گرفتگی عضلات پشت کتف، از اسپاسم عضلانی ساده تا آسیبهای عصبی و دهیدراته شدن بدن، سندرم شانه یخ زده و گیر افتادن شانه
کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که گرفتگی عضلات پشت کتف را تجربه نکرده باشد، این عارضه هم می‌تواند ناشی از آسیبهای ساده یا جدی خود عضلات باشد و هم می‌تواند ریشه در برخی بیماریها و آسیبهای عصبی داشته باشد. از این رو بهتر است هنگام تجربه گرفتگی عضلات کتف نزد یک متخصص رفته تا آن را ریشه یابی کنیم. در مقاله حاضر قصد داریم پیرامون علل شکل گیری گرفتگی عضلات پشت کتف و روش‌های موثر در درمان آن توسط متخصص شانه صحبت کنیم و درباره دارو و قرص گرفتگی عضلات پشت شانه نیز کمی بیاموزیم.
عوامل متعددی در ایجاد گرفتگی عضله‌های پشت شانه و کتف دخیل می‌باشند، در ادامه به اصلی‌ترین و متداول‌ترین آنها اشاره کرده‌ایم:
- استفاده بیش از حد از کتف یا دست‌ها: (در صورتی که از عضلات پشت کتف یا دست‌هایمان بیش از حد معمول کار بکشیم یا آنها را به میزان بسیار زیادی تحت فشار قرار دهیم، احتمال آن وجود دارد که عضلات خسته و سپس دچار گرفتگی و اسپاسم شوند. این عارضه می‌تواند در اثر انجام دادن متوالی و مداوم حرکات تکرار شونده دست رخ دهد. (همچون بسکتبالیست‌ها که مدام در حال پرتاب توپ هستند یا تایپیست‌هایی که به دلیل شغل خود دائما در حال استفاده از دستان می‌باشند)
- قرارگیری بیش از اندازه در یک وضعیت بدنی نامناسب (مثلا خم شدن برای مدت زمان طولانی می‌تواند عامل سفتی و گرفتگی عضلات پشت کتف شود. این گرفتگی به این دلیل روی می‌دهد که عضلات کتف هنگام تحمل وزن سر و شانه‌ها در شرایطی که ستون فقرات به درستی در یک راستا نباشند، باید تلاش مضاعفی داشته باشد)
- فشردگی اعصاب ناحیه کتف و شانه: تحت فشار بودن اعصاب نواحی گردن و شانه می‌تواند عامل درد و گرفتگی در ناحیه پشت کتف باشد. این تحت فشار بودن و تحریک عصب معمولا در اثر بیرون زدگی یا فتق دیسک، وجود خار استخوانی یا سایر مشکلات ساختاری در ستون فقرات اتفاق می‌افتد.
- کم آبی یا دهیدراته شدن بدن: آب در عملکرد صحیح ماهیچه‌ها نقش بسیار مهمی دارد و در شرایطی که بدن کم آب است، ماهیچه‌ها به راحتی دچار خستگی می شوند. حال اگر بدن به هر دلیلی دچار کم آبی شدید شود (یا آب از دست دهد) این شرایط می‌تواند باعث ایجاد گرفتگی در عضلات سراسر بدن، از جمله پشت کتف شود.
- یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین دلایل بروز گرفتگی عضله‌های پشت شانه و کتف، بیماری‌های ارتوپدی می‌باشند، لذا در ادامه مقاله به شایع‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
همانطور که گفتیم برخی از شرایط ارتوپدی و بیماریها و آسیبهای فیزیکی عامل ایجاد گرفتگی عضلات کتف می‌باشند، در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می‌کنیم:
- کشیدگی عضلات: یکی از آسیبهای شایع در بین عضلات بدن خصوصا عضلات کتف و شانه، کشیدگی می‌باشد. گرفتگی و کوفتگی عضلات شانه اصلی‌ترین عوارض این کشیدگی می‌باشند.
- آسیب دیدگی عضلات روتاتور کاف: یکی از دلایل گرفتگی و ضعف عضلات پشت کتف می‌تواند آسیب دیدن عضلات روتاتور کاف شانه باشد. روتاتور کاف عضلات چهار گانه‌ای هستند که استخوان هومروس شانه را به استخوان اسکاپولا شانه متصل می‌کنند. این عضلات به حرکت بهتر مفاصل شانه کمک کرده لذا در صورت آسیب دیدن حرکت شانه را دچار اختلال می‌کنند.
- سندرم خروجی قفسه سینه (یا TOS): ابتلا به سندرم خروجی قفسه سینه که در اثر تحت فشار قراردادن اعصاب یا رگ‌های خونی گیر افتاده در فضای بین استخوان ترقوه و اولین دنده می‌شود، می‌تواند باعث گرفتگی و درد کتف گردد.
- بیماری شانه یخ زده: این بیماری که به لحاظ علمی با نام کپسولیت چسبنده نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از دلایل ارتوپدی سفتی و گرفتگی عضلات پشت کتف خصوصاً در هنگام بلند کردن یا برداشتن اجسام خواهد بود.
- سندرم گیرافتادگی شانه: در پی باریک شدن فضای بین تیغه شانه و استخوان بازو، سندرم گیرافتادگی شانه ایجاد می‌شود که می‌تواند عامل بروز درد در کتف و گرفتگی عضلات این ناحیه باشد.
- دیسکینزی کتف (اختلال حرکتی کتف): این معضل در شرایطی بروز می‌کند که کتف به درستی قادر به حرکت نباشد، عدم تحرک درست کتف در بلند مدت می‌تواند منجر به گرفتگی و درد کتف شود.
- کتف بالدار: نام سندرمی است که در طی آن استخوان‌های کتف دچار آسیب و بیرون زدگی میشوند، این بیماری نیز می‌تواند عامل گرفتگی و ناراحتی کتف شود.
- و ...
در صورتیکه گرفتگی عضلات کتف را تجربه کردید، توصیه می‌کنیم برای تشخیص دقیق و درمان مناسب حتما به نزد یک متخصص ارتوپدی مراجعه کرده و از خود درمانی و نادیده گرفتن آن بپرهیزید.
گرفتگی کتف که تحت عنوان گرفتگی تیغه شانه نیز شناخته می‌شود و به شرایطی اطلاق می‌گردد که طی آن ناحیه بالای کمر و شانه‌ها دچار ناراحتی میشوند. علائم گرفتگی عضلات پشت کتف احتمالا شامل یک یا چند مورد از موارد ذیل می‌باشند:
- احساس درد شدید یا ناتوان کننده در ناحیه بالای یک یا هر دو شانه، به ویژه در اطراف کتف
- بروز سفتی در عضلات ناحیه آسیب دیده در شانه (محدودیت حرکتی در کتف و شانه)
- ایجاد اختلال در حرکت یا چرخش شانه‌ها (کند شدن حرکات شانه)
- ایجاد حساسیت یا درد غیرقابل تحمل نسبت به لمس (در نواحی آسیب دیده)
- منقبض شدن یا اسپاسم ماهیچه‌های اطراف کتف (گاهی حتی به نظر می‌رسد که شانه‌ها بالاتر رفته‌اند یا نامتوازن شده‌اند)
- سردردهای ناراحت کننده (در صورت تحت تاثیر قرارگیری عضلات گردن و اعصاب عبوری از آن)
در صورت مشاهد کردن و تجربه هریک از این علائم که به آنها اشاره کردیم، بسیار مهم است که به دنبال ریشه‌یابی و اقدامات پزشکی باشید، چرا که گرفتگی کتف احتمال دارد نشانه‌ای از یک بیماری زمینهای یا آسیب باشد. یک متخصص باتجربه می‌تواند تشخیص دقیقی به شما ارائه داده و گزینه‌های درمانی مناسبی را به شما توصیه نماید.
گرفتگی کتف وضعیتی است که در پی اسپاسم یا انقباض غیر ارادی ماهیچه‌های اطراف تیغه‌های شانه بروز می‌کند. با وجود دردناکی و ناراحت کننده بودن گرفتگی‌های ناحیه کتف، معمولاً این معضل هیچگونه عوارض جانبی جدی نخواهد داشت، اما می‌تواند به صورت غیر مستقیم برخی عوارض ثانویه را به وجود آورد.
* گاهی گرفتگی عضلات پشت کتف نشان دهنده یک بیماری یا آسیب زمینهای است که احتمالا به اقدام پزشکی نیاز داشته باشد. در این موارد، مشاوره گرفتن از یک متخصص برای تعیین ریشه عارضه و درمان مناسب بسیار حائز اهمیت است.
* در برخی موارد نادر، گرفتگی‌های شدید و طولانی مدت کتف احتمالا عامل آسیب ماهیچه‌ها از جمله کشیدگی یا پارگی برخی عضله‌ها خواهند بود که خود زمینه ساز عوارض جدی‌تری است. علاوه بر این، اگر گرفتگی در پی مشکلات عصبی همچون تحت فشار قرار گرفتن عصب بروز کند، در صورت عدم درمان ممکن است منجر به آسیبهای ماندگار عصبی شود.
* به طور کلی، در حالی که گرفتگی کتف معمولا یک وضعیت پزشکی جدی نیست، اما اگر شدید یا مداوم باشد یا با علائم دیگری مانند ضعف، بی‌حسی یا گزگز دست همراه باشد، مهم است که به دنبال ریشه‌یابی و مراقبت‌های پزشکی باشید.
برخی از اقدامات پیشگیرانه برای رفع گرفتگی عضلات پشت کتف که می‌توانند به ارتقای سلامت کلی شانه‌ها نیز کمک کنند را در ادامه نام برده و مختصر بیان می‌کنیم:
- حفظ رژیم غذایی سالم: رعایت یک رژیم غذایی متعادل و سالم (سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی و چربی‌های سالم) می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های مزمن گردن و کتف و شانه موثر باشد.
- داشتن خواب کافی: خواب کافی حدود 7 تا 8 ساعت در شبانه روز برای سلامت جسمی و روانی ضروری است و می‌تواند موجب تسکین درد و پیشگیری از برخی آسیبهای فیزیکی شود.
- ورزش منظم: ورزش آمادگی جسم را ارتقا داده و آن را در برابر بسیاری از آسیب‌ها ایمن می‌کند.
- مدیریت استرس: استرس و اضطراب بیش از حد یا مزمن با تاثیر منفی خود بر سلامت جسمی و روانی می‌توانند باعث بروز یا تشدید بسیاری از بیماریها باشند. برای مدیریت استرس و اضطراب می‌توان از انجام کارهایی از جمله صحبت با درمانگری حاذق، ورزش، مدیتیشن، یا کمک گرفت.
- انجام چک‌آپ‌های منظم: معاینات منظم توسط پزشک متخصص برای کنترل وضعیت سلامتی بیماران ضروری است و منجر به تشخیص زودهنگام هر گونه مشکل یا اختلال بالقوه خواهد شد.
با گنجاندن این اقدامات پیشگیرانه در سبک زندگی خود، می‌توانید به ارتقاء سلامت کلی خود کمک کرده و موجب کاهش ریسک بروز برخی مشکلات سلامتی همچون درد و گرفتگی عضلات کتف و شانه شوید.
همانطور که گفتیم گرفتگی‌های ایجاد شده در عضلات پشت کتف در پی عوامل گوناگونی از جمله ضعف‌های عضلانی، دهیدراته شدن (کاهش آب) بدن، عدم تعادل الکترولیتها و وضعیت بدنی نامناسب و غیره بروز می‌کند. در ادامه به برخی از روش‌های درمانی برای رفع گرفتگی عضلات پشت کتف اشاره می‌کنیم:
- تمرینات کششی: انجام تمرینات کششی بسیار آرام در عضلات آسیب دیده (پس از طی کردن دوران درد) موجب تسکین التهاب‌ها و کاهش گرفتگی‌های عضلانی می‌شود. تمرینات کششی ماهیچه‌های گردن، شانه و کمر را آماد‌تر کرده و آنها را از تنش‌های عضلانی در آمان نگاه می‌دارند.
- ماساژ درمانی: ماساژ کتف علاوه بر بالا بردن جریان خون و بهبود خون رسانی، موجب شل شدن عضلاتی که دچار سفتی شده‌اند، نیز می‌شود.
- گرما درمانی یا سرما درمانی: اعمال گرما یا سرما (کمپرس‌های گرم و سرد) بر روی نواحی آسیب دیده، تسکین التهابات و کاهش درد عضلات را یاری می‌کند. همچنین این اقدام به تسریع روند بهبودی نیز کمک می‌کند.
- نوشیدن آب: نوشیدن آب و مایعات فراوان علاوه بر پیشگیری از کم آبی بدن (که خود عاملی بر گرفتگی عضلانی می‌باشد)، به بهبود عملکرد عضلات و کاهش گرفتگی در عضلات پشت کتف کمک می‌کند.
- مصرف غذاهای سرشار از منیزیم و پتاسیم: مصرف غذاهای سرشار از منیزیم و پتاسیم یا مصرف مکمل هایی که دارای این دو ماده معدنی هستند به جلوگیری از گرفتگی عضلات کمک می‌کند.
- اصلاح وضعیت بدنی: نداشتن وضعیت بدنی مناسب یکی از عوامل تنش‌زا در گرفتگی‌های عضلانی می‌باشد، لذا بود. اصلاح وضعیت بدنی به پایین آوردن گرفتگی‌های عضلانی در آینده، بسیار کمک می‌کند.
- مصرف قرص و داروهایی که برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برای تسکین و رفع گرفتگی‌های عضلات پشت کتف استفاده از برخی داروها می‌توانند اثربخش باشند:
- داروهای مسکن: مصرف برخی داروهای مسکن از جمله استامینوفن، ایبوپروفن و آسپرین قادر به کاهش دردهای عضلانی پشت کتف خواهند بود.
- داروهای ضد التهابی: مصرف برخی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن موجب تسکین التهابات و تورم عضلات پشت کتف خواهد شد.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که داروهایی که برای گرفتگی عضلات پشت کتف مصرف میشوند حتما باید تحت توصیه‌های یک پزشک متخصص تجویز و صرفاً باید برای اهداف مورد نظر مصرف شوند. استفاده نادرست یا بیش از حد از داروها قادر است که عواقب جدی برای سلامتی بیماران ایجاد کند.
در ادامه این بخش به چند مورد قرص گرفتگی عضلات پشت که معمولا برای درمان اسپاسم‌های عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اشاره می‌کنیم:
- دیازپام: قرص دیازپام یک شل کننده عضلانی می‌باشد که با تحت اثر قرار دادن انتقال دهنده‌های عصبی مغز، به تسکین اسپاسم عضلات شانه و گردن و کمر کمک می‌کند.
- متوکاربامول: متوکاربامول به عنوان یک شل کننده عضلانی می‌تواند به درمان اسپاسم کمک کند. این دارو با سرکوب کردن تکانه‌ها و تنش‌های عصبی ایجاد کننده اینگونه گرفتگی‌ها، درد ناشی از آن و اسپاسم‌های عضلانی را کاهش می‌دهد.
- کاریزوپرودول: کاریزوپرودول دیگر شل کننده عضلانی است که اغلب برای درمان اسپاسم حاد از طریق مسدود کردن احساس درد بین اعصاب و مغز، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سیکلوبنزاپرین: سیکلوبنزاپرین هم با انسداد تکانه‌های عصبی (عامل انقباضات عضلانی)، می‌تواند برای درمان اسپاسم استفاده شود.
- گاباپنتین: گاباپنتین نیز یک داروی ضد تشنج است که با کم کردن فعالیت انتقال دهنده‌های عصبی ایجاد‌کننده اسپاسم عضلانی، برای درمان اسپاسم‌هایی که ریشه روانی دارند بسیار موثر می‌باشد.
توجه به این نکته ضروری است که انواع قرص گرفتگی عضله‌های پشت ممکن است با سایر داروها تداخل ایجاد کنند و برای فرد عوارض جانبی در پی داشته باشند. از همین رو ضروری است پیش از مصرف هر نوع دارویی برای رفع اسپاسم عضلانی حتما با یک متخصص مشورت کنیم. متخصصان می‌توانند بر اساس نیازهای فردی و سابقه پزشکی هر بیمار میزان دوز دریافتی و نوع داروی مناسب برای برای وی را تعیین کنند.
هیچ ویتامین خاصی وجود ندارد که بتوان آن را به عنوان ویتامین شل کننده عضلات طبقه بندی یا معرفی کرد، اما ویتامین‌ها و مواد معدنی متعددی هستند که می‌توانند به صورت غیر مستقیم به حمایت از سلامت عضلات و کاهش تنش‌های عضلانی کمک کنند. چند مورد را نام می‌بریم:
- ویتامین ب کمپلکس (ب1، ب6 و ب12): ویتامین‌های خانواده (ب) یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های لازم برای عملکرد صحیح عضلات و اعصاب می‌باشند. کمبود این ویتامین‌ها در بدن می‌تواند موجب گرفتگی عضلات شود.
- منیزیم: منیزیم از دیگر مواد معدنی مفید برای عضلات می باشد.
- پتاسیم، کلسیم و ...
برخی افراد پس از خواب دچار اسپاسم عضلانی در قسمت شانه و کتف میشوند، علت گرفتگی عضله‌های پشت در خواب ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
- خوابیدن در وضعیت نامناسب: شایع‌ترین علت گرفتگی عضلات پشت در خواب، خوابیدن در وضعیتی است که به عضلات پشت فشار وارد می‌کند (به عنوان مثال خوابیدن به صورت دمر یا خوابیدن روی تشکی نامناسب و غیر استاندارد)
- کاهش جریان خون: از آنجا که در وضعیت خواب، خون رسانی به عضلات کاهش پیدا می‌کند این کم شدن جریان خونرسانی می‌تواند باعث گرفتگی عضلات شود.
- عدم تحرک برای مدت طولانی: بی‌تحرکی فرد در یک وضعیت نامناسب در دراز مدت باعث سفت شدن عضلات می‌شود.
- اختلالات عصبی _ عضلانی: ابتلای بیمار به برخی اختلالات عصبی _ عضلانی از جمله اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا ام اس قادر است گرفتگی‌های عضلانی در طول خواب را ایجاد کند.
- داروها: عارضه جانبی گروهی از داروها از جمله داروهای ادرار آور یا استاتینها می‌تواند گرفتگی عضلات باشد.
- بارداری: زنان باردار ممکن است به دلیل اضافه وزن ناشی از بارداری و فشار وزن مضاعف روی عضلات کمر، در طول خواب دچار گرفتگی‌های عضلانی شوند.
از این مقاله دریافتیم که گرفتگی عضلات پشت کتف را نباید نادیده گرفت و در صورت تجربه آن باید فورا اقدام به ریشه یابی و درمان کنیم. توصیه می‌کنیم برای یافتن علت این گرفتگی به یک کلینیک معتبر رجوع کرده و از خود درمانی نیز به جد بپرهیزید.