نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
بررسی 9 علایم و علل مهم "شانه یخ زده"+ راههای تشخیص و درمان
منظور از "شانه یخ زده" چیست؟ تصور کنید یک روز صبح از خواب بیدار میشوید و میبینید شانهتان دیگر مثل قبل حرکت نمیکند. درد مبهمی دارد، انگار مفصلتان در یخبسته شده! هر چقدر تلاش میکنید دستتان را بالا ببرید، مثل این است که دیواری نامرئی مانع شماست. این، شروع ماجرای 'شانه یخزده' است بیماری مرموزی که ناگهان زندگی روزمره را به چالش میکشد. اما نگران نباشید، این داستان پایانی امیدوارکننده دارد... اگر زود دستبهکار شوید!
درد شانه یخ زده اگر بهموقع شناسایی و درمان نشود بخصوص در افراد میانسال دچار محدودیت حرکتی در شانه میشوند، اجزای داخلی شانه بهخاطر التهاب و مشکلات دیگر دچار آسیب میشود و نمیتواند شانه را حرکت دهند پس مراجعه زودهنگام و تشخیص بهموقع بسیار حایز اهمیت است. با مشاوره متخصص شانه و ترکیب درست تمرینات فیزیوتراپی، میتوان این مشکل را کنترل کرد و به بهبودی مفصل کتف کمک کرد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
شانه یخ زده یا شانه منجمد چیست؟
شانه یخزده یا شانههای منجمد، بیماری ناراحتکننده در مفصل کتف است که معمولاً به علت تحمل فشار، آسیبها، تکرار حرکات نادرست یا نقص در اتصالات کتف ایجاد میشود. این مشکل باعث محدودیت شدید در حرکتهای کتفی، درد شدید و محدودیت کارایی روزانه فرد میشود. در این مقاله، به تعریف و علتها، علائم، تشخیص، و روشهای درمان کپسولیت چسبنده پرداخته میشود. همچنین، تأثیرات آن بر زندگی روزمره فرد، راههای پیشگیری و نکاتی درباره پیشگیری از بازگشت این مشکل نیز مورد بررسی قرار میگیرد.
شانه یخزده یا شانههای منجمد بیماری مفصل کتف را نشان میدهد. مفصل کتف یکی از پیچیدهترین مفاصل بدن است و متشکل از سه قسمت اصلی است: استخوان آرنج، استخوان کولن، و استخوان عظیم کتف. این مفصل دارای تعداد زیادی بافت و عضله است که برای حرکت از هماهنگی میان آنها نیاز است.
انواع شانه یخ زده
شانههای یخزده، مشکل رایجی در سیستم اسکلتی و عضلانی است که معمولاً به علت تنشها و تغییرات در مفصل کتف ایجاد میشود. این مشکل میتواند باعث محدودیت در حرکتها، درد و کاهش عملکرد کاری شود.
انواع فروزن شولدر شامل کپسولیت چسبنده اولیه، شانههای یخزده عودکننده، شانههای یخزده برجسته، و کپسولیت چسبنده بلندمدت هستند. در این مقاله، به تشریح هر نوع شانههای یخزده، علتها، علائم، تشخیص و روشهای درمان این اختلالات پرداخته میشود. همچنین، راههای پیشگیری و تمرینات تقویتی نیز بررسی میشوند.
بخش اول: شانههای یخزده اولیه
کپسولیت چسبنده اولیه یکی از شایعترین نوعهای فروزن شولدر است. علت اصلی آن معمولاً ناشی از تنشها و تغییرات در بافتهای اطراف مفصل کتف است. این نوع شانههای یخزده بهصورت ناگهانی و بدون هشدار ایجاد میشود و معمولاً با درد شدید و محدودیت حرکت همراه است. عوامل خطر شامل ورزشهای با وزن بالا، حرکات نادرست کتف، و ضربات مستقیم به منطقه کتف میشوند.
علائم شانههای یخزده اولیه شامل درد شدید، تورم و قرمزی، و محدودیت حرکت میشوند. تشخیص این نوع کپسولیت چسبنده معمولاً توسط پزشک ارتوپدی با بررسی تاریخچه بیماری و انجام آزمونهای جسمی انجام میشود. درمان این نوع شانههای یخزده شامل استراحت، مصرف داروهای ضدالتهابی، و انجام تمرینات فیزیوتراپی میشود.
بخش دوم: شانههای یخزده عودکننده
شانههای یخزده عودکننده یک نوع فروزن شولدر است که با تکرار حملات کپسولیت چسبنده اولیه ایجاد میشود. این نوع شانههای یخزده ممکن است بهصورت عودکننده و در بازههای زمانی نامنظم ظاهر شود. عواملی نظیر عدم تشخیص و درمان درست شانههای یخزده اولیه، تحمل فشارهای عودکننده بر روی مفصل کتف، و انجام حرکات نادرست میتواند باعث ایجاد کپسولیت چسبنده عودکننده شود.
علائم شانههای یخزده عودکننده مشابه کپسولیت چسبنده اولیه است و شامل درد شدید، تورم و محدودیت حرکت است. تشخیص این نوع شانههای یخزده توسط پزشک معمولاً باتوجهبه تاریخچه بیماری، انجام آزمونهای جسمی و تصاویر تشخیصی مانند اشعه ایکس و MRI انجام میشود. درمان این نوع کپسولیت چسبنده شامل استراحت، فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضدالتهابی، و در موارد شدیدتر ممکن است به جراحی نیاز باشد.
بخش سوم: شانههای منجمد برجسته
شانههای منجمد برجسته یک نوع کپسولیت چسبنده شانه است که تأثیرات بیشتری روی حرکتها و عملکرد کاری دارد. این نوع فروزن شولدر معمولاً بهصورت مزمن و به مدت طولانی ادامه دارد. عواملی نظیر عدم تشخیص و درمان درست شانههای منجمد عودکننده، بیماریهای مزمن نظیر: آرتریت روماتوئید، دیابت و آرتروز میتواند باعث ایجاد کپسولیت چسبنده برجسته شود.
علائم شانههای منجمد برجسته شامل درد شدید و مداوم، محدودیت کلی حرکت کتف و کاهش عملکرد کاری است. افراد مبتلا به این نوع فروزن شولدر معمولاً دچار مشکلات در انجام فعالیتهای روزانه، مخصوصاً فعالیتهایی که نیاز به بلندکردن دستها به بالا دارند، میشوند.
تشخیص این نوع شانههای منجمد برجسته نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک ارتوپدی یا متخصص فیزیوتراپیست است. پزشک با استفاده از تاریخچه بیماری، آزمونهای جسمی و تصاویر تشخیصی مانند MRI تلاش میکند تا تشخیص دقیقی را برای نوع کپسولیت چسبنده موجود ارائه دهد.
درمان شانههای منجمد برجسته معمولاً متمرکز بر بهبود علائم و کاهش درد و محدودیت حرکت میباشد. از جمله روشهای درمانی این نوع فروزن شولدر میتوان به فیزیوتراپی و تمرینات استحکامبخشی اشاره کرد. فیزیوتراپی بهمنظور بهبود محدودیت حرکت، تقویت عضلات کتف و حول مفصل انجام میشود. همچنین، مصرف داروهای ضدالتهابی و آرامبخشها میتواند به کاهش درد و التهاب مفصل کمک کند.
بخش چهارم: شانههای منجمد بلندمدت
شانههای منجمد بلندمدت یکی از نوعهای جدیتر فروزن شولدر است که به مدت طولانی ادامه دارد و معمولاً مشکلات مزمن را برای فرد ایجاد میکند. این نوع کپسولیت چسبنده ممکن است بهصورت مزمن و پیشرونده باشد و در صورت عدم درمان مناسب، باعث تخریب دائمی مفصل کتف شود. عواملی نظیر عدم تشخیص و درمان درست شانههای منجمد برجسته، عدم توجه به تمرینات تقویتی و فیزیوتراپی بعد از آسیب، و بیماریهای مزمن میتوانند باعث ایجاد فروزن شولدر بلندمدت شوند.
علائم شانههای منجمد بلندمدت شامل درد مزمن و ناتوانی برای انجام حرکات کتفی معمولی است. افراد مبتلا به این نوع کپسولیت چسبنده ممکن است به دلیل محدودیت شدید حرکتهای کتفی، دچار محدودیت شدید در عملکرد روزانه خود شوند. تشخیص شانه های منجمد بلندمدت بهصورت دقیق نیازمند مطالعه دقیق تاریخچه بیماری، انجام آزمونهای جسمی مخصوص، و تصاویر تشخیصی مانند MRI و اشعه ایکس است. پزشک با تشخیص صحیح، راههای درمانی مناسب را برای هر نوع فروزن شولدر ارائه میدهد.
علائم شانه یخ زده چیست؟
علائم کپسولیت چسبنده میتواند بهصورت متنوعی ظاهر شود و ممکن است باتوجهبه نوع و شدت اختلال، متفاوت باشد. این علائم معمولاً به دلیل تنشها، التهابها و تغییرات در بافتها و ساختارهای مفصل کتف ایجاد میشود. در این مقاله، به معرفی و توضیح علائم فروزن شولدر، همراه با توضیح نوع و شدت هر علامت پرداخته میشود.
درد
درد یکی از اصلیترین علائم کپسولیت چسبنده میباشد و میتواند بهشدت مختلف و مکانهای مختلفی در منطقه کتف احساس شود. در برخی از افراد، درد ممکن است بهصورت تیز و ناگهانی باشد و در دیگران ممکن است بهصورت مزمن و مداوم باشد. درد معمولاً در نقاط مختلف از جمله بالای کتف، پشت کتف، گردن و بازوها حس میشود.
محدودیت حرکت
یکی دیگر از علائم فروزن شولدر، محدودیت حرکت کتف است. افراد مبتلا به این مشکل معمولاً قادر به انجام حرکات معمول کتفی نیستند. این محدودیت حرکت میتواند بهصورت کلی از حرکات کتفی مانند بلندکردن دستها به بالا یا به طرفهای جانبی تنه، محدود شود. همچنین، ممکن است حرکات خاصی مانند چرخاندن کتف یا بازو به عقب نیز مشکل داشته باشند.
تورم
تورم یکی از شایعترین علائم کپسولیت چسبنده است که ممکن است به علت التهابها و تغییرات در بافتها و مفصل کتف ایجاد شود. تورم معمولاً در منطقه کتف و منطقه اطراف آن مشاهده میشود و میتواند باعث کاهش دقیق حرکتهای کتف شود.
خستگی و کمرنگی عضلات
اشکال در کارکرد مفصل کتف ممکن است باعث فشار زائد بر روی عضلات و بافتهای مجاور شود که به خستگی و کمرنگی عضلات کتف منجر میشود. این وضعیت باعث کاهش عملکرد عضلات و دشواری در انجام فعالیتهای روزمره میشود.
صدای خردشدن
افراد مبتلا به فروزن شولدر ممکن است در حین حرکت کتف، صدای خردشدن در منطقه کتف یا حتی در داخل مفصل کتف احساس کنند. این صداها ممکن است ناگهانی و تند باشند و برخی از افراد ممکن است آنها را با درد همراه ببینند.
احساس سفتی یا تنگی در مفصل کتف
افرادی که کپسولیت چسبنده دارند، ممکن است احساس کنند که مفصل کتفشان سفت و غیرانعطافپذیر شده است. این احساس تنگی ممکن است همراه با درد و محدودیت حرکت باشد و موجب ایجاد محدودیت در انجام فعالیتهای روزمره گردد.
ضعیفشدن عضلات کتف و بازو
عدم توانایی در انجام حرکات کتفی معمولی و محدودیت حرکتهای کتف میتواند منجر به ضعیفشدن عضلات کتف و بازو گردد. این وضعیت ممکن است باعث کاهش عملکرد کاری و فعالیتهای روزانه شخص شود.
ناتوانی در برداشتن اشیای سنگین
فروزن شولدر باعث ناتوانی در برداشتن اشیای سنگین میشود. این ممکن است به دلیل ضعیفشدن عضلات کتف یا به دلیل درد و محدودیت حرکتهای کتف باشد.
ناتوانی در انجام تمرینات ورزشی
افراد مبتلا به کپسولیت چسبنده ممکن است توانایی انجام تمرینات ورزشی خاصی را که نیاز به حرکات کتفی دارد، نداشته باشند. این مشکل میتواند تأثیرات منفی بر روی عملکرد ورزشی فرد داشته باشد.
علت درد در شانه یخ زده چیست؟
علت درد شانه های منجمد یا فروزن شولدر میتواند بسیار متنوع و پیچیده باشد. این درد ممکن است به علت تنشها، التهابها، نقصهای ساختاری و تغییرات در بافتها و مفصل کتف ایجاد شود. در این مقاله، به معرفی و توضیح علل درد کپسولیت چسبنده پرداخته میشود. این علل شامل علل احتقانی، التهابی، علل عصبی و عضلانی و همچنین علل مربوط به نقصهای ساختاری مفصل کتف میشوند.
- علل التهابی (Inflammatory Causes): بیماریها و التهابهای مختلف میتوانند علت درد فروزن شولدر باشند. مثلاً التهاب پرابا، کپسولیت کتفی (کپسول مفصل کتف)، تاندونیت (التهاب تاندونها) و بورزیت (التهاب بورساها) ممکن است به علت درد و محدودیت حرکتهای کتفی منجر شوند. این نوع علل درد عموماً با حالتهای التهابی خاصی همراه هستند و نیازمند درمان ضدالتهابی مناسب هستند.
- علل عصبی (Neurological Causes): این علل درد فروزن شولدر ناشی از تحریک و فشار بر روی اعصاب کتف و سیاهچالها است. مثلاً سندرم تونل تحت فرار (Thoracic Outlet Syndrome) که به علت فشار بر روی اعصاب و عروق کتف ایجاد میشود، ممکن است باعث درد و ناتوانی در حرکتهای کتفی گردد. همچنین انواع دیگر سندرمهای عصبی مانند سندرم تونل کارپ، سندرم رادیال و سندرم کوفمن میتوانند به علت فشار بر روی اعصاب، درد فروزن شولدر ایجاد کنند.
- علل عضلانی (Muscular Causes): ضعف، افزایش تنش یا اختلالات در عضلات کتف و منطقه اطراف مفصل کتف نیز میتوانند به علت درد کپسولیت چسبنده باشند. افرادی که عضلات کتف خود را به طور منظم تقویت نمیکنند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به این نوع دردها باشند. همچنین عادات بدنی نادرست و انجام حرکات نادرست کتف میتواند باعث تنش و ایجاد درد شود.
- علل ساختاری (Structural Causes): تغییرات ساختاری و نقصها در مفصل کتف میتوانند علل درد فروزن شولدر باشند. بهعنوانمثال، ترشحهای اضافی از سینوویوم (بطن مفصلی) میتواند به فروزن شولدر و التهاب مفصل کتف منجر شود. همچنین، نقصهای ساختاری مفصل کتف مانند آسیبهای زیراکرومیال، آسیبهای لابرم و نقصهای مربوط به کپسول مفصل کتف نیز میتوانند علت درد فروزن شولدر باشند. این نوع علل معمولاً نیازمند تصاویر تشخیصی مانند MRI یا اشعه ایکس هستند تا بتوان تغییرات ساختاری را به طور دقیق تشخیص داد.
- آسیبها و تروماها (Injuries and Trauma): آسیبها و تروماهای مختلف نیز ممکن است به علت درد کپسولیت چسبنده باشند. آسیبهایی مانند خوردگیها، شکستگیها، و آسیب به بافتها و اعصاب کتف میتوانند علت ایجاد درد فروزن شولدر باشند. این نوع آسیبها معمولاً بهعنوان نتیجة تصادفات، سقوطها، و فعالیتهای ورزشی شدید اتفاق میافتند.
- بیماریهای مزمن (Chronic Conditions): بعضی از بیماریهای مزمن نیز میتوانند به علت درد فروزن شولدر باشند. مثلاً بیماریهای روماتیسمی مانند آرتروز که منجر به تخریب آرتیکولاسیون (سطح مفصل) میشوند، ممکن است درد فروزن شولدر ایجاد کنند. همچنین، بیماریهای متابولیکی مانند دیابت و بیماریهای عصبی مانند میگرن نیز میتوانند باعث درد و ناتوانی در حرکتهای کتفی شوند.
- فشار روحی و استرس: فشار روحی و استرس نیز ممکن است بهعنوان یک عامل مؤثر در ایجاد درد کپسولیت چسبنده باشد. استرس زیاد و فشار روحی میتواند باعث انقباض عضلات کتف و بافتهای نرم اطراف مفصل شود که در نتیجه باعث ایجاد درد و ناراحتی میشود.
روشهای تشخیص شانه یخ زده
تشخیص درست و صحیح فروزن شولدر بسیار حیاتی است، زیرا این اختلال میتواند باعث درد و محدودیت حرکتهای کتفی شود. برای تشخیص فروزن شولدر، پزشکان از مجموعهای از روشها و ابزارهای تشخیصی استفاده میکنند. در این مقاله، به معرفی و توضیح برخی از مهمترین روشهای تشخیصی برای کپسولیت چسبنده پرداخته میشود.
بررسی بالینی (Physical Examination):
بررسی بالینی کتف توسط پزشک برای تشخیص شانه یخ زده بسیار مهم است. پزشک با معاینه کتف بیمار و بررسی محدودیت حرکتی، قدرت عضلات کتف، نشانههای التهابی و تحریکی، و شدت درد، به تشخیص نوع و شدت اختلال پی میبرد.
آزمایشهای تصویری (Imaging Tests):
از آزمایشهای تصویری برای تصویربرداری از کتف و مفصل کتف بهمنظور تشخیص فروزن شولدر استفاده میشود. برخی از این آزمایشها شامل موارد زیر میشوند:
- اشعه ایکس: این آزمایش امکان دیدن استخوانها و ساختارهای کتف را فراهم میکند و میتواند به تشخیص شکستگیها، نقصهای ساختاری و التهابها کمک کند.
- آنژیوگرافی: این آزمایش با تزریق ماده رنگی به درون مفصل کتف و سپس انجام اشعه ایکس، امکان مشاهده و بررسی سیالات و ترکیبات داخلی مفصل را فراهم میکند.
- ارتوسکوپی: این روش به کمک یک دستگاه برخوردار از دوربین کوچک (ارتوسکوپ) اجازه میدهد تا داخل مفصل کتف را بهصورت مستقیم مشاهده کرده و تغییرات و آسیبهای مفصل را تشخیص دهد.
تستهای عصبی (Neurological Tests):
تستهای عصبی برای بررسی وضعیت عصبهای کتف و مشخصکردن احتمال وجود اختلالات عصبی در ناحیه کتف استفاده میشوند. این تستها شامل بررسی حساسیت، قدرت عضلات، و عکسالعملهای عصبی کتف میشوند.
راههای درمان شانه یخ زده
راههای درمان کپسولیت چسبنده بستگی بهشدت و نوع اختلال، علل ایجادکننده، و وضعیت فیزیکی هر بیمار دارد. درمانها میتوانند شامل تغییرات در سبک زندگی، تمرینات تقویتی، فیزیوتراپی، داروها، و در موارد شدیدتر، روشهای جراحی باشند. در ادامه، به برخی از راههای درمان دردهای شانه یخ زده پرداخته میشود:
- استراحت: در مواردی که کپسولیت چسبنده به علت فعالیتهای زیاد، استرس یا آسیبهای ناشی از تروما ایجاد شده است، استراحت بسیار مهم است. استراحت به مفصل کتف فرصت میدهد تا بهبود یابد و التهابها کاهش یابند. به طور معمول، پزشکان توصیه میکنند فعالیتهای سنگین را کاهش داده و از انجام حرکات و ورزشهایی که ممکن است به مفصل کتف آسیب برساند، خودداری کرد.
- تمرینات تقویتی و انعطافپذیری: برخی تمرینات تقویتی و انعطافپذیری میتوانند به تسکین دردهای شانه یخ زده کمک کنند. تمرینات تقویتی عضلات کتف و بازو را افزایش میدهند و عملکرد کتف را بهبود میبخشند. همچنین، تمرینات انعطافپذیری کمک میکنند تا اندامها بهدرستی در حالتهای مختلف حرکت کنند و از وقوع آسیب جلوگیری کنند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی به طور خاص برای درمانکردن انجماد شانه مؤثر است. این روش شامل استفاده از انواع تکنیکها و تمرینات تخصصی بهمنظور کاهش التهابها، بهبود حرکتهای کتفی و تقویت عضلات میشود. فیزیوتراپیستها میتوانند برنامههای درمانی مناسب برای هر فرد ایجاد کنند که به طور مشخص به نیازهای و شرایط آن فرد تطبیق داده میشود.
- داروها: در مواردی که درد و التهاب شدید در کپسولیت چسبنده وجود دارد، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) را تجویز کند. این داروها به کاهش التهابها و درد کمک میکنند و به فرد احساس آسایش میدهند. در موارد شدیدتر، ممکن است استفاده از کورتیکواستروئیدها یا تزریقهای محلی در ناحیه کتف انجام شود.
- روشهای جراحی: در موارد شدید و مقاوم به درمان، روشهای جراحی ممکن است در نظر گرفت راههای درمان شانه یخ زده که مرتبط با روشهای جراحی هستند، ممکن است در مواردی که درمانهای دیگر نتوانستهاند بهبودی مطلوب را ایجاد کنند یا وضعیت بیمار به حدی از اختلال و ناتوانی رسیده باشد، انجام شوند.
سخن پایانی
شانه یخ زده یک اختلال پرتکرار در سیستم اسکلتی است که میتواند باعث درد و محدودیت حرکتهای کتفی شود. علل ایجاد این اختلال شامل آسیبها، التهابها، بیماریهای مزمن، استرس، و نقصهای ساختاری هستند. تشخیص درست و صحیح کپسولیت چسبنده از طریق مصاحبه پزشکی، بررسی بالینی، و آزمایشهای تصویری ممکن است انجام شود.
اگر درد شدید و التهاب در شانه یخ زده وجود دارد، ممکن است داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی تجویز شود. در موارد شدیدتر، تزریق محلی مواد ضدالتهابی نیز به کاهش درد کمک میکند. روشهای جراحی همچون آرتروسکوپی و بازسازی ترمز زیراکرومیال در موارد مقاوم به درمان استفاده میشوند.
امروزه تزریقات تخصصی که نیاز به بستری، بیهوشی و برش جراحی ندارند و بدون هیچگونه عوارضی هستند در جلسات پشتسرهم در کلینیک ما انجام میگیرد پس به همه مخصوصاً افراد میانسال توصیه میشود اگر با این مشکل مواجه هستند و بعد از یک هفته درمان درد در شانه یخ زده خانگی و سنی خوب نشدند حتماً سریعاً به کلینیک ما مراجعه فرمایند.
برای بررسی علائم فروزن شولدر باید به فوقتخصص و جراح شانه و متخصص ارتوپدی باتجربه کلینیک ما مراجعه کنید. شما میتوانید از طریق کلینیک ما با بهترین پزشکان در ارتباط باشید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو