نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
شایع‌ترین علایم "درد کتف و بازو"+ روش تشخیص، پیشگیری و درمان
مهم‌ترین علت "درد کتف و بازو" چیست؟ درد بازو و کتف از مشکلات شایعی است که ممکن است به‌صورت موقت یا مزمن در افراد رخ دهد. این درد می‌تواند ناشی از مشکلات عضلانی و استخوانی، آسیب‌های روماتولوژیکی، مشکلات عصبی، عوامل التهابی، آسیب‌های ورزشی و... باشد. البته درد بازو و کتف همیشه به علت انجام فعالیت‌های سنگین و کشیدگی عضلات و بافت‌های نرم نیست و گاهی می‌تواند شرایط اورژانسی مثل التهاب کیسه صفرا و یا حملات قریب‌الوقوع قلبی باشد.
از دید متخصص شانه درد بازو و کتف می‌تواند میزان شدت متفاوتی داشته باشد و به‌صورت شدید، خفیف، مزمن یا رفت و برگشتی در سایر نواحی بدن احساس شود. با ما در ادامه همراه باشید تا اطلاعات کاملی دررابطه‌با درد شانه و بازو سمت چپ یا راست، علل و علائم این بیماری با شما صحبت کنیم و درد کتف و شانه را دست‌کم نگیرد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
منظور از درد کتف و بازو چیست؟
همان‌طور که در مطالب فوق نیز اشاره کردیم، درد بازو و کتف به هر نوع دردی اشاره دارد که در ناحیه کتف و بازوی شما احساس می‌شود. این درد می‌تواند به‌صورت شدید، خفیف، مزمن، ناگهانی یا مداوم احساس شود و ممکن است به‌تنهایی یا همراه با علائم دیگر همراه باشد. نواحی که شامل کتف و بازو می‌شوند، شامل مفصل کتف، عضلات، اسکلت، عصب‌ها، عروق و بافت‌های نرم است.
همان‌طور که می‌دانید پرتحرک‌ترین مفصل در بدن، مفصل شانه یا همان کتف است. این مفصل کتف را به جلو و عقب حرکت داده و همین‌طور اجازه حرکت دایره‌ای به بازو شخص می‌دهد. بنابراین انجام فعالیت و تحرک زیاد، عواقب بسیاری هم دارد، به طور مثال ممکن است سبب افزایش مشکلات بی‌ثباتی یا گیرافتادگی بافت نرم و اسکلت شانه شده و درد را ایجاد کند.
درد کتف یا شانه امکان دارد تنها هنگام حرکت‌دادن شانه احساس شده و یا همیشگی باشد. همچنین ممکن است درد به‌صورت موقت ایجاد شده یا همیشگی بوده و به درمان‌های پزشکی توسط پزشک متخصص ارتوپدی نیاز داشته باشد. در ادامه با ما همراه باشید تا دررابطه‌با این مسئله به طور کامل و جامع در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
با شایع‌ترین علائم درد شانه و بازو سمت چپ یا درد در شانه و بازوی راست نیز آشنا شوید.
درد در شانه و بازوی راست گاهی ممکن است نشانه‌ای از مشکلات قلبی باشد. در این موارد، درد بازو و کتف به‌عنوان علائم و نشانه هشداردهنده برای مشکلات قلبی مانند آنژین صدری یا سکته قلبی، مطرح می‌شود.
بااین‌وجود موضوعی که بسیار مهم می‌باشد این است که هرگز خودتان به‌صورت خودسرانه برای خود دارو و روش درمان بخصوصی تجویز نکنید و در صورت تجربه هرگونه درد در ناحیه کتف و بازو، به پزشک متخصص ارتوپدی مجرب و حاذق مراجعه نمایید.
درد بازو و کتف علاوه بر درد ارتوپدی علل دیگری هم دارد مخصوصاً درد در کتف سمت راست می‌تواند نشان از مشکلات گوارشی مثل زخم کیسه صفرا، زخم معده و ابتدای روده باریک و مشکلات پانکراس دلالت کند.
درد بازو و کتف سمت راست یا چپ می‌تواند آغاز هشدار برای وقوع حمله قلبی باشد مخصوصاً در خانم‌ها. خانم‌ها معمولاً کمتر از آقایان دچار دردهای کلاسیک در قفسه سینه به علت حمله‌های قلبی می‌شوند و معمولاً در خانم‌ها شایع است بجای اینکه درد در قفسه سینه حس شود درد در کتف و بازو یا بالای پشت و شانه حس می‌شود.
حال باتوجه‌به موارد ذکر شده، علاوه بر مشکلات قلبی، درد بازو و کتف ممکن است با علائم دیگری نیز بروز کند، این علائم شامل:
- درد در قفسه سینه: درد در ناحیه قفسه سینه ممکن است همراه با درد بازو و کتف همراه باشد و به بیماری قلبی اشاره کند. این درد ممکن است به‌صورت شدید، سنگین یا فشاری احساس شود و به سمت گردن، شانه یا بازو چپ انتقال یابد. در صورت تجربه درد در قفسه سینه همراه با درد بازو و کتف، حتماً به پزشک متخصص ارتوپدی و قلب مراجعه نمایید و این نشانه و علامت را جدی بگیرید.
- تنگی نفس: تنگی نفس همراه با درد بازو و کتف می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات قلبی باشد، به‌خصوص اگر با فعالیت فیزیکی یا استراحت نیز همراه باشد.
- تهوع و استفراغ: در برخی موارد، درد بازو و کتف ممکن است همراه با تهوع و استفراغ همراه باشد. این علائم نیز گاهی ممکن است به مشکلات و بیماری قلبی نیز اشاره کنند.
- احساس ضعف و خستگی: احساس ضعف و خستگی در بازو و شانه همراه با درد ممکن است نشانه‌های مشکلات و بیماری قلبی باشد. این علائم ممکن است در طول فعالیت فیزیکی یا در حالت استراحت احساس شود.
همچنین، توجه داشته باشید که هر فرد ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. برخی از علائم دیگر که ممکن است همراه با درد بازو و کتف دیده شوند عبارت‌اند از:
- تعریق بیش از حد: تعریق بیش از حد به‌ویژه تعریق سرد، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات و بیماری قلبی باشد که با درد بازو و کتف همراه است.
- احساس ناراحتی و اضطراب: در برخی موارد، درد بازو و کتف ممکن است بااحساس ناراحتی و اضطراب همراه باشد.
- تغییرات در رنگ پوست: یکی از علائم و نشانه درد کتف تغییر در رنگ پوست فرد است که معمولاً به رنگ سفید و یا آبی تغییر می‌کند، این ممکن است نشانه کمبود اکسیژن در قلب باشد که با درد در شانه‌ها و بازو همراه است.
توجه داشته باشید که این علائم ممکن است برای بیماران و در شرایط مختلف، متفاوت باشند. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، مهم است که به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کنید و شرایط جسمی خود را به متخصص ارتوپدی توضیح دهید.
پزشک باتوجه‌به علائم، سابقه پزشکی، میزان درد و نتایج آزمایش‌های تشخیصی، تشخیص و درمان مناسب را برای شما تعیین خواهد کرد. لازم است بدانید که اگر پزشک تشخیص دهد که این علائم مرتبط با قلب است، شما را به متخصص قلب ارجاع می‌دهد.
درد شانه به چه دلیل است؟
درد شانه و بازو می‌تواند به علت مشکلات مختلفی رخ دهد و درک دقیق علت آن بستگی به تاریخچه پزشکی شما، علائم همراه، امتیاز درد و بررسی بالینی دارد. در ادامه، به برخی از علل شایع درد در شانه‌ها و بازو اشاره می‌کنم:
- آرتروز کتف: آرتروز کتف (ساییدگی مفصلی) که تغییرات غضروفی و مفصلی را در مفصل کتف و شانه ایجاد می‌کند، می‌تواند به درد شانه و بازو منجر شود.
- التهاب تاندون‌ها: التهاب تاندون‌ها در ناحیه کتف و شانه می‌تواند به درد و تحریک منجر شود. به طور مثال، التهاب تاندون زیر بغل (بی سی پس) می‌تواند به درد در ناحیه شانه و بازو منجر شود.
- سندرم تونل کارپال: این سندرم که فشار عصب میانی که در کف دست شروع می‌شود را درگیر می‌کند و می‌توان گفت که یکی از دلایل ایجاد درد در شانه‌ها و بازو است.
- اختلالات عضلانی: تنش و فشار عضلات در ناحیه شانه و کتف، از جمله میوفاسیت عضلانی، می‌تواند درد شانه و بازو را در فرد ایجاد کند.
- آسیب عضلانی: زخم، کشیدگی یا پارگی عضلات در ناحیه شانه می‌تواند عامل درد در شانه‌ها و بازو باشد.
- التهاب مفاصل: التهاب مفاصل شانه، مانند التهاب مفصل سرشانه‌ای، می‌تواند به درد و سفتی در ناحیه شانه منجر شود.
- کمردرد رادیکولوپاتی: در برخی موارد، درد ناحیه کمر می‌تواند به شانه انتقال‌یافته و درد شانه و بازو را ایجاد کند. این شرایط را کمردرد رادیکولوپاتی یا سرطان عصبی می‌نامند.
- مشکلات قلبی: برخی از مشکلات و بیماری قلبی، مانند آنژین صدری یا سکته قلبی، ممکن است به‌صورت درد در شانه‌ها و بازو خود را نشان دهد.
علاوه بر عللی که درباره درد شانه و بازو صحبت کردیم، عوامل دیگری نیز می‌توانند به درد کتف و بازو منجر شوند. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
- اختلالات ستون فقرات: مشکلاتی مانند دیسک هرنیاسیون (انسداد دیسکی) در منطقه گردن و کمر، تراشه (آسیب نخاع) و سندرم ریشه عصبی می‌تواند به درد در شانه‌ها و بازوی شما مربوط شود.
- اختلالات عصبی: برخی از مشکلات عصبی مانند تیروئید، دیابت و عصب سرخی (شقاق عصبی) می‌تواند درد شانه و بازو را ایجاد کند.
- آسیب عصب میانی: فشار یا آسیب به عصب میانی (عصب سه سربالایی) که از بینی تا کف دست گسترش می‌یابد، می‌تواند به درد در شانه‌ها و بازو منجر شود.
- بیماری‌های روماتیسمی: برخی از بیماری‌های روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوئید و فیبرومیالژیا ممکن است به درد شانه و بازوی شما مربوط شوند.
- شکستگی استخوان: شکستگی استخوان کتف، بازو یا قسمتی از استخوان‌های مجاور می‌تواند منجر به درد بازو و کتف شوند.
چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری درد کتف و بازو هستند؟
بیماری درد در شانه‌ها و بازو ممکن است در هر فردی رخ دهد، اما برخی از عوامل می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. برخی از افرادی که در معرض بیشتر ابتلا به این بیماری قرار دارند شامل موارد زیر است.
افرادی که فعالیت‌های جسمانی سنگین را انجام می‌دهند، مانند ورزشکاران حرفه‌ای و ورزشکارانی که در زمینه‌های بسکتبال، وزنه‌برداری، شنا، تنیس و همچنین ورزش‌های رزمی فعالیت می‌کنند.
افرادی که به طور مکرر حرکات تکراری و فشار زیاد را بر روی کتف و بازو انجام می‌دهند، مانند برخی حرفه‌ها مانند نجاران، آهنگران، رانندگان و همچنین افرادی که در کارهای دفتری طولانی وقت صرف کار با کامپیوتر می‌کنند.
افرادی که دچار تروما یا آسیب مستقیم به منطقه کتف و بازو شده‌اند. مانند آسیب‌های ورزشی، تصادفات و سقوط‌ها و...
افرادی که به بیماری‌هایی همچون بیماری‌های روماتیسمی، بیماری‌های عصبی، بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های التهابی و عفونی، و بیماری‌های مربوط به عضلات و استخوان‌ها و... مبتلا هستند.
افراد مسن‌تر که با پیری و فرسودگی طبیعی، قابلیت‌های فیزیکی خود را از دست می‌دهند و در معرض بیشترین خطر از لحاظ سلامتی قرار دارند.
باتوجه‌به مطالب ذکر شده فوق، درد شانه و بازو می‌تواند هر کسی را تحت‌تأثیر قرار دهد. همچنین، عوامل دیگری مانند عوامل ژنتیک و سابقه خانوادگی از بیماری‌های مشابه، نامناسب‌بودن فعالیت‌های ورزشی، ناهنجاری‌های ساختاری در ناحیه کتف و بازو و اختلالات در نگهداری و استفاده از آنها نیز ممکن است در ابتلا به درد کتف و بازو نقش داشته باشند.
به‌هرحال مهم است که در صورت تجربه درد شدید، به طور مداوم یا مزمن در ناحیه کتف و بازو، بهتر است با پزشک خود مشاوره کنید. پزشک شما می‌تواند با انجام ارزیابی جسمانی، تاریخچه پزشکی، و در صورت لزوم، سفارش آزمایش‌های تشخیصی، تشخیص دقیق را برای شما قائل شود و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به درد کتف و بازو چیست؟
برای پیشگیری از ابتلا به درد در شانه‌ها و بازو، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- انجام ورزش منظم و تقویت عضلات: ورزش‌هایی مانند تمرینات استحکام عضلات کتف و بازو، تمرینات انعطاف‌پذیری و تمرینات تعادل و استقامت، می‌توانند به حفظ قدرت و استحکام عضلات و افزایش پایداری مفصل کمک کنند.
- استفاده از فناوری وسایل کار به‌صورت صحیح: هنگام انجام فعالیت‌های روزمره و حرفه‌ای، مطمئن شوید که از وسایل کار به‌صورت صحیح استفاده می‌کنید و قوانین ایمنی را رعایت می‌کنید. همچنین، استفاده از وسایلی که توانایی کاهش فشار و استرس بر روی کتف و بازو را دارند، می‌تواند مفید باشد.
- انجام تمرینات مانند گرم‌کردن و استرچینگ: قبل از هر فعالیت و ورزش، تمرینات گرم‌کردن و استرچینگ عضلات کتف و بازو را انجام دهید. این کار می‌تواند عضلات را آماده فعالیت کند و از احتمال آسیب و درد کاهش دهد.
- حفظ وزن سالم: حفظ وزن سالم و کاهش وزن اضافی می‌تواند فشار و استرس غیرضروری را از کتف و بازو کم کند و به پیشگیری از درد کمک کند.
- استراحت: از استراحت کافی بهره ببرید و از فعالیت‌های خسته‌کننده و تکراری اجتناب کنید. همچنین، در صورت نیاز، برای بهبود استراحت در شب، از راهکارهای بهبود خواب استفاده کنید.
- رعایت استانداردهای ایمنی در ورزش و فعالیت‌های روزمره: اگر ورزشی را به‌عنوان بخشی از زندگی خود دنبال می‌کنید، از استانداردهای ایمنی مربوط به آن رعایت کنید. استفاده از وسایل حفاظتی مانند کلاه، ماسک و محافظ زانو و مچ دست می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌ها و درد کمک کند.
- مراقبت منظم: مراقبت منظم از کتف و بازو، شامل استفاده از روش‌های گرمایشی و سرمایشی، استفاده از کمپرس‌ها و در صورت بروز تورم یا التهاب، و... می‌باشد.
نحوه تشخیص درد کتف و بازو توسط بهترین پزشک متخصص ارتوپدی
تشخیص درد شانه و بازو توسط پزشک متخصص ارتوپدی عموماً بر اساس ارزیابی جسمانی و سابقه بیماری شما انجام می‌شود. در زمینه تشخیص درد بازو و کتف، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- مصاحبه پزشکی: پزشک ممکن است درباره علائم، شدت، زمان و شرایطی که درد را تحریک می‌کند، سابقه بیماری، تاریخچه آسیب و دیگر عوامل مرتبط با درد در شانه‌ها و بازو سؤال بپرسد. اطلاعات جامع درباره درد به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری را قائل شود.
- بررسی جسمانی: پزشک بررسی فیزیکی کتف و بازوی شما را انجام می‌دهد. از جمله بررسی حرکت کتف و بازو، ارزیابی قدرت عضلات، بررسی دیسک رادیوگرافی و استفاده از تست‌های جسمانی خاص مانند تست‌های فشار کتف، تست‌های انعطاف‌پذیری و تست‌های قدرت عضلات است.
- آزمایش‌های تکمیلی: در صورت لزوم، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند آزمایش خون، آزمایش هورمون، آزمایش روماتولوژیک و آزمایش‌های تشخیصی دیگر را در نظر بگیرد تا علت احتمالی درد شانه و بازو را تشخیص دهد.
سپس باتوجه‌به روش‌های ذکر شده و شرایط جسمی بیمار، بهترین و مناسب‌ترین روش درمان را برای بیمار در نظر می‌گیرد.
روش‌های درمان درد کتف و بازو با استفاده از علم پزشکی
درمان درد در شانه‌ها و بازو بستگی به علت اصلی و شدت آن دارد. در برخی موارد، درمان ممکن است شامل مداخلات غیرجراحی مانند تغییرات در سبک زندگی، فیزیوتراپی و داروها باشد. در موارد جدی‌تر، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. در زیر چند روش درمانی شایع درد در شانه‌ها و بازو را بررسی خواهیم کرد:
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویت عضلات، تمرینات انعطاف‌پذیری، تمرینات تعادل و استقامت، ماساژ، الکترو تراپی و تکنیک‌های درمانی دیگر است. این تمرینات و راهکارها می‌توانند به بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و عملکرد عضلات کتف و بازو کمک کنند و درد را کاهش دهند.
- انواع داروها: در برخی موارد، استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن، مرکبات استروئیدی و مسکن‌ها می‌تواند در کاهش درد و التهاب کمک کند. بااین‌حال، استفاده از داروها باید توسط پزشک تجویز شود و نباید بیش از حد معمول مصرف شوند.
- تزریقات: در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریق دارو را مانند کورتیکواستروئیدها (مانند کورتیزون) به ناحیه دردناک انجام دهد. این تزریقات می‌توانند در کاهش التهاب و درد کمک کنند و برای مدت زمانی معین تسکین درد را فراهم کنند.
- جراحی: در موارد شدید و مزمن که به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی‌های مختلف مانند ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده، جراحی ترمیمی مفصل، جراحی رفع تنگی عروق و اعصاب، وجود دارد. تصمیم در مورد نیاز به جراحی و نوع جراحی باید با پزشک مشورت شود.
- درمان تکمیلی: برخی روش‌های تکمیلی مانند تراپی ضربه، اکو تراپی، اپیدورال استروئیدها، تکنیک‌های تحریک الکتریکی عصب (TENS) و آکوپانکچر نیز می‌توانند به‌عنوان مکمل در درمان درد در شانه‌ها و بازو استفاده شوند. اما قبل از استفاده از هر روش تکمیلی، باید با پزشک خود مشورت کنید و اطمینان حاصل کنید که این روش برای شما مناسب است.
چند راهکار آسان و در دسترس به‌عنوان درمان درد کتف و بازو با استفاده از طب سنتی
در طب سنتی، برخی راهکارهای آسان و در دسترس برای درمان درد بازو و کتف وجود دارد. بااین‌حال، قبل از استفاده از هرگونه راهکار طب سنتی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و مطمئن شوید که این روش‌ها برای شما مناسب هستند. در ادامه چند راهکار طب سنتی برای درمان درد در شانه‌ها و بازو نیز اشاره کردیم.
- کمپرس گرم: استفاده از کمپرس گرم می‌تواند به کاهش درد و التهاب در منطقه کتف و بازو کمک کند. می‌توانید از دستمال گرم، حوله گرم یا پتوی گرم استفاده کنید. کمپرس گرم را به مدت 15-20 دقیقه روی منطقه دردناک قرار دهید. این روش را تا 2-3 بار در روز تکرار کنید.
- ماساژ: ماساژ ناحیه کتف و بازو می‌تواند به کاهش درد و رفع تنش عضلانی کمک کند. از روغن‌های طبیعی مانند روغن‌زیتون، روغن نارگیل یا روغن آووکادو استفاده کنید و با حرکات نرم و آرام ماساژ دهید.
- کمپرس زنجبیل: زنجبیل خواص ضدالتهابی دارد و ممکن است در کاهش درد و التهاب کتف و بازو مؤثر باشد. می‌توانید یک‌تکه زنجبیل را خردکرده و با استفاده از یک دستمال یا پارچه، آن را به ناحیه دردناک ببندید. این کمپرس را حداقل 15-20 دقیقه نگه دارید. همچنین، می‌توانید از چای زنجبیل به‌عنوان دمنوش استفاده نمایید.
- کمپرس گرم یا سرد: روش‌های گرما یا سرمادرمانی می‌تواند در درمان درد در شانه‌ها و بازو مفید باشد. از کیسه یخ یا بسته یخ در ابتدای شروع درد استفاده کنید تا درد و التهاب را کاهش دهید. این روش را به مدت 15-20 دقیقه انجام دهید. پس از 48-72 ساعت از شروع درد، می‌توانید از کمپرس گرم استفاده کنید تا به تسکین و رفع تنش عضلانی کمک کند.
سخن پایانی
آیا شب‌ها از درد مبهم و تیرکشیده در کتف و بازوی راست/چپ از خواب می‌پرید؟ آیا حتی برداشتن کیف‌دستی یا باز کردن درب شیشه‌ای برایتان به چالشی دردناک تبدیل شده؟ این‌ها فقط "دردهای عادی" نیستند... این‌ها نخستین فریادهای بدن شما هستند!
همان‌طور که بیان کردیم، درد کتف و بازو می‌تواند به علت انواع مشکلات و شرایطی از جمله آسیب‌های عضلانی و تاندونی، التهاب مفصل کتف، سندرم تونل کارپال، کم‌رنگ شدگی یا آسیب عصبی و اختلالات دیسکی ناشی شود. برخی از علائم شایع درد در شانه‌ها و بازو شامل درد شدید، محدودیت حرکت، احساس سستی و ضعف عضلات، احساس گرما یا سردی، تورم و قرمزی می‌باشد.
همچنین روش‌های درمانی شامل استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی و افزایش انعطاف، تزریقات، جراحی، و روش‌های تکمیلی مانند فیزیوتراپی و ماساژ است که به آن اشاره نمودیم و گفتیم بهتر است با پزشک متخصص ارتوپدی در کلینیک ما مشورت کنید تا تشخیص دقیق و روش درمانی مناسب را برای درد شانه و بازوی راست و چپ شما تعیین کند.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو