نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

آیا "چرک ناخن پا" می‌تواند خطرناک باشد؟ راه‌های درمان و عوامل آن

"چرک ناخن پا" در چه صورت خطرناک است؟ التهاب ناخن که با نام پارونیشیا نیز شناخته شده است عموماً از لبه‌های ناخن شروع می‌شود، اما اگر درمان لازم برای آن به‌موقع انجام نشود، التهاب بدتر می‌شود تا کل انگشت را تحت تاثیر قرار دهد. یک فرد معمولاً به دلیل ورود قارچ یا باکتری به زیر پوست دچار عفونت ناخن می‌شود اما علت‌های دیگری چون دیابت، ورزش، تعریق زیاد، کفش نامناسب و... نیز در این خصوص ممکن است تاثیر داشته باشد. 
خبر خوب این است که این مشکل به‌عنوان یک بیماری جدی در نظر گرفته نمی‌شود و درمان‌های موثری وجود دارد که می‌توان برای بهبود و از آن دنبال کرد. البته بسته به‌شدت این عارضه، هر فرد دوره‌های درمانی مختلفی دارد. در این مقاله خواهید دانست که علل چرک گوشه ناخن شست پا چیست تا بتوانید در صورت نیاز به دکتر برای عفونت ناخن پا برای درمان مراجعه کنید.

آیا چرک ناخن پا خطرناک است؟

یکی از عارضه‌های دردآور و آزاردهنده چرک کردن ناخن‌های پا است که احتمال دارد شما نیز یک‌بار در طول زندگی خود آن را تجربه کرده باشید. این امر تحت تاثیر عدم مراقبت بهداشتی از ناخن، سیستم ایمنی ضعیف و کوتاه‌کردن ناخن به شکل نامناسب ایجاد می‌شود. بدون شک دانستن علت‌هایی که سبب بروز چرک در ناخن ناحیه پا می‌گردند، کمک بسیار زیادی بر روی روند درمانی می‌کنند. 
احتمالاً چرک کردن ناخن‌ها به علت تکثیر ویروس، قارچ و باکتری است. همچنین یکی دیگر از عواملی که سبب بروز عفونت در ناخن پا می‌گردد، رویش نامناسب ناخن‌ها می‌باشد که به داخل پوست فرومی‌روند. فرورفتن ناخن زمانی به وجود می‌آید که گوشه‌های تیز ناخن از سمت بیرونی به داخل پوست رفته و رشد می‌کنند. این مشکل وقتی که ملتهب می‌شود، درد شدیدی را با خود به همراه می‌آورد.
شایان‌ذکر است که عفونت یا چرک در ناخن‌های پا می‌تواند خفیف باشد و در طی چند روز خوب شود که به عمق انگشت گسترش نخواهد یافت و با درمان‌های ساده برطرف خواهد شد. در این حالت مشکل نگران‌کننده محسوب نمی‌شود. 
اما اگر چرکی شدن ناخن ناحیه پا خیلی مزمن باشد، کمی شرایط خطرناک‌تر شده و احتمالاً این عفونت به طور هم‌زمان چند نوع انگشت را درگیر می‌کند که به مدت ۶ هفته و حتی بیشتر طول می‌کشد تا برطرف شود. بنابراین خوب است که اقدامات اساسی لازم را طبق نظر متخصص بشناسید و درمان را به‌موقع شروع کنید. در ادامه این مبحث ما مهم‌ترین اطلاعات و دلایل دیگر بروز این بیماری را در اختیار شما می‌گذاریم. 
 

نشانه‌های چرک ناخن پا چیست؟

چرک در ناخن‌های پا معمولاً در رده سنی‌های گوناگونی رویت می‌شود، اما در افراد مسن، ناخن‌ها چون بیشتر در معرض شکستن و حالت خشک قرار می‌گیرند، احتمال اینکه قارچ و عفونت از طریق این ناخن‌های شکسته شده به داخل وارد شود، و چرک در ناخن ناحیه پا را به وجود آورد بالا است. لازم است بدانید که این عارضه معمولاً یک ناخن‌های پا را درگیر می‌کند. 
در ادامه برجسته‌ترین علائمی که ممکن است روی ناخن یا پوست اطراف ناخن در فرد مبتلا ظاهر شود را می‌گوییم. یکی از بارزترین علائمی که معمولاً در فرد مبتلا به چرک شدن ناخن ظاهر می‌شود، احساس درد شدید، تورم و قرمزی در زیر ناخن یا کناره‌های ناخن ناحیه پا است. گاهی فردی که دچار چرک در ناخن‌های پا می‌شود فرورفتگی‌هایی را بر روی ناخن خود مشاهده می‌کند. 
 همچنین ممکن است در ناخن التهاب نیز وجود داشته باشد و باعث ایجاد کیست‌های پر از چرک به نام آبسه شوند. از نشانه‌های دیگر عفونت ناخن این است که گاهی می‌تواند باعث پوسته‌پوسته شدن یا شکستگی ناخن گردد که اگر این عفونت مزمن شود در نهایت منجر به جداشدن ناخن از پوست خواهد شد؛ چرا‌که احتمال دارد ناخن‌ عفونی شده ضخیم یا سفت‌تر شود و در برخی موارد تغییر شکل دهد. 
از علائم دیگر می‌توان به بوی بد ناخن ناحیه پا، جمع‌شدن ضایعات در گوشه ناخن، خونریزی محلی که چرک کرده است، تغییر رنگ ناخن به زرد، سفید یا قهوه‌ای، ضخیم‌شدن پوست‌های اطراف ناخن، خارج‌شدن چرک‌های زردرنگ و عفونت و غیره اشاره نمود. 
 

چه عواملی باعث ایجاد چرک ناخن پا می‌شود؟

همان‌طور که دانستید عوامل زیادی سبب بروز چرک کردن ناخن‌های پا می‌شوند که در بخش‌های قبل بعضی از آنها را توضیح دادیم. اما بهتر است بدانید از عواملی که سبب فرورفتن ناخن به پوست گوشت می‌شود، انجام تمرین‌های ورزشی است که بیمار به طور دائم به پاهای خود فشار وارد می‌کند؛ ورزش‌هایی چون باله، فوتبال، دویدن‌های طولانی‌مدت، کیک‌بوکسینگ، فوتسال و... موجب بالارفتن احتمال ورود ناخن به داخل گوشت می‌شوند. 
بهتر است بدانید که چرک کردن یا عفونی‌شدن ناخن ناحیه پا از یک نفر به دیگری به‌هیچ‌وجه سرایت نمی‌کند. ولی اگر عفونت از نوع قارچی باشد و فرد به استخر یا محیط‌های مرطوب برود، احتمالاً دارد به دیگران منتقل شود.
 از عوامل دیگر می‌توان به استفاده مداوم از ناخن مصنوعی، اختلال در گردش خون، استعداد ژنتیکی، پوشیدن کفش به مدت‌زمان طولانی، پوشیدن کفش‌هایی که تهویه و راه عبور هوا را ندارند، آسیب رسیدن به ناخن و پوست اطراف آن حتی اگر شدت آن جزئی باشد و پوشیدن کفش‌هایی که پنجه‌های آن‌ها بسته است؛ مانند چکمه و کفش‌های تنیس. این عارضه در خانم‌ها کمتر از آقایان رخ می‌دهد و همچنین در بزرگسالان نیز بیشتر از بچه‌ها دیده می‌شود. 

چه افرادی بیشتر در معرض چرک ناخن پا هستند؟

این عارضه بسیار دردناک است و احتمال دارد هر فردی آن را تجربه کند. ولی، کسانی هستند که بیشتر در معرض عفونت ناخن شست پا قرار دارند و باید بیشتر از دیگران مراقب سلامتی ناخن‌های خود باشند. مثلاً کسانی که دائماً با آب و رطوبت سروکار دارند مانند خدمتکاران، افرادی که در کارواش یا خشک‌شویی کار می‌کنند. در ادامه به چند نمونه دیگر اشاره خواهیم کرد. 
کسانی که دائماً در محلی قرار دارند که مواد شیمیایی وجود دارد و از دستکش یا کفش ایمنی استفاده نمی‌کنند. 
افرادی که به اچ‌آی‌وی، هپاتیت سی و دیگر عارضه‌ها که سیستم ایمنی را نقض می‌کنند، مبتلا هستند نیز بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به چرک در ناخن‌های پا و عفونت‌های مختلف هستند.
کسانی که مبتلا به بیماری‌های پوستی مثل درماتیت هستند، نیز ممکن است سریع‌تر دچار این مشکل دردناک شوند.
 افرادی که دائماً ناخن‌های دست را می‌جوند و ناخن‌های پا را بدون استفاده از ناخن‌گیر جدا می‌کنند. 
 

برای درمان چرک ناخن پا چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

پس از شناسایی علل مختلف چرک در ناخن ناحیه پا، اگر شما یا کسی در خانواده‌تان دچار آن شده است باید به دکتر مرتبط مراجعه کنید دکتر ارتوپد می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید چه علتی برای چرک ناخن دارید و چه درمانی برای شما مناسب است. بنابراین اگر علائم زیر را در خود مشاهده کردید بدون فوت وقت به دکتر بروید.

• زمانی که مشاهده کردید که شدت چرک ناخن شما بزرگ شده یا تغییر زیادی کرده است. 
• درد مداوم و شدیدی در پا دارید که نمی‌توانید به‌درستی راه بروید و حتی کارهای شخصی خود را انجام دهید. 
• دچار سرگیجه و تب شده‌اید که باگذشت زمان رفع نشده است. 
• قرمزی یا کبودی انگشت به‌مرورزمان انگشتان دیگر و حتی کف پا مشاهده شود. 
• احساس درد زیر ناخن به دلیل آسیب‌دیدگی مفصل
• اگر دیابت دارید و علاوه بر چرک شدن ناخن، احساس درد در زیر ناخن خود دارید.

تشخیص پزشک در خصوص علت چرک ناخن پا به چه صورت است؟

تشخیص علت چرک در ناخن‌های پا بر اساس علائم و نمونه‌برداری که پزشک انجام می‌دهد مشخص می‌شود در زمان مراجعه به پزشک در نخستین گام علائمی که دارید را گوش می‌دهد و سؤالاتی را از شما می‌پرسد. این سؤالات به ایشان کمک می‌کند تا تشخیص دقیق بیماری را ارائه دهد و گزینه‌های درمانی مناسب را تعیین کند؛ مثلاً چه زمانی این علائم شروع شده است؟ آیا شما قبلاً عفونت ناخن را تجربه کرده‌اید؟ آیا شما علائم دیگر مانند درد، سرگیجه یا حساسیت در بخش‌های دیگری از بدن خود دارید و...
 مرحله بعد متخصص بادقت انگشتانی که آسیب‌دیده‌اند را بررسی می‌کند. احتمال دارد متخصص کمی از ناخن و نواحی که چرک کرده است را بخراشد و آن را به آزمایشگاه بفرستد. علت نمونه‌گیری این است که بیماری‌ها و عفونت‌‌ها در انگشتان به شکل‌های گوناگونی ایجاد می‌شوند. 
به طور مثال عارضه پسوریازیس ناخن‌های انگشتان پا را درگیر می‌کند. علائم این بیماری بسیار زیاد مشابه علائم عفونت قارچی می‌باشد و احتمال دارد که پزشک در معاینه فیزیکی به‌درستی نتواند تشخیص دهد شما به کدام یک از این عفونت‌ها دچار شده‌اید.

درمان پزشکی چرک ناخن پا

برای درمان چرک در ناخن ناحیه پا می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. هر چند که این عارضه جزو بیماری‌های خاصی محسوب نمی‌شود اما درمان آن کمی پیچیده است. انتخاب درمان مناسب از سوی متخصص بر اساس شدت عفونت، علتی که سبب بروز چرکی شدن ناخن شده است، نوع قارچ و... بستگی دارد. 
بااین‌حال اگر فرد در ناخن خود دچار عفونت قارچی شده است، پزشک حتماً برای او از داروهای ضدقارچ تجویز می‌کند. این نوع داروها خوراکی به علت اینکه مستقیم وارد بدن می‌شوند، دوره درمان را سریع‌تر از داروهای موضعی به پایان می‌رسانند. همچنین گاهی اوقات استفاده از آنتی‌بیوتیک‌هایی که فقط باید پزشک تعیین کند، چرک ناخن پا را خشک کرده و بعد از اتمام مصرف داروها، بیمار خوب می‌شود؛ مانند دی‌کلوگزاسیلین یا سفالکسین. 
احتمال دارد عفونت باکتریایی و قارچی در ناخن‌، به طور هم‌زمان ایجاد شود که در این‌ حالت متخصص استفاده هم‌زمان چند دارو را برای بیمار توصیه می‌کند. وقتی‌که عامل ایجادکننده چرک ناخن باکتری باشد، قطعاً باید بیمار از پماد‌های آنتی‌بیوتیک به مدت دو هفته مصرف کند؛ مانند کلیندامایسین، دیکلوسایکلین. 
اما اگر به علت قارچ دچار چرک ناخن شده باشد، حدوداً 6 ماه زمان می‌برد تا درمان کامل شود. از کرم‌های ضدقارچ می‌توان به معروف‌ترین آن‌ها یعنی کتوکنازول اشاره نمود. ضمناً داروهای استروئیدی ملایم مثل کورتیزول نیز قرمزی و التهاب کناره‌های پوست ناخن را برطرف می‌کند. 
زمانی که استفاده از دارو، پماد و کرم‌ها بر روی بیمار جواب نداد، لیزردرمانی از سوی متخصص توصیه خواهد شد. در روش لیزرتراپی، اشعه لیزر به قسمتی از ناخن که دچار قارچ شده است، نفوذ می‌کند و بدون این‌که به بافت‌های دیگر آسیب برساند، قارچ‌ها را می‌سوزاند و طبق تجربه افراد حدوداً 95 درصد از این روش نتیجه مثبت گرفته‌اند. از آخرین درمان که پزشک ناچار است برای آبسه و چرک شدید ناخن استفاده کند، جراحی است. 
در این نوع عمل، متخصص گوشه ناخن را می‌شکافد تا قسمتی از ناخن که درون گوشت فرورفته را بردارد و سپس برای چند روز محل جراحی را پانسمان می‌کند. 
 

آیا می‌توان از بروز چرک گوشه ناخن شست پا پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از عفونت ناخن شست پا چندین روش وجود دارد که البته باید بدانید این روش‌ها ممکن است صددرصد از چرک گوشه ناخن شست پا جلوگیری نکنند و فقط گاهی ریسک ابتلا به آن را کاهش می‌دهند. یکی از روش‌های جلوگیری از ابتلا به چرک شدن ناخن شست پا عوض‌کردن جوراب یا شستن زودهنگام آن‌ها بعد از هر بار پوشیدن است. 
امروزه جوراب‌های نانو یا ضد عرق نیز تولید شده‌اند که نقش چشمگیری در خصوص کاهش ابتلا عفونی‌شدن انگشتان ایفا می‌کنند. بهترین کاری که می‌توانید برای حفظ سلامتی ناخن خود انجام دهید، شستن مرتب آن‌ها با آب ولرم است. البته باید دقت کنید که بعد از هر بار شستشو، از کرم‌های نرم‌کننده برای دست و پاهای خود استفاده کنید. 
لطفاً ناخن‌ دست‌ها و پاهای خود را در بازه زمانی مشخص کوتاه کنید و سپس ناخن‌گیری که استفاده کرده‌اید را با مواد شوینده بشویید و کاملاً با الکل یا هر محصول دیگری ضدعفونی نمایید. این نکته را باید رعایت کنید که کفش‌های مناسب نقش بسیار چشمگیری در خصوص ابتلا به چرک شدن ناخن شست پا دارند. بنابراین از بهترین کفش برای حفظ سلامت ناخن شست پا، کفش‌های طبی یا کفش‌های دوخته شده از جنس چرم هستند، زیرا جنس‌های چرم به‌گونه‌ای هستند که قابلیت تنفس پوست پا را فراهم می‌کنند. 
 بدون شک در کفش‌های قدیمی باکتری‌های زیادی جمع شده است که موجب به‌وجودآمدن چرک در ناخن می‌گردد. بنابراین از پوشیدن چنین کفش‌های اجتناب کنید و اگر مجبور به استفاده از آنها هستید، داخل آن را با پودرهای ضدقارچ یا مواد ضدعفونی‌کننده تمیز کنید. ضمناً بر روی ناخن‌های پای خود ناخن مصنوعی یا لاک ناخن نزنید. 
در مکان‌های مرطوب مانند استخرها به‌هیچ‌وجه پابرهنه راه نروید، زیرا ممکن است اگر آلودگی وجود داشته باشد سریعاً جذب ناخن شما شود. اگر از پدیکور و مانیکور استفاده می‌کنید حتماً از پرسنلی که در سالن این کار را برای شما انجام می‌دهد بخواهید ابزارهایی که قرار است استفاده نماید، ضدعفونی کند.
 

عدم درمان چرک ناخن پا چه عوارضی دارد؟

بسیاری از افراد به دنبال درمان چرک گوشه ناخن شست پا نمی‌روند و تنها با مراقبت‌های خانگی و به طور خودسرانه برای رفع آن تلاش می‌کنند. اما گاهی اوقات اگر درمان جدی توسط متخصص شروع نشود ممکن است ناخنی که دچار مشکل شده است به‌شدت ضخیم شود که پوشیدن و راه‌رفتن با کفش را برای فرد سخت می‌کند. ضمناً اگر چرک در ناخن‌های پا از نوع عفونت قارچی باشد احتمال دارد این عفونت به پوست‌های اطراف ناخن و حتی انگشتان دیگر سرایت کند. 
عدم درمان چرک در ناخن ناحیه پا برای کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، به‌شدت خطرناک است. زیرا ممکن است عفونت به داخل خون کشیده شود، بسیار بالا است و زندگی بیمار ممکن است تهدید شود. در بعضی از موارد اگر عفونت یا چرک گوشه ناخن پا بسیار مزمن شود، منجر به شل‌شدن و افتادن ناخن خواهد شد. البته اگر در شرایط مزمن ناخن نیز از پوست جدا نشود، پزشک خود شخصاً ممکن است ناخن را جدا کند تا عفونتی که به زیر ناخن سرایت کرده و درمان نشده است را برطرف کند. 
 

سخن پایانی

در این مقاله با موضوع چرک ناخن پا دانستید که این مشکل عارضه‌ای خطرناک نیست و به‌ندرت می‌تواند آسیب دائمی به انگشتان فرد وارد کند؛ چرا که اغلب وقت‌ها درمان به‌راحتی انجام می‌شود. اما گاهی نیز احتمال دارد عوارضی نیز داشته باشد. مثلاً کسانی که دیابت بالا دارند، این خطر برای آن‌ها وجود دارد که چرک در ناخن‌های پا آن‌ها به بافت‌ها  و استخوان‌ها سرایت کند و اگر این مشکلات درمان نشود احتمالاً فرد انگشت خود را از دست می‌دهد. 
چرک گوشه ناخن شست پا می‌تواند یکی از مشکلات شایعی باشد که افراد به علل مختلف مبتلا به آن می‌شوند. معمولاً شایع‌ترین علت، عدم رعایت بهداشت مخصوصاً در مکان‌های مرطوب همچون استخر است. اما به‌هرحال امکان دارد برای هر کدام از شما چنین مسئله‌ای رخ بدهد.
به همین خاطر، اگر شما نیز دچار این مشکل شده‌اید که شدید است، هرگز سعی نکنید خودتان در منزل چرک یا آبسه را تخلیه کنید؛ زیرا احتمال دارد آلودگی پخش شود و عفونت گسترش یابد. بنابراین به کلینیک ما مراجعه کنید و درمان عفونت ناخن پای خود را هر چند اگر جزئی نیز باشد، به پزشکان باتجربه ما بسپارید.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو