برای ساییدگی زانو چه بخوریم؛ چه مواد غذایی و داروهای به درمان کمک می‌کند
ساییدگی‌های زانو منجر به آسیب غضروف داخل مفصل زانو خواهد شد و این آسیب سبب ایجاد درد و مشکلات حرکتی خواهد شد، استئوآرتریت یکی از انواع آرتروز زانو می‌باشد. سوالی که به ذهن می‌رسد آن است که برای ساییدگی زانو چه بخوریم بی‌شک برای درمان ساییدگی ضروری است به دکتر آرتروز زانو مراجعه کنیم.
استفاده از دارو و رژیم غذایی مناسب در کنترل علائم این بیماری میتواند کمک کننده باشد. در ادامه به موضوع برای جلوگیری از ساییدگی زانو چه کنیم و چه بخوریم می‌پردازیم.
هنگام انجام فعالیت‌های روزانه نیروی وزن بدن روی مفصل زانو قرار دارد. معمولا بدن ما این ویژگی را دارد، آسیب‌هایی که ایجاد می‌شود را تا حد زیادی خود ترمیم می نماید اما در نهایت سرعت ایجاد آسیب از سرعت و توانایی ترمیم بدن بیشتر می‌گردد.
با ادامه داشتن آسیب زانو ارتفاع غضروف بین دو استخوان کاهش یافته و پس از گذشت زمان کوتاهی در اطراف استخوان دو طرف مفصل استخوان‌های اضافه ایجاد می‌شود که استئوفیت نام دارد.
متخصصین ارتوپد درکلینیک‌های تخصصی بیماران مبتلا به ساییدگی را درمان می‌نمایند. متخصص پس از معاینه دقیق بیمار بهترین روش درمانی را برای او تجویز می‌کند.
ممکن است در ابتدا به دنبال آن باشیم که برای ساییدگی زانو چه بخوریم. استفاده از روشهای ساده مانند زانوبند، ورزش و فیزیوتراپی نیز ممکن است در صورت مراجعه زود هنگام به کلینیک‌های تخصصی موثر باشند. در صورت نیاز ممکن است روشهای پیشرفته تر مانند تزریق ژل برای ساییدگی زانو و گاز اوزون تجویز گردند.
فهرست مطالب
همانطور که در بالا اشاره شد تغذیه نقش زیادی در بهبود ساییدگی زانو دارد. به عنوان مثال سبزیجات و رژیم غذایی سالم حاوی مواد مغذی برای افراد مبتلا به ساییدگی‌های زانو مفید خواهند بود.
التهاب‌ها، واکنش سیستم ایمنی بدن به شرایط غیرعادی و آسیب‌ها هستند و در التهابات فعال شدن سیستم ایمنی بدن سبب تورم و درد و قرمزی در ناحیه آسیب دیده می‌شوند. بنابراین ترکیبات خوراکی‌های ضدالتهابی برای ساییدگی مفید خواهد بود.
این خوراکی‌ها در افرادی که هنوز به علائم شدید ساییدگی مبتلا نشده‌اند مفیدتر است و میتوانند سرعت آسیب دیدگی زانو را کاهش دهند. در ادامه به شرح موضوع برای ساییدگی زانو چه بخوریم می‌پردازیم.
التهاب هنگامی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن در برابر هر بیماری و آسیبی واکنش نشان دهد. از علائم التهاب می‌توان به سرخ شدن پوست، تورم و درد اشاره کرد. التهاب علامت ایجاد ساییدگی می‌باشد.
مصرف غذاهای حاوی خاصیت ضدالتهابی برای افراد مبتلا به ساییدگی‌های زانو نقش مفیدی دارد. برخی از انواع ماهی‌‌ها مانند قزل آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ می‌باشند که این اسیدها سبب کاهش میزان دو پروتئین واکنشی سی (CRP) و اینترلوکین ۶ که عامل ایجاد التهاب هستند می‌گردند.
در برخی موارد میزان CRP در فرد مبتلا به ساییدگی‌های زانو بسیار زیاد است و این موضوع سبب افزایش درد و تورم در زانوها می‌گردد. وجود اسیدهای چرب امگا ۳ در ماهی میتوانند از آسیبی که التهاب به مفاصل بدن می‌رساند جلوگیری نمایند.
تحقیقات نشان داده افرادی که در ماه حداقل یک مرتبه ماهی مصرف می‌نمایند از نظر امگا ۳ غنی بوده و احتمال ابتلا به آرتریت روماتوئید در آنها کمتر می‌باشد.
همچنین ماهی‌های سرشار از امگا ۳ برای افراد مبتلا به ساییدگی‌های زانو مفید بوده و مکملهای روغن ماهی از مفاصل در برابر شکست غضروف حفاظت می‌کنند و شدت شکستگی غضروف را در آنها کاهش خواهند داد. از ماهی‌های سرشار از امگا ۳ می‌توان ماهی سالمون، ماهی تن، ساردین، ماهی خال مخالی و یک عدد گردو در روز را نام برد.
تحقیقات نشان داده است این امکان وجود دارد که میزان کلسترول قند خون در افراد دارای ساییدگی بالا باشد. همچنین بهتر است این افراد غلات سبوس دار و سایر فیبرها را در رژیم غذایی خود وارد نمایند.
زیرا این مواد غذایی به بهبود سطح کلسترول خون کمک خواهند کرد. همچنین فیبر این امکان را فراهم می‌کند تا فرد برای مدت طولانی احساس سیری نماید و تناسب اندام داشته باشد.
مصرف مداوم فیبر از گرسنگی‌های کاذب پیشگیری و سبب کاهش و کنترل وزن می‌شود و فشار وارده روی مفصل زانو کم شود و سرعت آسیب دیدگی و ساییدگی کندتر شود. از منابع غنی فیبر می‌توان غلات سبوس دار، سبزیجات تازه انواع آلوها و سیب را نام برد.
آنتی اکسیدانها از سیستم ایمنی بدن حفاظت کرده و با التهاب مقابله خواهند کرد. آنتی اکسیدانها انواع مختلفی داشته که از تغییرات آسیب رسان به سلول های بدن که باعث ایجاد التهاب و تخریب زانو می‌شوند پیشگیری می‌نمایند.
پزشکان تغذیه معمولا مصرف میوه‌های توتی مانند زغال اخته، توت فرنگی و تمشک، انگورها، آلو و مکملها را به دلیل وجود آنتی اکسیدان در آنها توصیه می‌نمایند.
باید توجه داشت مصرف مکملها نباید به صورت خودسر باشد. آنتی اکسیدانها علاوه بر تامین سلامت مفاصل و استخوانها به سلامت کلیه سلول‌های بدن و عملکرد آنها کمک می‌کند.
- چربی‌های سالم و اشباع نشده
آووکادو و دانه‌های آجیلی منبع مناسبی از چربی اشباع نشده مونو، ضدالتهاب و منبع غنی از ویتامین E بوده که اثرات ضدالتهابی خواهد داشت. رژیم‌‌های غذایی حاوی این ترکیبات سبب کاهش آسیب دیدگی‌های مفاصل و ساییدگی می‌گردند.
زردچوبه در داروهای گیاهی و سنتی بسیار مورد استفاده بوده و فواید فراوانی را به همراه دارد. تحقیقات نشان داده است اگر افراد مبتلا به ساییدگی‌های زانو به مدت ۸ ماه از داروی مبتنی بر زردچوبه استفاده نمایند درد و سایر علائم مربوط به زانو در آنها کاهش پیدا می‌کند.
هندوانه به طور طبیعی منبع خوبی از کاروتنوئید بتا کریپتوکسانتین بوده و در کاهش خطر RA میتواند موثر باشد. با توجه به این که هندوانه حاوی مقدار آب زیادی می‌باشد، برای هیدراتاسیون و تامین آب کافی بدن مفید خواهد بود. همچنین هندوانه حاوی موادی می‌باشد که سطح پروتئین واکنش سی را کاهش خواهند داد.
در طول فرآیند تولید انرژی، بدن محصولات مضری به نام رادیکالهای آزاد تولید خواهد کرد. این رادیکال‌‌ها منجر به آسیب رسیدن به سلول‌های بدن می‌شوند. رادیکالهای آزاد با التهابی که در مفاصل ایجاد می‌شود رابطه مستقیم خواهند داشت.
مصرف سبزیجات سبز برگ مانند کلم بروکلی و قمری و اسفناج که منبع خوبی از ویتامین‌هایA ، C و K هستند برای کاهش اثر رادیکالهای آزاد موثر می‌باشد. همچنین این ویتامین‌ها حاوی مقادیر زیادی کلسیم بوده که سلامت استخوانها فراهم می‌کند.
کلم بروکلی، سبزیجات کلمی و جوانه بروکسل حاوی ترکیب طبیعی سولفورافان می‌باشند. تحقیقات نشان داده است که سولفورافان و ترکیبی دیگر به نام گلوکوزینولات روند التهابی را مسدود می‌کنند و سبب کاهش آسیب دیدگی غضروف در ساییدگی می‌شوند. گلوکوزینولات در گیاهان تندی مانند ترب کوهی، خردل و کلم وجود دارد.
مصرف فلفل، پرتقال و سبزیجات برگ‌دار و انواع کلم ویتامین C مورد نیاز بدن را تامین می‌نمایند. وجود ویتامین c در بدن سبب حفظ استخوانها شده و میتواند در محافظت از سلول‌های غضروف نقش موثری ایفا کند.
باید به این نکته توجه داشت که آب گریپ فروت ممکن است با برخی داروها مثل کاهنده کلسترول خون تداخل پیدا کند؛ بنابراین باید در مصرف آن احتیاط و با پزشک مشورت شود.
بعضی از غذاها با استرول‌های یا استانول‌‌های گیاهی تقویت شده و میتوانند به کاهش سطح کلسترول کمک کنند. استرول‌های یا استانول‌‌های گیاهی در شیر غنی شده، غذاهای پخشینه غنی شده و ماست غنی شده وجود دارند. بنابراین بهتر است این موارد را به رژیم غذایی خود اضافه نمایید.
مصرف شیر، پنیر و ماست کم چرب میتوانند ویتامین D و کلسیم مورد نیاز بدن را تامین نمایند و سبب تقویت و بالا بردن استحکام استخوان‌های بدن شوند. تحقیقات نشان داده افراد مبتلا به ساییدگی‌های زانو دچار کمبود ویتامین D هستند.
مصرف ویتامین D از طریق غذاهای لبنی غنی شده و قرار گرفتن به طور مستمر در معرض نور خورشید برای افراد مبتلا به ساییدگی موثر خواهد بود.
مواد مغذی به صورت مکمل نیز وجود دارند اما پزشکان توصیه می‌کنند که پیش از مصرف مکملها، مواد مغذی مورد نیاز بدن را از طریق غذاهای طبیعی دریافت نمایند.
همچنین مطالعات نشان داده است که مصرف گلوکوزامین و کندرویتین سولفات از ایجاد آسیب‌های جدید پیشگیری نماید و گاهی استفاده از این مواد به بهبود وضعیت برخی از افراد دارای ساییدگی کمک خواهد کرد.
برای ساییدگی زانو چه بخوریم، بهتر است پیش از استفاده از مکملها با دکتر زانو درد خود مشورت نمایید زیرا برخی از مکملها دارای عوارض جانبی بوده و ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشند.
حال که می‌دانیم برای ساییدگی زانو چه بخوریم باید بدانیم که افراد مبتلا به ساییدگی‌های زانو باید از مصرف برخی غذاها پرهیز نمایند زیرا برخی از غذاها وضعیت را تشدید می‌کنند، در ادامه این به مقاله شرح می‌دهیم که چه عواملی باعث ساییدگی زانو می شود. برخی از مواد غذایی که باید از خوردن آنها پرهیز شود تا ساییدگی تشدید نشود شامل موارد زیر هستند:
مصرف زیاد قند خون علاوه بر افزایش وزن، ممکن است سبب آزاد شدن سلول‌هایی شود که میزان التهاب را افزایش می‌دهند. غذاهای دارای کربوهیدرات‌‌های غنی نیز همین تاثیر را بر بدن خواهند داشت و شرایط التهابی در بدن را پایدار می‌نمایند و سبب تسریع آسیب دیدگی‌های زانو می‌شود.
نمک سدیم سبب جذب آب توسط سلول‌ها و تشدید ساییدگی‌های زانو می‌گردد. مصرف زیاد نمک و غذاهای فرآوری شده و بسته بندی شده نیز سبب تشدید تورم مفاصل و در نهایت ساییدگی می‌گردد. هر چه نمک سدیم دریافتی بیشتر باشد نمک سدیم هنگامی که توسط ادرار دفع می‌شود کلسیم بیشتری دفع شده که برای سیستم عضلانی اسکلتی مفید نیست.
چربی‌های ترانس و اشباع در غذاهای فرآوری شده به فراوانی وجود دارند و میتوانند سبب التهاب مفاصل و زانو گردند. استفاده مداوم از فست فودها، غذاهای آماده و فرآوری شده توصیه نمی‌شود
MSG یا مونو سدیم گلوتامات یک افزودنی غذایی بوده که بیشتر در غذاهای شرقی و سس سویا یافت شده و یک ماده مخفی در فست فود، مخلوط سوپ‌ها و نودل‌های آماده می‌باشد.
امگا ۳ به بهبود وضعیت افراد مبتلا به ساییدگی‌های زانو کمک می‌نماید اما اسیدهای چرب امگا ۶ که در انواع روغن‌های صنعتی و هیدروژنه وجود دارد سبب تولید مواد شیمیایی التهابی در بدن خواهند شد.
در پاسخ به این پرسش که چه عواملی باعث ساییدگی زانو می شود ساییدگی مفصل زانو به صورت كم شدن ارتفاع غضروف مفصل، استخوان‌هاي زائد اطراف مفصل، سفت و متراكم شدن استخوان و ایجاد کیست در استخوان زير غضروف خود را نشان می‌دهد.
عوامل زیر میتوانند احتمال ابتلا به بیماری ساییدگی‌های زانو را افزایش دهند:
- ساییدگی با افزایش سن رابطه مستقیم دارد ولی سن شروع آن در افراد فرق می‌کند.
- افراد چاق بیشتر به ساییدگی مبتلا می‌شوند زیرا نیروی وزن به مفصل وارد می‌شود و سبب تخریب زودرس آن می‌گردد.
- آسیب دیدگی قبلی مفصل مانند شکستگی‌های مفصلی، عفونت‌های مفصل و آسیب‌های تاندون احتمال ابتلا به ساییدگی را افزایش می‌دهند.
حال که می‌دانیم چه عواملی باعث ساییدگی زانو می شود، بد نیست با علائم ساییدگی نیز آشنا شویم.
علائم ساییدگی مفصل زانو شامل موارد زیر می‌باشد:
درد زانو به هنگام حرکت زانو یا در پایان روز که این درد معمولا با استراحت کردن بهبود پیدا خواهد کرد.
- خشکی و یا سفتی زانو که پس از استراحت کردن ایجاد می‌گردد.
- صدا دادن زانو یا احساس سایش در مفصل زانو به هنگام حرکت آن
- ورم سفت (در اثر تشکیل استخوان اضافی ایجاد می‌گردد) و ورم نرم (به دلیل تجمع مایع اضافی در مفصل ایجاد می‌گردد)
- خالی شدن زانو به دلیل ضعف عضلات مفصل
- عدم حرکت آزادانه مفصل به طور عادی و پرانتزی شدن زانوها
- نازک یا ضعیف شدن عضلات اطراف
در صورت داشتن هر یک از علائم فوق الذکر بهتر است بیمار سریعا به کلینیک‌های تخصصی ارتوپد مراجعه کرده تا پزشک متخصص با بررسی شرایط بهترین روش درمانی را به کار گیرد.
در صورت داشتن درد خفیف، استفاده از درمان‌های خانگی و مواردی که در قسمت برای ساییدگی زانو چه بخوریم میتواند به کاهش درد زانو به صورت موقت کمک نماید.
همیشه با استفاده از عکس رادیولوژی از مفصل نمی‌‌توان ساییدگی را تشخیص داد. در صورت داشتن درد در مفصل زانو، پزشک برای تشخیص، شرح حال دقيق و معاينات مخصوص، مفصل را برای ارزيابي دامنه حركت زانو و بررسي ليگامان‌ها و منيسك‌ها رادیولوژی را توصیه می‌نماید. در برخی موارد كشيدن مايع مفصلي و يا ساير آزمايش‌ها براي تشخیص دقیق تر علت درد مفصل زانو تجویز می‌شود.
ساييدگي مفصل زانو به طور کامل درمان نمی‌شود اما با استفاده از روشهای زیر شدت علائم بیماری و درد میتواند کاهش پیدا کند.
- تغییر در سبک زندگی
- کاهش فعالیت‌هایی مثل بالا و پايين رفتن از پله
- استفاده از توالت فرنگي
- کاهش وزن برای کاهش فشار وارد شده به مفصل زانو و افزایش توانایی حرکتی مفصل
- پرهیز از دو زانو يا چهار زانو نشستن
- ورزش
انجام تمرینات کششی و تقویتی تا مقدار زیادی قابلیت انعطاف مفاصل را حفظ می‌کند و آنها را برای انجام فعالیت‌های روزمره قوی می‌کند. همچنین شنا و پیاده روی دو نمونه از این تمرینات هستند.
گرم نگه داشتن مفصل دارای ساییدگی، درد ناشی از ساییدگی را کاهش خواهد داد. گرم نگه داشتن در درمان ساییدگی موثر خواهد بود.
- مصرف دارو برای ساییدگی زانو
اینکه برای ساییدگی زانو چه بخوریم صرفا شامل مواد غذایی نمی‌شود مصرف برخی از داروها درد و التهاب ناشی از ساییدگی را کاهش خواهد داد. متخصص ارتوپد با توجه به شرايط فردی برخی از مسكن‌ها و داروهای ضدالتهابی را تجویز می‌کند.
داروهای ضد التهابی با کم کردن التهاب سبب کاهش درد مفاصل می‌گردند. داروهایی مانند ایندومتاسین، بروفن، سلکوکسیب، دیکلوفناک، ناپروکسن، مفنامیک اسید، پیروکسیکام و ملوکسیکام از این موارد هستند.
پمادهای موضعي، تركيبات خوراكي و تزريقي با توجه به شدت بيماري و شرايط برای درمان ساییدگی تجویز می‌شوند. از عوارض مصرف داروهای ضدالتهابی می‌توان به درد معده و خونریزی معده اشاره کرد.
این عوارض در افراد با سن بالای ۶۵ سال و افراد دارای سابقه زخم معده بیشتر مشاهده می‌شود. همچنین در افراد با فشار خون بالا، آسم، نارسایی کلیوی و قلبی دارو با احتیاط بیشتری تجویز می‌گردد.
- گلوکزآمین و کندروآیتین سولفات
مصرف این داروها برای درمان ساییدگی، نیاز به تجویز دکتر ارتوپد داشته و از مصرف دارو برای ساییدگی به صورت خود سرانه پرهیز شود.
- تزريق اوزون جهت درمان ساییدگی
نتایج حاصل از بررسی‌های روش تزریق گاز اوزون نشان داده است این کار میتواند سبب کاهش التهاب و از بین بردن رادیکالهای آزاد در بدن شده و همچنین سبب کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل در افراد مبتلا به ساییدگی می‌گردد.
تزريق هيالورونيك اسيد، پي آرپي و كورتيكواستروييد در مفصل زانو اثرات ضد درد دارند.
بهتر است بدانید جراحی آرتروز زانو ، عملی حساس بوده و با توجه به اهمیت موضوع باید توسط بهترین دکتر ارتوپد انجام گردد. بنابراین باید برای جراحی مفصل زانو به بهترین کلینیک ارتوپد تهران مراجعه کرده تا ریسک عمل کاهش پیدا کند.
ممكن است در موارد آرتروز خفیف مفصل زانو انجام عمل آرتروسكوپی با خارج كردن بافت‌های اضافه مفصل مقداری از دردهای زانو را کاهش دهد. اما باید به این نکته توجه داشت که این نوع درمان به طور موقت درد را كاهش می‌دهد و برای درمان ساییدگی موثر خواهد بود.
در موارد ساییدگی شدید پزشک با استفاده از جراحی تعویض مفصل زانو را تجویز می‌نماید. مفاصل مصنوعی در مفصل‌های ران و زانو مورد استفاده قرار می‌گیرند. مفصل مصنوعی درد ناشی از آرتروز را به طور كامل بهبود می‌دهد و بسیاری از مشكلات مانند خشكی مفصلی را نیز درمان می‌کند.
در موارد ساییدگی خفیف ممكن است با انجام عمل استئوتومی درد بیمار كاهش پیدا کند و از پیشرفت این عارضه پیشگیری شود. استئوتومی به معنای شكاندن كنترل شده استخوان با عمل جراحی می‌باشد. سپس با کمک این عمل استخوان در موقعیت جدید قرار می‌گیرد با پیچ و پلاك فیکس می‌شود و استخوان بتواند در وضعیت جدید جوش خواهد خورد.
یکی از بهترین و جدیدترین رویکردهای درمانی که امروزه مورد استقبال قرار گرفته است تزریق ژل برای ساییدگی زانو است.
این ژل‌ها حاوی هیالورونیک اسید هستند که یکی از ترکیبات مهم مایع مفصلی است که منجر به لغزش آسان سطح استخوان روی غضروف خواهد شد و اصطحکاک مفصل را کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر این مایع به عنوان یک محافظ از مفاصل حین فعالیت‌های فیزیکی محافظت می‌کند و از همین رو تزریق ژل برای ساییدگی زانو ضروری است.
ساییدگی‌های زانو از علت‌های مهم ایجاد آرتروز زانو است که با پیشرفته شدن ساییدگی مفصل زانو شرایط برای آرتروز زانو مهیا خواهد شد. غضروف دارای خاصیت ارتجاعی بوده و سبب می‌شود تا مفاصل به راحتی روی هم بلغزند.
غضروف در مفصل به عنوان ضربه گیر عمل کرده و مفصل را در برابر انواع آسیب‌ها حفظ می‌نماید. با افزایش سن، غضروف‌ها تخریب شده و سبب ساییدگی مفصل زانو خواهند شد.
برای تقویت مفصل زانو، پزشک ارتوپد در کلینیک‌های تخصصی انجام ورزش‌ها و رژیم غذایی مناسبی را توصیه می‌نماید.
هم چنین در بالا به این مسئله که برای ساییدگی زانو چه بخوریم اشاره شد. در صورت عدم تقویت زانو، احتمال ایجاد بیماری‌های زانو افزایش می‌یابد. بیماری ساییدگی‌های زانو، مربوط به تخریب غضروف‌ها بوده و با فرسایش غضروف استخوانها به همدیگر ساییده شده و منجر به ساییدگی می‌گردند.