نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات

علت سوزش کف دست و پا؛ آسیب یا به دام افتادن عصب، نوروپاتی محیطی و سندرم درد منطقه‌ای پیچیده

شاید شما هم تاکنون شاهد سوزش کف دست و پا در بدن خود و اطرافیان بوده‌اید. باید بدانید بیماری‌های زیادی هستند که می‌توانند علت سوزش کف دست و پا باشند. شما باید در هنگام بروز و دوام این علائم، بسیار آگاهانه به بررسی عوامل به‌وجود آمدن این عارضه بپردازید. سوزش در این نقاط می‌تواند نشانه عارضه جدی در اعضاء بدن باشد. به طور مثال مشکلات مختلف کبد و سوزش کف پا گاهی اوقات رابطه مستقیمی دارند. ما در این مطلب اطلاعات مفیدی در مورد علت سوزش کف دست و پا و بیماری‌های پشت پرده این سوزش در اختیار شما قرار خواهیم داد.

به طور کلی علت سوزش کف دست و پا چیست؟

گزگز و سوزش، به خواب رفتن و بی‌حسی دست و پا از علائم بسیار شایعی است که می‌تواند منشاء انواع عوارض پزشکی باشد. شما ممکن است آن را با درد سیاتیک اشتباه بگیرید تا جایی که برای تسکین این احساس سوزش، از پماد و داروهای سیاتیک استفاده کنید. در وهله اول دلیل سوزش کف دست و پا ناشی از فشار اعصاب شماست که می‌تواند به علت به خواب رفتن روی دست و بازو یا روی هم انداختن پاها برای مدت طولانی باشد. اگر بخواهیم به طور تخصصی‌تر بگوییم گزگز و سوزن سوزن شدن دست و "داغ شدن و سوزش کف پا نشانه چیست؟" باید به موضوعات جدی‌تر مانند آسیب عصبی، عارضه نوروپاتی محیطی و دیابت بپردازیم. شما باید دقت داشته باشید که در صورتی که دیابت ندارید و به طور مداوم این احساس سوزش را تجربه می‌کنید؛ باید اقدامات درمانی را جدی بگیرید؛ زیرا علت سوزش کف دست و پا در شما می‌تواند ناشی از بیماری‌های خطرناک عصبی باشد که در صورت عدم درمان پیشروی کرده و ممکن است حتی منجر به فلج اندام شود.

چه رابطه‌ای بین کبد و سوزش کف پا وجود دارد؟

همانطور که می‌دانید هپاتیت به معنای التهاب کبد می‌باشد. در رابطه با کبد و سوزش کف پا باید گفت در موارد پیشرفته هپاتیت، برخی از بیماران دچار خارش و سوزش پوست در دست‌ها و پاهای خود می‌شوند. متخصصان می‌گویند احساس سوزش و خارش کف پا می‌تواند از عوارض و نشانه‌های هپاتیت باشد. 
آنها می‌گویند نه تنها بیماری هپاتیت دلیل سوزش کف دست و پا است؛ بلکه افراد مبتلا به این بیماری در روند درمان نیز شاهد سوزش و خارش زیادی روی دست‌ها و پاهای خود هستند. عوارض جانبی درمان هپاتیت باعث می‌شود؛ پوست به شدت خشک شود و درمان هپاتیت در کبد و سوزش کف پا و دست در راستای هم اتفاق می‌افتند. 
بیماری کبدی الکلی نیز می‌تواند باعث گزگز یا بی‌حسی در پاها شود. علت سوزش در کف دست و پا همچنین می‌تواند نتیجه دیابت باشد که در افراد مبتلا به مشکلات کبدی شایع‌تر است؛ زیرا کبد عضوی است که سطح گلوکز را تنظیم می‌کند. هر سه این شرایط می‌توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند که به اعصاب خارج از مغز و نخاع آسیب می‌رساند. باید توجه داشته باشید که هر یک از این علائم، دلیل کافی برای این امر خواهد بود که شما باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. 
پزشکان توصیه می‌کنند که اگر تورم مداومی دارید که بعد از دو تا پنج روز درمان خانگی اصلاً بهبود نمی‌یابد، درد مداومی دارید که پس از چند هفته خوب نمی‌شود یا به طور مداوم سوزش، بی‌حسی یا احساس گزگز دارید، باید به پزشک برای تشخیص و درمان صحیح و به‌موقع مراجعه کنید.

داغ شدن و سوزش کف پا نشانه چیست؟

برای پاسخ به این سوال که "داغ شدن و سوزش کف پا نشانه چیست؟" باید به سندرم پاهای سوزشی بپردازیم. سندرم پاهای سوزشی که به عنوان سندرم گریرسون-گوپالان نیز شناخته می‌شود؛ مجموعه‌ای از علائم می‌باشد که در آن پاها معمولا به‌طور ناخوشایندی دچار گرما و درد می‌شوند. احساس سوزش در شب شدیدتر می‌شود و در طول روز به طور معمول کمی تسکین پیدا می‌کند. علائم امکان دارد از خفیف تا شدید متغیر باشند. 
گرما و درد می‌توانند به کف پا محدود شوند، اما ممکن است بالای پاها، مچ پاها و حتی ساق پا را نیز تحت تأثیر قرار دهند. علائم سندرم پاهای سوزشی می‌تواند ناشی از شرایط یا بیماری‌های مختلفی باشد. با بررسی همه آنها می‌توانیم به طور کلی به این سوال پاسخ دهیم که " داغ شدن و سوزش کف پا نشانه چیست؟"

• آسیب یا به دام افتادن عصب: علت‌های احتمالی زیادی برای آسیب عصبی وجود دارد. احتمال دارد به دلیل بیماری‌های مختلف ایجاد شده، آسیب‌های کمر یا شکستگی تدریجی(تغییرات دژنراتیو) ستون فقرات، جراحی، استفاده از داروهای شیمی‌درمانی یا سایر داروها یا قرار گرفتن در معرض سموم رخ دهد.
• نوروپاتی محیطی: نوروپاتی محیطی یکی از شایعترین علل سندرم پاهای سوزشی است. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که اعصاب حسی محیطی که نخاع را به اندام ها متصل می‌کنند، آسیب ببینند. افرادی که برای مدت طولانی به دیابت مبتلا بوده‌اند یا افرادی که سطح گلوکز در خونشان پایین است، بیشتر در معرض خطر نوروپاتی محیطی هستند. نوروپاتی محیطی مرتبط با دیابت به تدریج ایجاد می‌شود و ممکن است در طول زمان بدتر شود. سایر شرایطی که می‌توانند باعث نوروپاتی محیطی شوند، عبارت‌اند از:
  •  عوامل شیمی درمانی
  • بیماری‌های ارثی
  • اختلالات خودایمنی (از جمله آرتریت روماتوئید)
  • قرار گرفتن در برابر مواد شیمیایی سمی به طور مستقیم
  • عفونت های مختلف
  • نارسایی در کلیه
  • اعتیاد به موادی همچون الکل 
  • عدم تعادل در تغذیه
  • کمبود برخی از ویتامین‌های مهم و ضروری مانند ویتامین B
  • سندرم سوء جذب مواد غذایی مناسب 
• سندرم تونل تارسال: تونل تارسال در واقع فضای باریکی در داخل مچ پا و در نزدیکی استخوان‌های مچ پا است. فشردگی عصب تیبیال خلفی (عصب پشت بزرگ‌ترین استخوان دراز ساق پا) به هر دلیلی در داخل تونل تارسال می‌تواند منجر به احساس سوزش، سوزن سوزن شدن یا درد در قسمت‌هایی از پا شود. قسمت داخلی مچ پاها و ساق پاها نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند.
• نوروم مورتون: نوروم مورتون زمانی رخ می‌دهد که بافت عصبی بین استخوان‌های پایه انگشتان پا ضخیم شده و باعث درد شود. کفش‌های خیلی تنگ می‌توانند باعث ایجاد این نوع نوروما شوند؛ اگرچه نوروم مورتون ممکن است ناشی از آسیب‌های ورزشی، استرس یا حرکت غیرطبیعی پا نیز باشد.
• سندرم درد منطق‌های پیچیده: این اختلال عصبی نادر و در عین حال بسیار دردناک بوده و ممکن است پس از جراحت یا جراحی رخ دهد.
• اختلال شارکو ماری توث: این اختلال عصبی ارثی امکان دارد باعث آسیب به اعصاب محیطی پاها و خود پاها شود. آسیب وارده به مرور زمان بدتر می‌شود. این اختلال عضلات و اعصاب اندام‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در نتیجه باعث ضعف غیرطبیعی و آسیب به قوس‌های پا می‌شود. فشار غیرعادی روی پاها می‌تواند مستعد شکستگی‌های استرسی باشد. اغلب این افراد برای عملکرد بهتر به بریس نیاز دارند.
• دیابت: دیابت نوع 1 و 2 ممکن است بر اعصاب محیطی بدن، به ویژه اعصاب حسی پاها یا دست‌ها تأثیر بگذارد. سطوح بالای گلوکز یا دیابت کنترل نشده می‌تواند باعث آسیب به اعصاب محیطی، به ویژه در دراز مدت شود. سطح بالای گلوکز خون بر انتقال سیگنال بر این اعصاب تأثیر می‌گذارد و می‌تواند دیواره رگ‌های خونی را ضعیف کند.
• کم کاری تیروئید: غده تیروئید کم کار ممکن است همراه با افزایش وزن باعث احساس سوزش در پاها و دست‌ها، خشکی پوست یا خستگی شود و علت سوزش کف دست و پا باشد.
• عفونتهای مختلف: عفونت‌های مختلفی مانند پای ورزشکار (tinea pedis ) می‌تواند علت سوزش کف دست و پا باشد. این عفونت قارچی توسط قارچ‌های کپک مانند به نام درماتوفیت ایجاد می شود که در مناطق مرطوب و گرم پوست رشد می‌کنند و بیشتر پاها را درگیر می‌کند ولی احتمال آن برای دست هم وجود دارد. کفش‌ها و جوراب‌های مرطوب و محیط‌های مرطوب به قارچ‌ها اجازه رشد و گسترش می‌دهند. علائم پای ورزشکار ممکن است شامل خارش و سوزش بین انگشتان پا و کف پا باشد.
• اریترومالژیا یا اریترمالژیا: این اختلال کم یاب در یمان بیماران می‌تواند سبب ایجاد دردی ناراحت کننده، احساس سوزش، افزایش میزان دمای پوست و قرمزی قابل مشاهده (اریتم) انگشتان پا و کف پا شود. حتی دست‌ها هم ممکن است تحت تأثیر این مشکل قرار بگیرند. علت دقیق این بیماری هنوز به درستی شناخته نشده است. حملات ممکن است فقط در زمان‌های خاصی رخ دهند و از چند دقیقه تا چند روز طول بکشند یا درد و سوزش ممکن است مداوم باشد. ناحیه آسیب دیده، امکان دارد حساس، متورم و گرم شود. این اختلال نیز میتواند دلیل سوزش کف دست و پا باشد.
• کفشهای تنگ و نامناسب: از جمله دلایل سادهای که می‌تواند علت سوزش کف دست و پا باشد؛ کفش‌های تنگ یا جوراب‌ها و دستکش‌های تنگ هستند. 
• آلرژی: موادی که برای ساختن کفش، جوراب و دستکش‌ها استفاده می‌شود؛ ممکن است نشانه های سوزش را ایجاد کند و علت سوزش کف دست و پا باشد.
• درماتیت تماس: رنگ‌ها یا عوامل شیمیایی مورد استفاده برای برنزه کردن چرم کفش نیز ممکن است باعث تحریک پوست شود.

علت‌های دیگر و ساده‌تر مانند بیماری کوهستانی مزمن، سندرم گیتلمن، لیشمانیوز، مولتیپل اسکلروزیس، اختلال روانی (روان تنی)، علل ارثی و علل ناشناخته (ایدیوپاتیک) شایع ترین علائم سندرم پاهای سوزشی هستند.

علت سوزش کف دست چپ چیست؟

افراد زیادی هنگام مراجعه به پزشک به طور ویژه این سوال را دارند که "علت سوزش کف دست چپ چیست؟" بسیاری از بیماران از سوزش دست یا سوزش انگشتان رنج می‌برند. این بدان معناست که دست یا انگشتان آن‌ها احساساتی مانند سوزش، درد، خارش، گزگز و سوزن‌سوزن شدن یا همه این احساسات غیرعادی را با هم دارند. باید بدانید شرایط مختلفی می‌تواند باعث سوزش کف دست شما شود. 
این شرایط از آلرژی‌های غذایی ساده تا شرایط شدیدتر مانند سندرم تونل کارپال را شامل می‌شوند. برای پاسخ به این پرسش که "علت سوزش کف دست چپ چیست؟" می‌بایست به طور کلی و عمقی تمام عوامل را در نظر بگیرید. این احساس سوزش در دست یا انگشتان شما معمولاً به یکی از شش دلیل زیر مربوط می‌شود:

• عفونت: علت اصلی سوزش دست یا انگشتان در شرایط عفونت منشأ آشکارتری دارند. به عنوان مثال، اگر عفونت دارید، احتمالاً پوست دست شما کنده شده و سپس باکتری وارد آن شده است. در چنین شرایطی علت سوزش کف دست و پا فقط نتیجه عفونت و التهاب است.
• واکنش به یک دارو: داشتن واکنش به دارو نیز یکی از دلایل احساس سوزش و گزگز است. اگر یک رژیم دارویی جدید را شروع کرده یا داروهای خود را عوض کرده‌اید و احساس سوزش در دست‌ها دارید، ممکن است این سوزش واکنش به داروی جدید باشد. همچنین ممکن است تداخلی بین داروی جدید و سایر داروهایی که مصرف می‌کنید وجود داشته باشد.
• آلرژی: آلرژی علت آشکار دیگری است که می‌تواند دلیل سوزش کف دست و پا باشد. شما ممکن است به یک ماده خاص حساسیت داشته باشید. برخی از مواد غذایی محرک آلرژی شناخته شده از جمله تخم مرغ، شیر، بادام زمینی، مغزهای درختی، صدف، سویا و گندم هستند. نیش حشرات یا دست زدن به برخی گیاهان نیز می‌تواند آلرژی ایجاد کند و منجر به تحریک و سوزش کف دست و پا و انگشتان خواهد شد. 
• سندرم تونل کارپال: بیماری رایجی به نام سندرم تونل کارپ (تونل کارپال) یک وضعیت پیشرونده و دردناک است که میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری باعث ایجاد سوزش در انگشتان و دست می‌شود. علاوه بر آن باعث بی‌حسی، سوزنسوزن شدن و ضعف نیز میشود. بسیاری از مبتلایان درد را هم احساس می‌کنند. این بیماری در درجه اول سطح کف دست و بیشتر نوک انگشتان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 
• نوروپاتی: سوزش دست‌ها به دلیل نوروپاتی نیز بسیار شایع است. نوروپاتی را می‌توان یکی از پاسخ‌های اصلی این سوال دانست که "علت سوزش کف دست چپ چیست؟" نوروپاتی در واقع یک اختلال شایع در بیماران دیابتی و افرادی است که بیش از حد الکل مصرف می‎کنند. نوروپاتی یک بیماری نیست، بلکه آسیبی است که از یک بیماری مانند دیابت ناشی می‌شود. در شرایط عادی، اعصاب سیگنال‌هایی را از مغز به عضلات بدن (اعصاب حرکتی) منتقل می‌کنند.

سایر اعصاب سیگنال‌های حس را از بدن به مغز (اعصاب حسی) منتقل می‌کنند. اما در برخی از بیماری‌هایی که باعث نوروپاتی می‌شوند، این سیگنال‌ها مختل می‌شوند. علائم نوروپاتی بستگی به این دارد که کدام یک از آن اعصاب آسیب دیده باشد. به عنوان مثال، اعصاب حرکتی می‌توانند باعث گرفتگی و ضعف عضلانی شوند. در مقابل، آسیب به اعصاب حسی می‌تواند باعث سوزش دست و پا شود. 

• اریترومالژی: اریترومالژیا یک بیماری عروق خونی است. این بیماری نسبتاً کم یاب بین جمعیت های بالینی است. اریترومالژی اغلب با اسکلرودرمی سیستمیک که یک بیماری خود ایمنی است؛ رخ میدهد. علائم اریترومالژیا شامل شعله ور شدن سوزش دست و پا است. این سوزش در بازوها، پاها و صورت کمتر دیده می‌شود. با وجود این بیماری اغلب، پوست گرم، متورم و قرمز است. اگر علت اریترومالژیا ژنتیکی باشد یا ناشناخته باشد به آن اریترومالژی اولیه و اگر بیماری دیگری باعث آن شود، به آن اریترومالژی ثانویه می‌گویند.

علت سوزش کف دست و پا ناشی از سندرم تونل کارپال چگونه درمان می‌شود؟

شما می‌توانید علائم تونل کارپال مانند درد یا سوزش دست و یا انگشتان را اگر علائم خفیف باشند؛ به راحتی درمان کنید اما اگر علائم در مرحله شدید باشد، درمان آن دشوارتر است. اکثر مواقع در تونل کارپال، علائم به شکل بسیار مطلوبی به بریس بندی، ورزش و ماساژ پاسخ می‌دهند. روش‌های زیر در درمان این عارضه بسیار مؤثر هستند.

• بریس مچ دست: بریس به دست شما این فرصت را می‌دهد که در حالت طبیعی و خنثی خود استراحت کند. به این معنی که هیچ استرسی روی مفصل وجود ندارد. این استراحت در شب بسیار مهم است زیرا وقتی می‌خوابیم، ناخودآگاه دست خود را بیش از حد خم می‌کنیم. دراز کردن بیش از حد دست و بیش از حد خم شدن آن، آسیب زیادی به داخل مفصل مچ وارد می‌کند. اما مچ بند از این حرکت در هنگام خواب جلوگیری می‌کند. به همین دلیل بهترین زمان برای استراحت دست، شب است. 
• تمرینات کششی: تمرینات کششی ساده انگشتان دست و تاندون‌ها را شل می‌کند. تمرینات کششی همچنین محدودیت‌هایی را که باعث التهاب تاندون می‌شوند را از بین می‌برد. جای تعجب نیست که تمرینات کششی از قوی‌ترین مبارزان تونل کارپال هستند. 
• ماساژ دادن: ماساژ مچ دست و ساعد شاید قوی‌ترین درمان غیرجراحی تونل کارپال باشد. این اقدام چسبندگی و محدودیت تاندون‌ها را می‌شکند. ماساژ باعث کاهش التهاب و تورم تاندون می‌شود. این اتفاق بدان معناست که فشار روی عصب میانی کاهش می‌یابد و علائم دردناک یا سوزش نیز کاهش می‌یابند.

دو مزیت دیگر ماساژ برای درمان تونل کارپال این است که در وهله اول، جریان خون را تقویت می‌کند که برای روند بهبودی بسیار مهم است. همچنین حذف تجمع مایع اضافی در داخل مفصل مچ را تسهیل می‌کند. هر دو این‌ها به روند بهبودی کمک می‌کند و دست شما را دوباره به حالت عادی باز می‌گرداند.

علت سوزش کف دست و پا ناشی از نوروپاتی چگونه درمان می‌شود؟

علت اصلی نوروپاتی دیابت است. بنابراین، کنترل صحیح دیابت برای تسکین علائم نوروپاتی بسیار مهم است. در واقع، کنترل ساده قند خون معمولاً کافی است تا به اعصاب اجازه دهد تا از هرگونه آسیب ناشی از دیابت بهبود یابند. علاوه بر این، اگر سیگار می‌کشید، آن را متوقف کنید. سیگار کشیدن عروق خونی را منقبض کرده؛ در نتیجه خون کمتری به اعصاب می‌رسد.
 اگر سیگار را ترک کنید، خون بیشتری به رگ‌های خونی میرسد و آنها می‌توانند سریع‌تر بهبود یابند. همچنین اعصاب با ورزش، خون بیشتری دریافت کرده و در نتیجه اکسیژن بیشتری دریافت می‌کنند. این به بهبود اعصاب کمک می‌کند و هرگونه عوارض دیگر دیابت را کاهش می‌دهد.
اگر نوروپاتی مزمنی دارید که باعث سوزش دست یا پا می‌شود، می‌توانید داروهای مورد تایید بنیاد عمل نوروپاتی را مصرف کنید. این داروها شامل موارد زیر هستند: 

• نورتریپتیلین
• پرگابالین
• گاباپنتین،
• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین

علت سوزش کف دست و پا ناشی از ایتروملالژی چگونه درمان می‌شود؟

این نکته بسیار مهم است که اریترومالژی قابل درمان نیست. با این حال، درمان‌هایی برای کاهش علائمی مانند سوزش دست و پا ناشی از این بیماری وجود دارد. شما برای درمان این عوارض ابتدا باید سعی کنید؛ مشخص کنید که کدام محرک‌ها باعث شعله ور شدن علائم می‌شوند. 
اگر بتوانید از محرک‌ها جلوگیری کنید، می‌توانید از شعلهور شدن آن جلوگیری کنید. محرک‌های شناخته شده اریترومالژیا خوردن غذاهای تند، افزایش دمای بدن (ورزش یا حتی گرفتن دوش آب گرم) یا نوشیدن الکل هستند. اگر بتوانید از این محرک‌ها اجتناب کنید یا حداقل محدودشان کنید، علائم بهبود پیدا خواهند کرد. 
زمانی که تغییرات سبک زندگی کمکی نمی‌کند، داروهایی در دسترس هستند که نتایج خوبی در اکثر افراد دارند. با این حال، آنها به همه افراد مبتلا به اریترومالژیا کمک نمی‌کنند. طیف وسیعی از درمان‌های دارویی می‌تواند درد یا سوزش دست‌های مرتبط با اریترومالژیا را کاهش دهند که باید توسط متخصص تجویز شوند. برخی از این داروها عبارتند از: 

• لیدودرم 
• آسپرین
• تگرتول
• گاباپنتین
• الاویل

سخن آخر

در این مطلب سعی کردیم شما را در مورد علت سوزش کف دست و پا آگاه کنیم. سوزش و گزگز کف دست یا پا می‌توانند علت‌هایی معمولی به سادگی به خواب رفتن این اعضاء داشته باشند یا اینکه نشانه و علائم یک بیماری خطرناک باشند.
 شما می‌بایست با تجربه این سوزش‌ها، علت سوزش کف دست و پا را توسط یک متخصص بررسی کنید تا هرچه زودتر علت آن مشخص گردد. زیرا برخی از این موارد مانند نوروپاتی محیطی پیشرونده هستند و در صورت عدم پیگیری درمان حتی می‌توانند منجر به فلج اندام شوند.
 پزشکان مرکز ما با بالاترین برد تخصصی به بهترین شکل علت سوزش کف دست و پا شما را تشخیص داده و درمان می‌کنند. اگر در صورت بروز این علائم قصد مشاوره یا گرفتن نوبت دارید؛ در قسمت تماس با ما با مرکز ما در ارتباط باشید!

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو