انحراف ستون فقرات
انحراف ستون فقرات نوعی ناهنجاری در ستون فقرات است که آن را به شکل یک منحنی غیرطبیعی در می‌آورد. معمولاً انحراف ستون فقرات زمانی اتفاق می‌افتد که مفصل‌ها و دیسک‌ها به‌مرورزمان با افزایش سن تحلیل رفته و آسیب می‌بینند. در نتیجه دیگر نمی‌توانند از حالت طبیعی ستون فقرات به خوبی حمایت نمایند و ستون فقرات به سمتی که فشار بیشتری بر آن وارد می‌شوند، منحرف خواهد شد.
بسیار مهم است که در صورت مشکوک شدن به انحراف ستون فقرات به موقع به یک متخصص ارتوپد خوب یا یک متخصص ستون فقرات مراجعه نمایید؛ زیرا بسیاری از روش‌های حرکتی و برنامه‌های درمانی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند تا از پیشروی این شرایط جلوگیری کرده و دچار عوارض آن مانند دردهای مزمن، بدشکلی استایل بدن و... نشوید. شما می‌توانید بدین منظور برای ارزیابی کامل ستون فقرات و درمان انحراف آن به کلینیک مجهز دکتر فرزاد مراجعه کرده و توسط متخصصین دلسوز و باتجربه آن معاینه و درمان شوید. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد آسیب انحراف ستون فقرات، دلایل و همچنین روش‌های درمانی این آسیب با شما صحبت کنیم.
فهرست مطلب:
انحراف ستون فقرات چیست؟
انحراف ستون فقرات همان‌طورکه از نامش مشخص است به معنای خارج شدن ستون فقرات از راستا و شکل طبیعی خودش می‌باشد. موارد مختلفی همچون بارداری، جراحی، افزایش سن، نقص‌های مادرزادی، تصادفات و عادت‌های غلط می‌توانند باعث انحراف ستون فقرات شوند. متداول‌ترین نوع انحراف ستون فقرات در بزرگسالان، اسکولیوز دژنراتیو می‌باشد.
آشنایی با انواع انحراف ستون فقرات
همان‌طورکه در قسمت قبل گفتیم انحراف ستون فقرات انواع مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
اسکولیوز
اسکولیوز نوعی انحراف ستون فقرات است که در آن ستون فقرات از یک پهلو منحرف می‌شود و معمولاً زمانی در بزرگسالان رخ می‌دهد که به دلیل افزایش سن دیسک‌ها و مفصل‌ها تحلیل رفته و آسیب ببینند. وظیفه مفصل‌ها این است که با افزایش قدرت انعطاف‌پذیری ستون فقرات، به ما کمک کنند تا بتوانیم به‌راحتی حرکت‌هایی مانند چرخش، کشش و پیچ خوردن را انجام دهیم؛ بنابراین زمانی که مفصل‌ها آسیب می‌بینند، به نوعی باعث انحراف ستون فقرات شده و آن را به یک سمت می‌کشند.
اسکولیوز ایدیوپاتیک
واژه ایدیوپاتیک زمانی استفاده می‌شود که دلیل بروز یک عارضه، ناشناس است. با این تعریف، زمانی که بیمار به سن بلوغ رسیده و بدون دلیل خاصلی دچار اسکولیوز می‌شود، متخصصان ارتوپدی از اصطلاح اسکولیوز ایدیوپاتیک استفاده می‌کنند. همان‌طور که دانستید، اسکولیوز به انحراف ستون فقرات گفته می‌شود. متاسفانه این عارضه علائم خاصی ندارد و با پیشرفت بیماری، زمانی که ستون فقرات کاملا منحرف شد، خود را نشان می‌دهد. در این عارضه معمولا یکی از کتف‌ها، دست‌ها و شانه‌ها بالاتر از دیگری قرار می‌گیرد، یا ممکن است بیمار دچار بیرون‌زدگی دنده‌ها شود.
کیفوز
کیفوز یا قوز به معنی گرد شدگی غیرطبیعی ستون فقرات به سمت جلو می‌باشد که معمولاً در این شرایط ستون فقرات بیش از ۵۰ درجه به سمت جلو خمیدگی دارد. اغلب در ناحیه بالای کمر کیفوز به دلیل بیماری‌هایی ناشی از افزایش سن مانند پوکی استخوان رخ می‌دهد. گاهی نیز کیفوز در قسمت پایینی کمر اتفاق می‌افتد. این شرایط عملکرد شما را محدود کرده و این نوع انحراف ستون فقرات اجازه نمی‌دهد شما به‌صورت مستقیم بایستید.
کیفوزشوئرمن
کیفوزشوئرمن یک نوع تکاملی از کیفوز است که انحراف غیرطبیعی ستوان فقرات را به همراه دارد. علائم این بیماری در حوالی سن بلوغ بروز پیدا می‌کند و متاسفانه معمولا زمانی والدین متوجه این بیماری در فرزندانشان می‌شوند که شکل ستون فقرات کاملا تغییر کرده است. در بسیاری از موارد، بیمار مبتلا به کایفوزشوئرمن، به اسکولیوز نیز مبتلا است. در اصطلاح عامه، این بیماری با نام گوژپشت شناخته می‌شود. در این نابهنجاری، بخشی از مهره‌های بدن کودک با سرعت متفاوتی رشد می‌کند و باعث ایجاد یک خمیدگی در وسط ستون فقرات می‌شود. از علائم این بیماری می‌توان به خستگی سریع عضلات، درد فعالیتی، کاهش توانایی، درد و کاهش انعطاف کمر اشاره کرد.
لوردوز
در پزشکی به شرایط لوردوز، swayback نیز گفته می‌شود. در این حالت ستون فقرات به مقدار زیاد که کاملاً قابل توجه است در قسمت پایین کمر به داخل خم شده و ظاهری خمیده به عقب را در بدن ایجاد می‌کند.
دلایل انحراف ستون فقرات چیست؟
به‌طورکلی با افزایش سن، استخوان‌های بدن دچار تغییراتی می‌شوند که روندی طبیعی از فرایند پیری است. اغلب وقتی مفصل‌ها آسیب می‌بینند فرد کم‌کم دچار بیماری آرتروز می‌شود و انحراف ستون فقرات را تجربه می‌کند؛ بنابراین می‌توان گفت پیری مهم‌ترین عامل انحراف ستون فقرات است. اما دلایل دیگری نیز برای ایجاد این شرایط وجود دارد که عبارت‌اند از:
• شکستگی‌های مهره‌های ستون فقرات ناشی از فشار و استرس به دلیل افزایش سن
• انجام جراحی‌های قبلی
• پیری مفاصل
علائم انحراف ستون فقرات
ازآنجایی‌که آسیب‌هایی مانند اسکولیوز یک بیماری خاص و واحد نیستند و ناگهان اتفاق نمی‌افتند، نمی‌توان علائم خاصی را برایشان مشخص کرد. این آسیب ممکن است از خفیف تا متوسط و شدید متفاوت باشد. گاهی درد یکی از علائم انحراف ستون فقرات است؛ اما در بسیاری از مواقع فرد متوجه این شرایط نشده و حتی دردی احساس نمی‌کند. تنها زمانی درد احساس می‌شود که به دلیل خمیدگی زیاد ستون فقرات بر روی برخی از عصب‌ها فشار زیادی وارد شود؛ اما در موارد شدید انحراف ستون فقرات مانند نوع اسکولیوز می‌تواند باعث ایجاد دردهای سیاتیک در ناحیه پا و لگن شود و توانایی راست ایستادن را نیز از شما بگیرد.
همچنین گاهی افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات در راه رفتن‌های کمی طولانی اذیت می‌شوند و این توانایی را ندارند. در حالت شدید چنان ستون فقرات بدشکل می‌شود و فرم بدن را تغییر می‌دهد که همه افراد از ظاهر او این موضوع را متوجه خواهند شد. این حالت باعث عدم تعادل بدن شده و دردهای مزمن و طولانی را ایجاد می‌کند و حتی باعث زمین خوردن‌های مکرر می‌شود که خود باعث مواردی مانند شکستگی در نواحی مختلف خواهد شد. از جمله علائم آسیب عصبی انحراف ستون فقرات نیز می‌توان به اختلالاتی در صحبت کردن و همچنین مشکل در ارتباط چشمی اشاره نمود.
روش‌های درمانی انحراف ستون فقرات
نحوه درمان و جلوگیری از پیشروی انحراف ستون فقرات به شدت این آسیب، علائم، شرایط سلامتی بیمار و موارد دیگری ازاین‌دست بستگی دارد که درنهایت متخصص ستون فقرات با توجه به بررسی‌های همه این موارد، درمان اصلی را مشخص می‌کند. علائم این آسیب نسبت به اندازه انحراف، اهمیت بیشتری در انتخاب روش درمان دارد. معمولاً درمان با یک سری برنامه‌های خود مراقبتی در خانه شامل انجام برخی حرکت‌ها، رژیم غذایی مناسب و همچنین جلسات فیزیوتراپی در یک کلینیک ارتوپدی مجهز مانند کلینیک دکتر فرزاد شروع خواهد شد؛ بنابراین پزشک در اولین مراحل درمان و کنترل آسیب به‌هیچ‌وجه جراحی را توصیه نمی‌کند، مگر آنکه شرایطی مانند تصادف و آسیب‌های شدید وجود داشته باشد که احتمال آسیب‌های عصبی و فلج وجود دارد و حتماً باید جراحی هرچه سریع‌تر انجام گردد.
همچنین در مورد خمیدگی‌های شدید که پزشک تشخیص می‌دهد روش‌های غیر جراحی برای درمان آنها مفید نیستند، جراحی پیچیده ستون فقرات تجویز خواهد شد. در ادامه روش‌های درمانی را به‌صورت مفصل‌تر توضیح خواهیم داد.
روش‌های خود مراقبتی در خانه
یکی از مهم‌ترین موارد خود مراقبتی عادت به صحیح بودن وضعیت قرارگیری ستون فقرات در طول انجام فعالیت‌های روزانه مانند کار با کامپیوتر است. با توجه به اینکه بیشترین وزن شما بر روی قسمت پایین کمر است، قرارگیری صحیح این قسمت در طول فعالیت‌های مختلف از ایجاد آسیب در مهره‌ها و دیسک‌ها و در نتیجه عوارض آن مانند انحراف ستون فقرات جلوگیری می‌کند. همچنین باید توسط پزشکتان روش‌های خم شدن و بلند کردن اجسام به‌طور صحیح را یاد بگیرید. وزن سالم و ترک سیگار از دیگر روش‌های خود مراقبتی برای درمان آسیب‌های ستون فقرات و جلوگیری از انحراف آن هستند.
فیزیوتراپی
انجام تمرینات تخصصی تحت نظر یک فیزیوتراپ خوب می‌تواند برای شما معجزه کند. البته اگر جلسات به‌درستی و سروقت انجام شوند. فیزیوتراپ تکنیک‌هایی را به شما آموزش می‌دهد که با استفاده از آنها مثلاً در طول راه رفتن یا بلند کردن اجسام می‌توانید میزان آسیب انحراف ستون فقرات و عوارض ناشی از آن را کاهش دهید. همچنین حرکت‌هایی را به شما آموزش می‌دهد که باعث تقویت عضلات ساق پا، شکم و کمر شده و همین امر احتمال ایجاد آسیب در دیسک‌ها را کمتر می‌کند.
دارو
اگر علائمی مانند درد و التهاب را به همراه انحراف ستون فقرات تجربه کنید، معمولاً پزشک از دارو‌های ضد درد و ضدالتهاب در کنار فیزیوتراپی برای درمان شما استفاده خواهد کرد. دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند تا حدی درد و التهاب را کاهش دهند. توجه داشته باشید که این دارو‌ها را طبق دستور پزشک استفاده کنید و بدانید مصرف بدون نسخه آنها امکان‌پذیر است، اما به دلیل عوارض جانبی مانند زخم معده، مشکلات کبدی و کلیوی و... بهتر است این کار را خودسرانه انجام ندهید.
تزریق استروئید اپیدورال (ESI)
در این روش معمولاً از دارو‌های کورتیکو استروئید یا گاز اوزن و اکسیژن استفاده می‌کنند که تزریق آنها در ناحیه درد می‌تواند درد و التهاب را تا مدتی از بین ببرد، اما درمان‌کننده قطعی نیستند و مانند مسکن‌ها عمل خواهند کرد. امکان انجام این تزریقات نیز به دلیل وجود عوارض آن محدود به یک الی دو بار در سال می‌باشد.
استفاده از بریس مناسب
از بریس معمولاً برای درمان انحراف ستون فقرات کودکان استفاده می‌شود و نمی‌تواند در بزرگسالان این معضل را حل نماید. در بزرگسالان تنها می‌تواند به‌صورت موقت درد را کم کند، اما درنهایت به دلیل ضعیف کردن ماهیچه‌ها ممکن است منجر به درد بیشتر کمر شود.
مراقبت‌های کایروپراکتیک
کایروپراکتیک مهارتی است که متخصص آن می‌تواند با فشار آوردن به برخی نقاط خاص، استخوان‌های ستون فقرات را تراز کرده و کاری کند که مفصل‌ها حرکت بهتری داشته باشند. اما معمولاً این روش نیز برای انحرافات جزئی کارساز است و افرادی که دچار ناهنجاری‌های قابل ملاحظه‌ای در ستون فقرات خود هستند، قبل از انجام این کار باید با یک جراح مغز و اعصاب مشورت کنند تا مطمئن شوند که انجام این کار برایشان خطری ایجاد نمی‌کند.
عمل جراحی
درصورتی‌که هیچ‌کدام از روش‌های قبلی نتوانند به کاهش علائم انحراف ستون فقرات کمک کنند، پزشک ناچار است از روش جراحی برای درمان آن استفاده کند. از تکنیک‌های جراحی مختلفی برای درمان انحراف ستون فقرات استفاده می‌شود که به نوع انحراف، اندازه خمیدگی، شرایط سلامتی بیمار، شدت علائم و... بستگی دارد. بسیار مهم است که این عمل جراحی توسط جراحانی باتجربه و ماهر در این زمینه انجام شود تا هم آسیب‌های عصبی احتمالی مانند فلج ایجاد نشود و هم نتایج درمان مطلوب باشد.
سخن آخر
انحراف ستون فقرات گاهی آن قدر آهسته پیشروی می‌کند و بدون علامت است که فرد اصلاً متوجه آن نخواهد شد. معمولاً این شرایط بیشتر در افرادی که ساعات طولانی پشت کامپیوتر و میز مطالعه به‌طور نادرست می‌نشینند یا به‌طورکلی فعالیت‌های روزانه خود را در وضعیت نامتعادل و غیر صحیحی انجام می‌دهند، رخ می‌دهد. اما گاهی نیز عواملی مانند دیسک کمر و آسیب‌های دیگر می‌توانند باعث انحراف ستون فقرات شوند. در صورت خفیف و متوسط بودن این عارضه و تشخیص به موقع پزشکان سعی می‌کنند با روش‌های غیر جراحی آسیب را درمان و پیشروی آن را کنترل و مدیریت نمایند؛ اما در صورت انحرافات شدید و زمانی که این انحراف منجر به آسیب‌های عصبی شده باشد، جراحی تنها درمان است.
به‌طور کلی بی‌‌علامتی در مشکلات و انحرافات ستون فقرات بسیار شایع است. انحراف در ستون فقرات می‌تواند باعث بروز مشکلات تنفسی، مشکلات عصبی، بیرون‌زدگی دیسک و تغییر کیفیت زندگی و خواب شخص بشوند. به همین دلیل نیاز است بیمار با مشاهده اولین دردهای ناحیه کمر به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کند.
خوشبختانه در کلینیک دکتر فرزاد متخصصان ارتوپد باتجربه و دلسوزی مشغول به فعالیت هستند که می‌توانند به‌خوبی در این زمینه به شما کمک کنند.
جهت گرفتن نوبت از این کلینیک یا مشاوره با پزشکان ما می‌توانید از لینک‌های موجود در سمت چپ صفحه و یا شماره تلفن‌های موجود در بخش تماس با ما استفاده کنید.