نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
آیا گرفتگی عضلات بارداری آزارتان میدهد؟+امتحان این راهکارها
گرفتگی عضلات یکی از شایعترین مشکلاتی است که بسیاری از زنان در دوران بارداری با آن مواجه میشوند. این حالت، معمولاً به صورت درد ناگهانی و شدید در ماهیچههای پاها یا کمر بروز میکند و گاهی زندگی روزمره مادر را به چالش میکشد. اما چرا گرفتگی عضلات در بارداری اتفاق میافتد؟ آیا گرفتگی عضلات در بارداری میتواند نشاندهنده یک بیماری خطرناک باشد؟ اگرچه این دردها معمولاً ناشی از تغییرات طبیعی بدن در این دوران هستند، اما بیتوجهی به آنها ممکن است سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. خوشبختانه، با شناخت دلایل اصلی و راههای درمان، میتوان این عارضه را کنترل کرد. در این مقاله، به شما کمک میکنیم تا بهترین روشهای پیشگیری و درمان را بشناسید و در صورت نیاز، به دکتر برای گرفتگی عضلات مراجعه کنید تا بارداری سالم و آرامی را تجربه کنید.

آنچه در این مقاله می خوانید:
درمان گرفتگی عضلات در بارداری
انقباض ماهیچه ی پا در بارداری میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و با استفاده از روشهای ساده میتواند رفع گرفتگی عضلات در دوران بارداری حاصل شود.گرفتگی عضلات در دوران بارداری به عنوان یک واکنش طبیعی به تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی است که در این دوره اتفاق میافتد. دلایل اصلی گرفتگی عضلات در بارداری عبارتند از:
- افزایش وزن: با پیشروی بارداری، وزن بدن خانم افزایش مییابد. این افزایش وزن منجر به افت فشار بر روی عضلات و ساختارهای بدن میشود و ممکن است به گرفتگی عضلات منجر شود.
- تغییرات مرکز جاذبه بدن: با افزایش وزن بارداری و بزرگتر شدن رحم، مرکز جاذبه بدن تغییر میکند. این تغییر میتواند منجر به افت فشار بر روی عضلات ستون فقرات و سایر عضلات شود.
- افزایش هورمونها: هورمونهای بارداری مانند استروژن و پروژسترون به افزایش انعطافپذیری و لطافت عضلات منجر میشوند. این تغییرات هورمونی ممکن است به تسهیل در زمان زایمان کمک کنند، اما در عین حال ممکن است گرفتگی عضلات را افزایش دهند.
- تغییر در قوام بدن: در دوران بارداری، سیستم اسکلتی و عضلات باید با تغییرات قوام بدن متناسب شوند. این تغییرات میتوانند به تنش و گرفتگی عضلات منجر شوند.
- فشار اضافی بر روی عضلات پشت: با افزایش وزن جنین و رشد رحم، فشار بر روی عضلات پشت افزایش مییابد. این تغییرات در دوران بارداری میتواند منجر به گرفتگی عضلات بدن شود.
- تغییر در وضعیت جابجایی: تغییر در وضعیت جابجایی نیز میتوانند عواملی باشند که به گرفتگی عضلات منجر شوند. از جمله این تغییرات میتوان به تغییرات در راه رفتن یا حملونقل اشیاء اشاره کرد.
پس از توضیح دلایل ایجادکننده گرفتگی عضلات در بارداری پزشک ادامه میدهد که روش های مختلفی برای درمان گرفتگی عضلات در بارداری وجود دارد که شامل تمرینات ورزشی مخصوص در دوران بارداری، یوگا و مدیتیشن، ماساژ، ورزش های آبی، استفاده از وسایل حمایتی در هنگام خواب و بیداری و فیزیوتراپی هستند که باتوجه به میزان و نوع گرفتگی و وضعیت مادر و جنین توسط پزشک معالج توصیه میشود.
فیزیوتراپی برای معالجه گرفتگی عضلات در بارداری
فیزیوتراپی چگونه میتواند گرفتگی عضلات را برطرف کند؟ فیزیوتراپی یک روش توانبخشی است که از تمرینات فیزیکی، ماساژ، استراحت و دیگر تکنیکهای فیزیکی برای بهبود عملکرد بدن و کاهش درد و ناراحتی استفاده میکند. در دوران بارداری، فیزیوتراپی نقش مهمی در درمان گرفتگی عضلات دارد. زیرا در این مرحله، تغییرات بسیاری در ساختارهای بدنی و وزن بارداری رخ میدهد که ممکن است به مشکلات مرتبط با عضلات منجر شوند. در زیر نقشهای اصلی فیزیوتراپی در راههای بهبود اسپاسم عضلانی در بارداری آورده شده است
- تعیین تمرینات مناسب: فیزیوتراپیست میتواند تمرینات مخصوصی طراحی کند که به تقویت عضلات مهمی مانند عضلات پشت، شکمی، و زانو کمک کند. این تمرینات به بهبود استقامت عضلات و کاهش گرفتگیها کمک میکنند.
- آموزش تکنیکهای صحیح: فیزیوتراپیست میتواند به شما نشان دهد که چگونه حرکات را به نحو صحیح انجام دهید تا فشار بر روی عضلات بهینه شود و خطر ایجاد گرفتگی کاهش یابد.
- ماساژ و تکنیکهای لطافتی: ماساژ و تکنیکهای لطافتی که توسط فیزیوتراپیست اجرا میشوند، میتوانند به درمان و کاهش تنش و تعداد گرفتگیها در مناطق مشخص مانند درمان گرفتگی عضلات ران پا در بارداری کمک کنند.
- آموزش تنفس صحیح: یادگیری تکنیکهای تنفس صحیح میتواند به کاهش فشار بر روی عضلات شکمی و پشتی کمک کند. این تکنیکها در مدیریت درد و افزایش آسایش در دوران بارداری مؤثر هستند.
- آموزش تغییرات در نحوه حرکت: فیزیوتراپیست میتواند شما را در مورد نحوه صحیح راه رفتن، نشستن، و حمل و نقل در دوران بارداری راهنمایی کند تا فشار بر روی عضلات به حداقل رسد.
چه ورزش هایی برای مداوای گرفتگی عضلات در بارداری مفید هستند؟
تمرینات فیزیکی منظم در دوران بارداری میتوانند به تقویت عضلات، افزایش انعطافپذیری، کاهش درد و تسکین از نظر روحی و جسمی کمک کنند. مهمترین نکته این است که تمرینات باید با توجه به وضعیت شما تنظیم شده و به طور کلی کمیت و نوعیت تمرینات باید توسط پزشک یا متخصص تایید شوند. همچنین در طول دوران بارداری باید هر گونه تغییر در برنامه تمرینی با پزشک مطرح شود. در ادامه چند نمونه از ورزشهایی که ممکن است در دوران بارداری برای درمان گرفتگی عضلات مفید باشند را برای شما توضیح میدهم
- یوگا:
- تمرینات یوگا میتوانند به افزایش انعطافپذیری، تقویت عضلات پشت و شکم، و بهبود تنفس کمک کنند. همچنین، تکنیکهای آرامش بخش یوگا میتوانند به کاهش استرس و تسکین دردهای عضلانی کمک کنند.
- شنا: از ورزش های مناسب برای خانم های باردار و دوران بارداری میتوان به شنا اشاره کرد که میتواند به بهبود سلامت عمومی، راحتی زنان و همچنین رفع گرفتگی عضلات در این دوره کمک کند. اما باتوجه به وضعیت خاص بارداری در این دوران باید مراقبتهای خاصی را رعایت کرد و این ورزش را تحت نظر پزشک انجام داد.
- پیادهروی: وضعیت فیزیکی مادران باردار با یکدیگر کاملا متفاوت است و هریک از بانوان باردار متناسب با شرایط خود که توسط پزشک بررسی میشود میتواند زمانی را در طی روز به پیاده روی بپردازد و با این کار به تقویت عضلات پا و افزایش استقامت کمک کند. این ورزش باعث جلوگیری از گرفتگیهای پا و کمر نیز میشود.
- تمرینات تقویتی: تمرینات تقویتی به تقویت عضلات اصلی مانند عضلات پشت، شکم، و زانو کمک میکنند. این تمرینات باعث پشتیبانی بهتر از وزن بارداری و حفظ تعادل بدن میشوند.
روش های خانگی بهبود گرفتگی عضلات در بارداری
با استفاده از روشهای خانگی میتوان در دوران بارداری به تسکین درد، کاهش تنش عضلانی، و افزایش راحتی کمک کرد. البته مهم است که هرگونه تغییر در روشهای درمانی را با پزشک خود مطرح کنید تا مطمئن شوید که مطابق با وضعیت شما است. در زیر چند روش خانگی که برخی از خانمهای باردار میتوانند در این دوران استفاده کنند آورده شده است
- استفاده از گرما: قرار دادن یک دستمال گرم یا یک کیسه گرما در منطقه دردناک میتواند به تسکین درد و کاهش تنش عضلانی کمک کند. قرار دادن پتوی گرم و یا حوله گرم در ناحیه گرفتگی عضلات میتواند به کاهش تنش و احساس راحتی کمک کند. این روش را میتوانید به صورت دورههای کوتاه استفاده کنید. حمام آب گرم هم میتواند به تسکین درد و گرفتگی عضلات کمک کند. مطمئن شوید که آب خیلی گرم نباشد و حمام طولانی را به جای حمامهای گرم تر انتخاب کنید.
- استفاده از تکنیکهای رفع فشار: تکنیکهای مانند "R.I.C.E." (استراحت، یخزدایی، فشار، ارتفاع) ممکن است در کاهش تورم و درد گرفتگی عضلات مؤثر باشد. این تکنیکها به تنظیم فشار، استفاده از یخ، استراحت منطقه دردناک، و ارتفاع ناحیه مدنظر اشاره دارند. ترکیب این چهار تکنیک با یکدیگر به عنوان "R.I.C.E." شناخته میشود و ممکن است در درمان آسیبهای عضلانی نظیر کشیدگی عضلات، زخم، یا آسیب مفاصل مؤثر باشد. همچنین، در مواردی که برخورد یا سایر آسیبهای فیزیکی رخ داده است، توصیه میشود که از این تکنیکها به عنوان یک ابتدایی برای مدیریت آسیب استفاده کنید.
- ماساژ با روغنهای ضد التهاب: ماساژ ملایم با استفاده از روغنهای ضد التهاب میتواند به تسکین درد و رخنه عضلات کمک کند. از روغنهایی مانند روغن آلوئه ورا، روغن زیتون، روغن لاوندر یا روغن چای درختی میتوانید استفاده کنید.
خوردن دمنوشهای گیاهی در بارداری ممکن است در برخی موارد به عنوان یک راهکار طبیعی برای کاهش درد، تسکین عضلانی، و مدیریت استرس و اضطراب مورد استفاده قرار بگیرد. اما، همیشه باید با پزشک خود مشورت کنید و تصمیمگیری در مورد مصرف هر نوع گیاهی یا ترکیب دمنوش با او صورت گیرد، به خصوص در دوران بارداری. در ادامه چند گیاه و ترکیب گیاهی که برخی از زنان باردار میتولنند برای درمان گرفتگی عضلات یا تسکین از درد در دوران بارداری استفاده کنند آورده شده است
- زنجبیل (Ginger): زنجبیل یک ضد التهاب طبیعی است و میتواند در تسکین دادن درد و التهابات موثر باشد. با این حال، مصرف زنجبیل باید با دقت صورت بگیرد و مقدار مصرف باید توسط پزشک نظارت شود.
- درخت چای (Lavender): عصاره گلهای درخت چای به عنوان یک ماده ضد التهاب و آرامشبخش مطرح است. اما مقدار مصرف این ماده نیز باید با پزشک مشورت شود.
- اقلیمون (Chamomile): دمنوش اقلیمون به عنوان یک گیاه آرامبخش و ضد التهاب معروف است. اما مصرف این ماده بهخصوص در مراحل ابتدایی بارداری حتما باید تحت نظر پزشک انجام شود.
- چای پونه (Peppermint Tea): چای پونه ممکن است به عنوان یک گزینه ضد التهاب و تسکیندهنده موثر باشد. اما مصرف زیاد آن در برخی از موارد باعث مشکلات معده در دوران بارداری میشود.
- زیره سبز (Turmeric): زیره سبز یک گیاه با خواص ضد التهابی است. با این حال، باید به مقدار مصرف توجه شود و مصرف بزرگ مقادیر آن در دوران بارداری توصیه نمیشود.
توجه داشته باشید که هر گیاه یا ترکیب گیاهی ممکن است تأثیرات جانبی داشته باشد و در دوران بارداری ممکن است به نظر پزشک شما مجاز نباشد. همیشه پیشنهاد میشود که قبل از هر تصمیم مرتبط با مصرف هر گونه گیاه یا ترکیب گیاهی، با پزشک یا متخصص زنان مشورت کنید.
تجهیزات حمایتی برای تسکین گرفتگی عضلات در بارداری
درمورد درمان های خانگی البته بانوان باردار میتوانند برای کاهش درد و گرفتگی از وسایل حمایتی استفاده کنند. تجهیزات حمایتی میتوانند به رفع گرفتگی عضلات در دوران بارداری به کمک زنان باردار بیایند. این تجهیزات با ایجاد حمایت، کاهش فشار و تنش عضلانی، و تسهیل در انجام فعالیتهای روزمره میتوانند موثر باشند. چند نمونه از تجهیزات حمایتی برای کمک به رفع گرفتگی عضلات در زنان باردار عبارتند از:
- کمربند حمایتی بارداری (Maternity Support Belt): این کمربندها بنحوی طراحی شدهاند تا حمایت لازم را به ناحیه کمر و شکم ارائه دهند. آنها میتوانند فشار را تقسیم کنند و در کاهش تنش عضلانی کمک کنند.
- کفش مناسب: استفاده از کفش مناسب با پشتههای نرم و مناسب میتواند به تعادل و استقرار بهتر بدن کمک کند و در نتیجه به کاهش تنش عضلانی کمک کند.
- بالشتکهای حمایتی: بالشتکهای حمایتی برای زنان باردار به طور خاص با در نظر گرفتن نیازهای بدنی زنان باردار طراحی شدهاند. این بالشتکها معمولاً شکل منحصر به فردی دارند که به تطابق با منحنی شکم و کمر بارداری کمک میکند. برخی از بالشتکهای حمایتی دارای بخشی برای حمایت از ناحیه گردن و سر هستند. این ویژگی میتواند در حفظ استقامت و راحتی در نواحی فوقانی بدن کمک کند. بالشتکهای حمایتی معمولاً به طور چندمنظوره قابل استفاده هستند و میتوانند در موقعیت های مختلف مانند خوابیدن و نشستن کمک بانوان باردار باشند.
- تشک بارداری (Pregnancy Pillow): این تشکها به شکلها و اندازههای مختلف طراحی شدهاند تا در هنگام خواب و استراحت به حمایت مناسب برسانند و به کاهش نقاط فشار بپردازند.
- صندلی حمایتی (Supportive Chair): استفاده از صندلیهای حمایتی با پشت بلند و حمایتدهنده میتواند در صحیح نشستن و کاهش فشارهای ناحیه کمر کمک کند.
چه روشهایی برای معالجه گرفتگی عضلات در دوران بارداری خطرناک هستند؟
پس از معرفی وسایل حمایتی ممکن است این سوال پیش آید که آیا روش خطرناکی برای درمان اسپاسم عضلات در بارداری وجود دارد؟ پزشک پاسخ میدهد درمان گرفتگی عضلات در این دوران ممکن است خطرناک باشد زیرا در دوران بارداری به دلیل اثرات متفاوت روشهای درمانی بر روی جنین باید احتیاط ویژهای در مورد انتخاب روشهای درمانی شود. بسیاری از روشهای درمان گرفتگی عضلات، از جمله برخی از داروها و تکنیکهای فیزیک درمانی، ممکن است تأثیرات جانبی خطرناکی بر روی جنین داشته باشند. برخی از مواد شیمیایی یا روشهای فیزیکی ممکن است به عوامل آسیبزا تبدیل شوند که مخاطراتی برای تشکیل و توسعه جنین ایجاد کنند. به طور کلی، هر گونه تصمیم در مورد درمان گرفتگی عضلات در این دوران باید با مشاوره و توصیه پزشک انجام شود. تمام روش های ذکر شده تا الان که شامل فیزیوتراپی، درمان های خانگی، حرکات ورزشی، درمان با دارو و حتی تزریقات اگر تحت نظر پزشک متخصص انجام نشود میتواند خسارات جبران ناپذیری دربرداشته باشد.
سوالات متداول
در این بخش، به چند سوال متداول درباره رفع گرفتگی عضلات در بارداری و پاسخهای مربوط به آنها می پردازیم. این سوالات و پاسخها بر اساس تجربیات رایج افرادی مانند شما و اطلاعات کلیدی که در طول مقاله ارائه شده است، انتخاب شدهاند.
آیا گرفتگی عضلات در بارداری طبیعی است؟
بله، گرفتگی عضلات در بارداری به دلیل تغییرات هورمونی، وزن افزایش یافته، و فشار بیشتر بر روی عضلات به عنوان یک پدیده طبیعی مطرح میشود. این امر ممکن است به دلیل آمادگی بدن برای زایمان و تغییر در مرکز جاذبه بدن باشد.
چه علائمی ممکن است ناشی از گرفتگی عضلات در بارداری باشد؟
علائم گرفتگی عضلات در بارداری شامل درد و تندی عضلات، احساس فشار در ناحیه کمر و لگن، و مشکلات در حرکت و انعطاف پذیری میشوند.
آیا تمرینات ورزشی در درمان گرفتگی عضلات مفید هستند؟
بله، تمرینات مناسب ورزشی میتوانند در تقویت عضلات، کاهش تنش و درد، و افزایش انعطافپذیری کمک کنند. اما لازم است هر تمرینی با مشورت پزشک انجام شود.
آیا ماساژ برای درمان گرفتگی عضلات در دوران بارداری مفید است؟
ماساژ ممکن است به تسکین از درد و تنش عضلانی کمک کند. اما، مهم است که ماساژ توسط یک متخصص ماهر و با آگاهی کامل از وضعیت بارداری انجام شود.
چه تغییرات در شیوه زندگی میتواند در درمان گرفتگی عضلات در دوران بارداری بانوان موثر باشد؟
تغییراتی مانند استفاده از حمایتهای بدنی، تغییر در حالت نشستن و خوابیدن، اجتناب از حرکات ورزشی خطرناک، و استفاده از یک شیرآلات مناسب میتوانند در بهبود گرفتگی عضلات در بارداری موثر باشند.
سخن پایانی
گرفتگی عضلات در دوران بارداری ممکن است در نگاه اول یک مشکل ساده به نظر برسد، اما این عارضه میتواند به دلایل مختلفی از جمله کمبود مواد معدنی، فشارهای ناشی از رشد جنین یا حتی مسائل جدیتر ایجاد شود. آیا تا به حال به این فکر کردهاید که چنین دردهایی میتوانند نشانهای از اختلالات مهمتری باشند؟ احساس ناخوشایند و ناگهانی گرفتگیها نهتنها آرامش مادر را مختل میکند، بلکه سلامت کلی او را نیز تهدید مینماید.
خبر خوب این است که با مراجعه به متخصصان مجرب، میتوان نهتنها دلایل این مشکل را شناسایی کرد، بلکه راهکارهای موثری نیز برای رفع آن ارائه داد. درمان بهموقع، کلید بارداری سالم و بدون دغدغه است.
در کلینیک ما، تیمی از متخصصان حرفهای آمادهاند تا با بررسی دقیق شرایط شما، بهترین برنامه درمانی را پیشنهاد دهند.
اگر میخواهید از درد و نگرانی خلاص شوید و دوران بارداری آرامی داشته باشید، اکنون زمان تصمیمگیری است. تماس با متخصصان ما، اولین قدم برای تضمین سلامت شما و فرزندتان خواهد بود. سلامتیتان را به دستان متخصصانی بسپارید که دغدغه شما را درک میکنند!
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو