ارتروز کمر
آرتريت شامل گروهي از بيماري‌هاست که بيشتر مفاصل را در قسمت‌هاي مختلف بدن درگير مي‌کند که درواقع به التهابات مفصل آرتريت گفته مي‌شود که در صورت عدم مراجعه و درمان به موقع مي‌تواند منجر به تخريب مفصل و در نتيجه ارتروز کمر يا استروآرترايتيس (Degenerative joint disease به معناي بيماري دژنراتيو مفصل) شود. ارتروز کمر آسيبي پيشرونده است که هرچه زودتر توسط متخصصين ارتوپدي باتجربه مانند متخصصان فعال در کلينيک دکتر فرزاد تشخيص داده شوند، بهتر کنترل و درمان خواهند شد. در ادامه با ما همراه باشيد تا شما را بيشتر با بيماري ارتروز کمر و نحوه درمان آشنا کنيم.
فهرست:
به‌طورکلي ستون فقرات به پنج ناحيه تقسيم مي‌شود که شامل گردن، قفسه سينه، کمر، استخوان خاجي و دنبالچه است. ارتروز کمري نوعي آرتروز است که قسمت کمري ستون فقرات يا کمر را که درست بالاي لگن قرار مي‌گيرد، تحت تأثير قرار مي‌دهد. درواقع اشکال مختلف آرتريت مي‌تواند کمر را تحت تأثير قرار دهد و ارتروز کمر همان‌طور که در مقدمه نيز گفتيم مي‌تواند نتايج بيماري‌هاي آرتريت درمان نشده باشد که از التهاب مفاصل شروع شده و در نهايت به تخريب يا آرتروز منتهي مي‌شود. اين آسيب به دلايل مختلفي ممکن است ايجاد شود. از جمله دلايل آن مي‌توان به علل عفوني و التهابي اشاره کرد که در طولاني مدت منجر به تخريب مفصل‌ها خواهند شد. بنابراين ارتروز کمر يک پديده تدريجي و طولاني مدت است که ناشي از تخريب مفصل به علت‌هاي مکانيکي، فشار بيش از حد، استفاده بيش از حد يا Over use، اختلالات بيومکانيکي و .... است که معمولا در سنين ميان سالي و پيري بصورت پيشرونده ايجاد مي‌شوند ولي فردي که اختلالات جدي مانند عفونت و مشکلات التهابي را از سنين پايين‌تر تجربه نمايد، تخريب مفصل ممکن است زودتر اتفاق بيفتد و فرد به ارتروز کمر زودرس مبتلا شود.
درحالي‌که متخصصان آرتروز را بخشي طبيعي از روند پيري هر فرد مي‌دانند، درد و سفتي ناشي از اتروز کمر مي‌تواند توانايي فرد را در انجام کار‌هاي معمول، به‌ويژه در مواردي که نياز به خم شدن و کشش دارند، محدود کند. اصلي‌ترين علامت ارتروز کمر همان درد کمر است. ارتروز کمر نوعي بيماري پيشرونده است و مانند ضربه نيست که دردهاي حاد و آني را ايجاد نمايد. به همين دليل معمولاً افرادي که دچار دردهاي مزمن در ناحيه کمري هستند، از اين نظر بررسي مي‌شوند. البته ذکر اين نکته نيز لازم است که اگر درمان برخي آسيب‌ها مانند شکستگي‌ها به‌موقع و درست انجام نشوند، مي‌توانند منجر به آرتروز شوند.
ارتروز کمر معمولا خود را به اين شکل نشان مي‌دهد که در ستون فقرات و مهره‌هاي آن تغيير شکل ايجاد مي‌شود و مهره‌ها حالت نوک تيز پيدا مي‌کنند. همچنين ممکن است استخوان‌هاي اضافه‌اي در اطراف آنها ايجاد شود که استئوفيت نام دارند و مي‌توانند باعث تنگي کانال نخاعي شوند و خود اين آسيب مي‌تواند منجر به تحريک اعصاب و ايجاد علائم پاراستزي مانند بي حسي، گزگز، مورمور شدن و ... بخصوص در اندام تحتاني شود. در افراد مبتلا به ارتروز معمولا Dehydration يا کاهش رطوبت ديسک‌ها که مي‌تواند منجر به بيماري‌هاي مربوط به ديسک مانند فتق ديسک شوند نيز ديده مي‌شود که باعث دردهاي مختلف و مشکلات متعددي مي‌شوند.
در آناتومي ستون فقرات، هر مهره با چندين مفصل به مهره بعدي متصل مي‌شود و اين مفاصل مي‌توانند دچار ارتروز کمري شوند که به آنها مفاصل فاست يا Fast-Joints گفته مي‌شود و مي‌توانند دچار تخريب و درد شوند و همچنين مي‌توانند با تحريک اعصابي که از سوراخ‌هاي بين مهره‌اي خارج مي‌شوند نيز همراه شوند و علائم پاراستزي را ايجاد کنند. بنابراين ارتروز کمر يکي از بيماري‌هاي ارتوپدي بسيار مهم است که بايد توسط متخصصين ارتوپدي ماهر بررسي شود و با روش‌هاي مناسب کنترل و درمان گردد و مي‌توان با يک برنامه خوب از پيشروي يا به وجود آمدن آن پيشگيري کرد.
ارتروز کمر همچنين ممکن است منجر به موارد زير شود:
• اسپاسم عضلاني
• تکان خوردن مفصل
• سفتي يا سختي مفاصل و کاهش توانايي حرکت آنها
• کاهش دامنه حرکتي بخصوص در قسمت پايين کمر
علائم ارتروز کمر معمولاً به آهستگي ظاهر مي‌شوند و در ابتدا قابل توجه نيستند. بااين‌حال، هرگونه حرکت سريع، پيچ خوردن و حرکت رو به عقب در قسمت پايين کمر مي‌تواند باعث صدمه به ناحيه کمر و تشديد علائم ارتروز در افراد مبتلا شود.
روش‌هاي پيشگيري از ارتروز کمر
شما مي‌توانيد با روش‌هاي آسان و پيروي از يک سبک زندگي سالم، تا حد زيادي از ابتلا به ارتروز کمر و يا در صورت مبتلا بودن، از پيشروي آن جلوگيري نماييد. از جمله بهترين روش‌هاي پيشگيري ارتروز کمر عبارتند از:
• ورزش روزانه و مناسب با شرايط سلامتي بدن ( توجه داشته باشيد که اگر به بيماري‌هاي ارتوپدي نظير ديسک يا ارتروز مبتلا هستيد، حتما بايد برنامه ورزشي شما تحت نظر متخصص ارتوپدي باشد. در غير اين صورت ممکن است آسيب وارد شده تشديد گردد.)
• شما بايد لايف استايل شغلي درست داشته باشيد. به عنوان مثال اگر به مدت طولاني پشت کامپيوتر مي‌نشينيد، بايد از صندلي‌هاي طبي مناسب استفاده کنيد يا اگر به مدت طولاني مي‌ايستيد، بايد از کفش‌ها و کفي‌هاي طبي مناسب تحت نظر ارتوپد استفاده کنيد.
• کنترل وزن در حد ايده آل
• پيروي از يک برنامه غذايي سالم و مقوي
• بررسي کمبود ويتامين D و کلسيم و درمان آن در صورت وجود کمبود
• بررسي بيماري‌هايي مانند پوکي استخوان
• پيگيري درمان به موقع بيماري‌هاي عفوني و التهابي در صورت وجود
• ترک سيگار و ترک مصرف الکل بيش از حد
چرا پوکي استخوان باعث ارتروز کمر مي‌شود؟
پوکي استخوان براثر از بين رفتن توده استخوان‌ها و کاهش تراکم آن اتفاق مي‌افتد و روند آن به‌صورت تدريجي و با افزايش سن است. افراد مبتلا به پوکي استخوان، استخوان‌هايي شکننده و مستعد آسيب دارند که حتي با کوچک‌ترين ضربه‌ها ممکن است دچار مواردي مانند شکستگي شوند. پوکي استخوان در درجه اول به دليل افزايش سن و بعد کاهش هورمون‌ها و بيماري‌هاي التهابي مزمن افراد را درگير مي‌کند.
هنگامي‌که پوکي استخوان بر ستون فقرات تأثير مي‌گذارد، قسمت‌هاي داخلي اسفنجي و محکم‌تر مهره‌ها با گذشت زمان ضعيف و دردناک خواهند شد. درنهايت ممکن است حتي فروپاشي استخوان رخ دهد که مي‌تواند منجر به ارتروز کمر و علائم ناشي از آن شود.
نحوه تشخيص ارتروز کمر چگونه است؟
همان‌طورکه مي‌دانيد دلايل زيادي براي کمردرد وجود دارد و ارتروز کمر تنها يکي از دلايل متعدد بروز اين علائم مي‌باشد؛ بنابراين به‌هيچ‌وجه خود فرد نمي‌تواند وجود يا عدم وجود ارتروز کمر را تشخيص دهد و تشخيص اين بيماري تنها توسط متخصصين ارتوپد مجرب و داراي دانش کافي امکان‌پذير است. متخصص ارتوپد براي تشخيص ارتروز کمر بعد از گرفتن شرح حال، يک معاينه فيزيکي انجام مي‌دهد و ممکن است اسکن‌هاي تصويربرداري مانند اشعه ايکس، اسکن MRI، سي‌تي‌اسکن يا مطالعات تراکم استخوان را نيز جهت بررسي دقيق‌تر تجويز نمايد.
بعد از تاييد وجود ارتروز کمر نيز شما بايد طبق جلساتي که متخصص شما تعيين مي‌کند به پزشکتان مراجعه کنيد تا ميزان بهبودي يا پيشرفت بيماري مجددا بررسي شود. نسبت به اينکه ارتروز شما چقدر پيشرفته باشد، پزشک از درمان‌هاي دارويي و کانزرواتيو و غيرجراحي مانند ورزش‌هايي مثل پياده روي، داروهاي خوراکي، داروهاي تزريقي و ...شروع مي‌شود تا در نهايت اگر تنگي کانال نخاعي شديد يا عوارض نورولوژيک شديد وجود داشته باشد که خطر آسيب‌هاي عصبي جدي مانند عدم کنترل ادرار و مدفوع و مشکلاتي مانند ضعف پيشرونده و مشکلات اسفنکتري وجود داشته باشد، نياز به جراحي است تا از پيشرفت آنها جلوگيري شود. زيرا در صورت عدم جراحي ممکن است منجر به مشکلات فلج و موارد جدي شود.
روش‌هاي درماني ارتروز کمر
داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي بدون نسخه (NSAIDs) مي‌توانند دردهاي خفيف ارتروز کمر را تسکين داده و التهاب را کاهش دهند. اگر مصرف اين دارو‌ها در کاهش علائم مؤثر نبود، متخصص ارتوپد يا ستون فقرات از مسکن‌هاي قوي‌تر استفاده مي‌کند.
برخي از دارو‌ها ازجمله داروهاي ضد روماتيسمي اصلاح‌کننده بيماري (DMARDs) مي‌توانند پيشرفت ارتروز کمر را کاهش دهند. درمان‌هاي تسکين سريع علائم ارتروز کمر نيز شامل استفاده از کمپرس گرم و سرد براي بهبود جريان خون، کاهش تورم و تسکين اسپاسم عضلاني است.
ساير مواردي که مي‌توانند در کنترل و مديريت علائم ارتروز کمر به شما کمک کنند، عبارت‌اند از:
• ورزش
• آب درماني
• تزريق مفصلي مانند تزريق اوزون و کورتون
• کنترل بيماري‌هاي زمينه‌اي مانند پوکي استخوان و ديابت
فيزيوتراپي نيز روشي است که مي‌تواند دامنه حرکتي و انعطاف‌پذيري بيمار را افزايش دهد؛ زيرا درحالي‌که قدرت عضلات و استخوان‌ها را تقويت مي‌کند، مي‌تواند ستون فقرات را تثبيت نمايد. در کنار فيزيوتراپي شما بايد يک برنامه فعاليتي منظم تحت نظر پزشک داشته باشيد که به‌صورت روزانه انجام دهيد و نبايد به‌صورت خودسرانه از حرکت‌ها استفاده کنيد تا منجر به تشديد علائم نشود. از طرفي فعاليت بدني منظم مي‌تواند درد را کاهش داده و تحرک، خلق‌وخو و کيفيت زندگي افراد مبتلا به ارتروز کمر را بهبود بخشد.
بنابراين ارتروز کمر نوعي بيماري مهم مفصلي است که نياز به بررسي، تشخيص و درمان دارد و در صورت وجود بايد توسط يک متخصص ارتوپدي خوب و باتجربه تحت درمان قرار بگيرد. درصورتي‌که ارتروز کمر شما شديد باشد و هيچ‌کدام از روش‌هاي درماني گفته شده براي بهبود علائم ارتروز کمر نتايج خوبي را به دنبال نداشته باشند، ممکن است متخصص شما روش جراحي را توصيه کند.
سخن آخر
ارتروز کمر يک بيماري پيشرونده است؛ بنابراين هرچه زودتر تشخيص داده شود بهتر قابل درمان و کنترل خواهد بود. به همين دليل اکيداً توصيه مي‌کنيم دردهاي کمري بخصوص دردهاي مزمني که بعد از چند هفته هنوز ادامه دارند را جدي گرفته و در اسرع وقت براي ارزيابي کامل و مشخص شدن علت آن به کلينيک‌هاي ارتوپدي و متخصصان ارتوپد باتجربه مراجعه نماييد.
خوشبختانه در کلينيک تخصصي ارتوپدي دکتر فرزاد متخصصان بسيار باتجربه‌اي در اين زمينه فعاليت دارند که همه‌روزه آماده انجام خدمات درماني براي شما عزيزان هستند. جهت گرفتن مشاوره و يا نوبت از اين کلينيک مي‌توانيد علاوه بر شماره تماس موجود در بخش تماس با ما از لينک‌هاي ارتباطي موجود در سمت چپ صفحه نيز استفاده کنيد.