نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

گرفتگی عضلات در شیردهی: نکات طلایی برای پیشگیری و درمان

درمان گرفتگی عضلات در دوران شیردهی می‌تواند روندی تجربه‌ای دردناک و نگران‌کننده برای مادران باشد. این وضعیت که اغلب به‌دلیل تغییرات هورمونی، خستگی مفرط یا کمبود مواد مغذی رخ می‌دهد، ممکن است به مرور بر کیفیت زندگی و حتی توانایی مراقبت از نوزاد تأثیر منفی بگذارد. عوارض این مشکل اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تر مانند دردهای مزمن، ضعف عضلانی و حتی محدودیت‌های حرکتی شود. این مسائل مادران را با این پرسش مواجه می‌کند: آیا باید به دکتر برای گرفتگی عضلات مراجعه کنم؟
اما خبر خوب این است که شما می‌توانید با آگاهی از علل و روش‌های درمان مؤثر، از شدت این مشکلات بکاهید و سلامت خود را بازیابید. در این مقاله، به بررسی علمی و کاربردی درمان گرفتگی عضلات در شیردهی می‌پردازیم تا راهکاری مطمئن برای آرامش و سلامتی شما ارائه دهیم.

درمان گرفتگی عضلات در شیردهی

گرفتگی عضلات در دوران شیردهی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. در ادامه تعدادی از دلایلی که می‌تواند باعث گرفتگی عضلات در شیردهی شود را برای شما توضیح می‌دهیم:

• تغییرات هورمونی:  در دوران شیردهی، تغییرات هورمونی بسیار شایع هستند. افزایش هورمون‌هایی مانند پرولاکتین که مسئول افزایش تولید شیر است و افزایش اکسیتوسین (هورمون اشتیاق به مادری) ممکن است به تنش و گرفتگی عضلات منجر شود.
• تغییرات در وزن:  زنان در دوران شیردهی ممکن است تغییرات زیادی در وزن خود داشته باشند. افزایش وزن ناگهانی یا توزیع نامتوازن وزن ممکن است به افزایش فشار بر روی برخی از عضلات و ایجاد تنش و گرفتگی منجر شود.
• نحوه نگهداشتن نوزاد:  نحوه نگهداشتن و پرستاری از نوزاد نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. اگر نحوه نشستن یا درآغوش گرفتن نوزاد به درستی انجام نشود، فشار بیشتری بر روی عضلات مختلف وارد می‌شود.
• استفاده نادرست از مبلمان شیردهی: استفاده از مبلمان شیردهی نادرست یا نامناسب می‌تواند به وضعیت نامطلوبی برای عضلات منجر شود. مثلاً نشستن به شکل نادرست یا بدون حمایت ممکن است به تنش و گرفتگی عضلات منجر شود. 
• فشار روحی و استرس:  شیردهی ممکن است به تنهایی یا به عنوان بخشی از نقش والدینی مادر باعث افزایش استرس و فشار روحی شود. استرس می‌تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم به افزایش تنش عضلانی منجر شود.
• فعالیت بدنی ناکافی:  کمبود فعالیت بدنی و نبود تمرین منظم ممکن است عضلات را ضعیف کند و به راحتی تنش و گرفتگی ایجاد کند.

چه روش هایی برای درمان اسپاسم عضلات در شیردهی وجود دارد؟

درمان گرفتگی عضلات در این دوران می‌تواند شامل روش‌هایی باشد که خود شما در خانه انجام می‌دهید و یا شامل روش‌هایی باشد که با مشاوره حرفه‌ای توسط پزشک یا  فیزیوتراپیست باشد. روش‌های درمانی اصلی برای گرفتگی عضلات در شیردهی عبارتند از:

• ماساژ:  ماساژ آرام و مرتبط با نحوه گرفتگی عضلات می‌تواند به افزایش گردش خون و کاهش تنش کمک کند. می‌توانید از ماساژور یا حتی از شریک زندگی‌تان برای این کار کمک بگیرید.
• تمرینات ورزشی:  انجام تمرینات کششی خفیف و ملایم می‌تواند به کاهش تنش و گرفتگی عضلات کمک کند. تمریناتی که مناطق گردن، شانه، پشت و کمر را هدف قرار می‌دهند، می‌توانند مفید باشند. همچنین، تمرینات تنفسی نیز به تخلیه تنش در این مناطق کمک می‌کند.
• دوش آب گرم یا سرد:  استفاده از آب‌گرمی (مثلاً حمام گرم) یا سردی (مثلاً قرار دادن یخ) ممکن است به تسکین درد و تخلیه تنش کمک کند. این روش‌ها را می‌توانید به صورت تناوبی استفاده کنید.
• فیزیوتراپی: مشاوره و درمان توسط یک فیزیوتراپیست می‌تواند به عنوان یک راهکار موثر برای درمان گرفتگی عضلات در نظر گرفته شود. فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات و تکنیک‌های مناسب را برای تقویت و افزایش انعطاف عضلات توصیه کند.
• استفاده از داروها: در مواردی که درد شدیدی در ناحیه گرفتگی دارید، پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب یا مسکن را تجویز کند. اما اگر خودتان تصمیم به مصرف دارو گرفتید قبل از استفاده از هر دارویی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید.
• استراحت:  استراحت کافی و مناسب و عدم انجام فعالیت‌های سنگین می‌تواند به بازیابی عضلات و کاهش تنش  در آنها کمک کند.

تمرینات ورزشی برای درمان انقباض عضلات در شیردهی

توجه داشته باشید که برای تسکین درد عضلات در شیردهی نیازی به حضور در باشگاه ورزشی نیست. تمرینات مفید و موثر می‌توانند به طور مفید در خانه انجام شوند. تمرینات ورزشی مناسب می‌توانند به تقویت عضلات و کاهش گرفتگی در دوران شیردهی کمک کنند. اما قبل از شروع هر برنامه ورزشی، مهم است که با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که تمرینات انتخابی مناسب و بدون خطر برای شما هستند. بخشی از تمرینات مفیدی که می‌توانید برای رفع گرفتگی عضلات در بازه زمانی شیردهی انجام دهید عبارتند از:

• تمرینات کششی 
  • گردش گردن: دست‌ها را به‌هم گره بزنید و سعی کنید سر را به اندازه ممکن به سمت یک طرف بچرخانید و سپس همین حرکت را به سمت دیگر انجام دهید.
  • چرخش دست‌ها: دست‌ها را به آرامی به دور مچ دوش بچرخانید.
  • کشش گردن به طرف پشت: سر را به آرامی به سمت سینه ببرید و از دست‌ها برای تقویت تنش‌های گردنی استفاده کنید. 
• تمرینات تقویت عضلات پشت و شانه
  •  اسکات: با دست وزنه ها را به سمت بالا بلند کنید و سپس آرام به پایین بیاورید. این تمرین عضلات شانه و پشت را تقویت می‌کند.
  •  اگر به باشگاه مراجعه کردید می توانید حرکت پرس سررا با استفاده از دستگاه وزنه انجام دهید اما اگر در خانه هستید از مچ دست‌های خود برای انجام این تمرین استفاده کنید. دست‌ها را به بالا بلند کرده و سپس به آرامی به حالت اولیه بازگردانید.
• تمرینات تقویت عضلات کمر
  • پلانک: با حالت شنا دست‌ها را زیر شانه‌ها ببرید و بدنتان را در یک خط نگه دارید. این تمرین به تقویت عضلات کمر و شکم کمک می‌کند.
  • لانژ: با قدم راست یک قدم را جلو ببرید و سپس به آرامی به حالت اولیه بازگردید. این تمرین عضلات کمر و ران را تقویت می‌کند.
• تمرینات تنفسی
  • تنفس عمیق: تمرین تنفس عمیق و آرام می‌تواند به کاهش استرس و تنش در عضلات کمک کند.
  • تمرین تنفس مثلثی: با نفس کشیدن عمیق از دیافراگم و نگه داشتن هوا به مدت کوتاه، سپس آرام به تنفس طبیعی بازگردید.
     

نقش رژیم غذایی در درمان اسپاسم عضلات در شیردهی

رژیم غذایی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت و جلوگیری از گرفتگی عضلات پا در دوران شیردهی ایفا کند. تغذیه مناسب به عنوان یکی از عوامل اساسی برای حفظ سلامت عضلات و جلوگیری از مشکلات مربوط به آنها حائز اهمیت است. در اینجا چند نکته در خصوص رژیم غذایی در مقابله با گرفتگی عضلات در دوران شیردهی توضیح شده است:

• مصرف کافی پروتئین:  یکی از مواد اصلی و ضروری برای ترمیم و ساخت عضلات پروتئین‌ها هستند. مصرف کافی پروتئین در رژیم غذایی می‌تواند به تقویت و بهبود سلامت عضلات کمک کند. از منابع سرشار پروتئین می‌توان به گوشت، مرغ، ماهی، حبوبات، تخم‌مرغ و محصولات لبنی اشاره کرد.
• مصرف مناسب ویتامین D:  یکی از ویتامین‌های مهم برای سلامتی عضلات است. یک سری عادت های غلط مانند فرار ازآفتاب، استفاده از کرم‌های ضدآفتاب، یا نقص ویتامین Dدر سیستم بدنی ممکن است به مشکلات عضلاتی منجر شود. مصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین مانند ماهی، شیر، تخم‌مرغ و محصولات حاوی ویتامین D می‌تواند در درمان این گرفتگی ها مفید باشد.
• حفظ میزان کافی آهن:  نقص آهن می‌تواند منجر به ضعف عضلات و افزایش احتمال گرفتگی آنها شود. مصرف مواد غذایی حاوی آهن مانند گوشت، ماهی، نخود، لوبیا و غلات کامل می‌تواند به تقویت عضلات کمک کند.
• تنوع در مصرف مواد غذایی:  تنوع در رژیم غذایی به معنای مصرف مواد غذایی از دسته‌های مختلف و در مقدارهای مناسب است. این کمک می‌کند تا از تمامی عناصر غذایی مورد نیاز بدن به دست آید.
• مصرف کافی آب:  نوشیدن آب به مقدار کافی باعث حفظ رطوبت عضلات می‌شود و از گرفتگی عضلات جلوگیری می‌کند. مصرف 8 لیوان آب در طول روز بسیار توصیه شده است.
• کنترل مصرف مواد محرکه:  مصرف مواد محرکه مانند کافئین و الکل باید با اعتدال انجام شود. این مواد ممکن است به افزایش تنش عضلات و اختلال در خواب منجر شوند.
• مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه:  در صورتی که مشکلات عضلاتی مداوم و شدید وجود داشته باشد، مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند مفید باشد تا رژیم غذایی خاصی متناسب با وضعیت شما و برای  برطرف کردن نیازهای شما تدوین شود.

داروهای مناسب برای درمان انقباض عضلات در شیردهی

این بار لیلا از خانم دکتر سوال می‌کند که آیا باتوجه به اینکه در دوران شیردهی هستم می‌توانم از درمان دارویی هم استفاده کنم و دارو های  مناسب برای این دوران چی هستند؟ در جواب این سوال می‌توان گفت که‌
در دوران شیردهی، استفاده از درمان دارویی برای درمان گرفتگی عضلات می‌بایست با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. این امر به دلیل این است که برخی از داروها ممکن است به شکل غیرمستقیم به نوزاد انتقال یابند و بر روی سلامت و رشد آن تأثیرگذار باشند. به طور کلی، استفاده از روش‌های طبیعی مانند تمرینات کششی، توانبخشی، کنترل فشار و حرکات درست ممکن است برای تسکین گرفتگی عضلات در شیردهی موثرتر باشد. 
به هر حال، تصمیم‌گیری درباره استفاده از درمان دارویی باید توسط پزشک شما و با توجه به شرایط شما و نوزاد انجام شود. همیشه مهم است که هر تصمیمی که می‌تواند بر روی سلامت نوزاد و مادر اثر بگذارد، با توجه به نظر پزشک اتخاذ شود. توصیه می‌شود که درصورت نیاز به درمان دارویی، از گروه‌های دارویی که دارای کمترین تأثیرات جانبی و خطرات برای نوزاد هستند انتخاب شود. در ادامه، چند دسته از داروهایی که می توانند برای رفع گرفتگی عضلات در دوران شیردهی توصیه شوند، آورده شده اند البته باید توجه داشت که حتی این داروها هم باید تحت نظر پزشک متخصص مصرف شوند.

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs):  این داروها مانند ایبوپروفن (Ibuprofen) یا ناپروکسن (Naproxen) ممکن است به کاهش التهاب و درد عضلات کمک کنند. 
• مسکن ها:  مصرف مسکن‌ها مانند آسپرین (Aspirin) یا پاراستامول (Acetaminophen) در برخی موارد ممکن است توصیه شود.
• آرام‌بخش‌ها:  داروهای آرام‌بخش مانند ملوکسیکام (Meloxicam) یا دیازپام (Diazepam) در موارد خاصی ممکن است تجویز شوند. 
• تزریقات موضعی:  در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریق‌های محلی حاوی استروئیدها را به عضلات انجام دهد تا به کنترل بیشتر التهاب و درد کمک کند. 

هر گاه نیاز به درمان دارویی حتمی باشد، پزشک شما باید نقش و اهمیت هر دارو، مزایا و معایب آن را با شما مطرح کرده و توضیح دهد. همچنین، همواره مهم است که نظر پزشک را در مورد استفاده از هر دارویی که ممکن است به نوزاد منتقل شود، حتی اگر برای شما ضروری به نظر برسد، جدی بگیرید.
 

درمان گرفتگی عضلات در شیردهی با روش های خانگی

خانم هایی که نگران سلامت خود و نوزادشان هستند و بسیار زودهنگام برای رفع گرفتگی عضلات در شیردهی مراجعه می‌کنند حتی می‌توانند با استفاده از روش های خانگی گرفتگی عضلات خود را برطرف کنند این روش‌ها شامل موارد زیر است:  

• استراحت:  اولین و مهم‌ترین گام در درمان گرفتگی عضلات استراحت است. اجازه دهید عضلات به طور طبیعی به استراحت بروند تا بهبود یابند.
• کمپرس گرما:  بهره‌گیری از یک کمپرس گرما در محل گرفتگی عضلات می‌تواند به تسکین درد و کاهش تنش عضلات کمک کند. می‌توانید از یک پتو گرم، دستمال گرم یا کیسه حاوی آب گرم استفاده کنید. از این روش در محل گرفتگی عضلات به مدت 15-20 دقیقه استفاده کنید.
• تزریقات گرم:  انجام تزریقات گرم به عضلات متأثر می‌تواند در کاهش التهاب و درد مؤثر باشد. این تزریقات را با راهنمای یک پزشک انجام دهید.
• استفاده از یخ:  استفاده از یخ ممکن است به کاهش التهاب و درد در عضلات کمک کند. از یک چیز پوششی بین پوست و یخ استفاده کنید و آن را به مدت 15-20 دقیقه روی ناحیه گرفتگی قرار دهید.
• ماساژ:  ماساژ لطیف و ملایم ممکن است به بهبود جریان خون و کاهش تنش عضلات کمک کند. 
• آب‌گرم:  حمام گرم یا دوش گرم می‌تواند به تسکین درد و کاهش تنش و گرفتگی عضلات کمک کند.

سوالات متداول

در این بخش، به چند سوال متداول درباره درمان انقباض عضلات در شیردهی و پاسخ‌های مربوط به آن‌ها می پردازیم. این سوالات و پاسخ‌ها بر اساس تجربیات رایج افرادی مانند شما و اطلاعات کلیدی که در طول مقاله ارائه شده است، انتخاب شده‌اند.

آیا می‌توان از داروهای ضد التهاب برای رفع گرفتگی عضلات در شیردهی استفاده کرد؟

بله، اما با مشورت پزشک خود. برخی داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن و ناپروکسن ممکن است در دوران شیردهی محدودیت داشته باشند.

آیا تمرینات فیزیکی برای رفع گرفتگی عضلات در شیردهی مفید هستند؟

بله، تمرینات کششی و توانبخشی ممکن است به بهبود وضعیت عضلات کمک کنند. اما مشورت با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی لازم است.

آیا استفاده از یخ یا گرما برای رفع گرفتگی عضلات در شیردهی موثر است؟

بله، هر دو می‌توانند موثر باشند. یخ به کاهش التهاب و درد کمک کند، و گرما به تسکین تنش عضلات کمک می‌کند.

آیا مصرف آب برای رفع گرفتگی عضلات در شیردهی موثر است؟

بله، مصرف کافی آب به حفظ رطوبت عضلات و کاهش گرفتگی کمک می‌کند.

آیا رژیم غذایی در رفع گرفتگی عضلات در شیردهی تأثیر دارد؟

بله، رژیم غذایی با مصرف مناسب پروتئین، ویتامین D، و مواد معدنی می‌تواند به سلامت عضلات کمک کند.

آیا می‌توانم خودم مصرف دارو یا روش های درمانی دیگر را برای رفع گرفتگی عضلات در شیردهی آغاز کنم؟

بله، اما با مشورت پزشک. استفاده از روش‌های خانگی مانند کمپرس گرما یا یخ، تمرینات کششی و استفاده از آرام‌بخش‌ها ممکن است کمک کننده باشد، اما مشورت با پزشک درمورد روش‌های دیگر حتماً توصیه می‌شود.

آیا ممکن است گرفتگی عضلات تبدیل به یک مشکل جدی در دوران شیردهی شود؟

در بسیاری از موارد، گرفتگی عضلات بهبود پذیر است و با درمان‌های مناسب می‌تواند بهبود یابد. اما اگر علائم بهبود نیابند یا شدت بیشتر یابند و به موقع به پزشک مراجعه نکنید می‌تواند مشکل جدی ایجاد کنند.
 

سخن پایانی

درمان گرفتگی عضلات در شیردهی مسئله‌ای است که نباید به‌سادگی از کنار آن عبور کرد. این مشکل نه‌تنها می‌تواند زندگی روزمره شما را مختل کند، بلکه در صورت تداوم، خطر ایجاد عوارض جدی‌تری مانند ضعف مزمن یا اختلال در توانایی شیردهی را به همراه دارد. اگرچه بسیاری از مادران این دردها را طبیعی می‌دانند و از درمان غافل می‌شوند، باید بدانید که با اقدامات درست می‌توان از بروز مشکلات پیچیده‌تر پیشگیری کرد.
تصور کنید که با یک مشاوره ساده، دردهای طاقت‌فرسا جای خود را به آرامش و انرژی مضاعف بدهند. متخصصان ما با بهره‌گیری از دانش روز و تجربه عملی، آماده‌اند تا به شما کمک کنند تا این دوران حساس را با آرامش بیشتری سپری کنید. اگر احساس می‌کنید این مشکلات زندگی شما را تحت‌تأثیر قرار داده، اکنون زمان آن رسیده که اقدام کنید.
راهکارهای ما نه‌تنها علمی و مطمئن هستند، بلکه به‌طور خاص برای نیازهای مادران طراحی شده‌اند. برای کسب اطلاعات بیشتر و تجربه درمانی مؤثر، کلینیک ما آماده پذیرایی از شما است. سلامتی شما و نوزادتان ارزشمندتر از آن است که به تعویق بیفتد. هم‌اکنون اقدام کنید و زندگی را با قدرت بیشتری ادامه دهید!
 

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو