پوکی استخوان و بارداری؛ در اثر تغییراتی مانند کمبود کلسیم بدن مادر بخاطر رشد جنین، تغییر ترکیب هورمون‌ها و افزایش نیاز به ویتامین D و...
پوکی استخوان یک حالت مرتبط با کاهش چگالی استخوان است که باعث ضعف و شکستن آسان استخوان‌ها می‌شود. این مشکل عموماً در افراد مسن و زنان در دوران یائسگی شایع‌تر است، اما در بعضی موارد می‌تواند در سنین جوانی در خانم ها به عنوان پوکی استخوان و بارداری نیز رخ دهد. بارداری نیز یک مرحله مهم در زندگی زنان است که تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی زیادی را در بدن آنها ایجاد می‌کند. این تغییرات همچون افزایش مصرف کلسیم برای رشد جنین، تغییر در ترکیب هورمون‌ها، افزایش در نیاز به ویتامین D و فاکتورهای دیگر، می‌تواند بر سلامت استخوان‌ها و چگالی استخوانی زنان تأثیر بگذارد.
همان طور که به خوبی می‌دانید، در طول بارداری جنین به منابع مورد نیاز برای رشد و توسعه خود نیاز دارد و به همین دلیل ممکن است از منابع ذخیره شده در استخوان‌های مادر استفاده کند. از نظر دکتر خوب برای پوکی استخوان این امر می‌تواند منجر به کاهش چگالی استخوان و افزایش خطر بروز پوکی در استخوان مادر گردد. همچنین، تغییرات هورمونی در بارداری می‌تواند تأثیرات منفی بر روی استحکام استخوان‌ها داشته باشد.
پوکی استخوان و بارداری دو مسئله مهم در زندگی زنان هستند. در ادامه، برخی اطلاعات کلی راجع به این دو موضوع را برای شما بیان میکنیم:
• پوکی استخوان:
همانطور که در مقدمه نیز اشاره کردیم، پوکی در استخوان یک حالت مرتبط با کاهش چگالی استخوان است که ممکن است باعث ضعف و شکستن آسان در استخوان‌ها شود. این مشکل اغلب در افراد مسن‌تر و خانم‌ها در دوران یائسگی شایع‌تر است، اما می‌تواند در سنین جوانی نیز رخ دهد.
عواملی مانند ژنتیک، کمبود کلسیم و ویتامینD، نقص هورمون‌های جنسی، فعالیت بدنی ناکافی و سابقه استفاده از استروئیدها می‌توانند در بروز پوکی استخوان نقش داشته باشند. شناخت این نوع بیماری و اقداماتی مانند تغذیه مناسب، ورزش منظم، مصرف کلسیم و ویتامین D درست، اجتناب از عادت‌های مضر مانند مصرف دخانیات یا مصرف الکل می‌تواند به پیشگیری و مدیریت پوکی در استخوان کمک کند.
• بارداری:
بارداری یک فرآیند طبیعی و مهم در زندگی زنان است که تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی زیادی را در بدن آنها ایجاد می‌کند. در طول بارداری، نیاز بدن به مواد غذایی و مواد مغذی به خصوص کلسیم برای رشد جنین بیشتر می‌شود.
برخی تغییرات هورمونی می‌توانند بر سلامت استخوان‌ها و چگالی استخوانی زنان تأثیر بگذارند و در برخی موارد، منجر به کاهش چگالی استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان می‌شود. اگرچه بارداری ممکن است تأثیرات منفی بر روی استحکام استخوان‌ها داشته باشد، اما در بیشتر موارد، پوکی در استخوان که در اثر بارداری رخ می‌دهد، پس از زایمان به طور طبیعی بهبود می‌یابد.
در ادامه مطلب با علائم و علت‌های بروز این نوع بیماری، همچنین راهکارها و مراقبت‌های لازم در دوران بارداری بیشتر آشنا خواهیم شد. با ما همراه باشید.
علائم پوکی استخوان ممکن است در مراحل ابتدایی بی‌شمار باشند، اما در بسیاری از موارد بدون هیچ گونه علائمی پیشرفت می‌کند. گاهی برخی از افراد به خصوص در خانم‌های یائسه و باردار برای آنها این سوال پیش می‌آید که علائم این نوع بیماری چیست و آیا خودشان به پوکی استخوان مبتلا هستند یا خیر؟ در این بخش شایع‌ترین علائم پوکی استخوان و بارداری نیز اشاره نمودیم.
• کاهش قد: پوکی در استخوان می‌تواند باعث فشرده شدن و تغییر شکل استخوان‌ها و کاهش قد در فرد شود.
• درد استخوانی: برخی افراد ممکن است درد و ناراحتی در نواحی مختلف بدن، به ویژه در استخوان‌ها، تجربه کنند. البته پوکی استخوان به تنهایی منجر به درد استخوان نمی‌شود، بلکه پوکی استخوان در صورت شکستگی، سبب ایجاد درد می‌شود.
• خمیدگی کمر: در موارد پیشرفته پوکی در استخوان، خمیدگی کمر و ایجاد منحنی نامتعادل در ستون فقرات اتفاق می‌افتد.
• افزایش احتمال بروز آرتریت روماتوئید: در بعضی افراد، بارداری ممکن است باعث افزایش احتمال بروز یا تشدید آرتریت روماتوئید، یک بیماری التهابی مفصلی شود.
• احساس درد در زمان حرکت: در بعضی موارد، ممکن است زنان باردار با پوکی استخوان، درد و ناراحتی در هنگام حرکت و فعالیت‌های روزمره تجربه کنند.
• پوکی استخوان و شکستگی در دوران بارداری: در بعضی موارد، زنان باردار مبتلا به پوکی استخوان می‌توانند در طول بارداری شکستگی استخوان را تجربه کنند. این شکستگی‌ها ممکن است در ساق پا، پشت، مچ دست و ران رخ دهند بدون آنکه فشار زیادی به استخوان وارد شده باشد.
• ویتامین‌ها و مواد مغذی: در بعضی موارد، زنان باردار با پوکی در استخوان ممکن است نیاز به مصرف بیشتر مواد مغذی داشته باشند. اگرچه مصرف مواد مغذی مهم است، اما قبل از استفاده از هر گونه مکمل و یا رژیم غذایی خاص، بهتر است با پزشک خود مشورت کنند.
در کل، پوکی استخوان در بارداری می‌تواند به مشکلات جدی در طول بارداری و حتی پس از آن منجر شود. لذا، در صورتی که شما دچار این نوع بیماری بخصوص در دوران حساس خود یعنی در دوران بارداری مبتلا باشید، حتما به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه نموده و با در نظر داشتن وضعیت جنین، بیماری پوکی در استخوان خود را کنترل و سپس درمان کنید.
مهم‌ترین دلایل بروز پوکی استخوان قبل از بارداری شامل موارد زیر می‌باشد:
کاهش سطح هورمون‌های تیروئید: کاهش سطح هورمون‌های تیروئید در بدن می‌تواند منجر به کاهش جذب کلسیم و همچنین سبب ضعیف شدن استخوان‌ها شود.
کاهش سطح هورمون‌های استروژن: سطح هورمون استروژن در زنان پس از یائسگی کاهش می‌یابد. این کاهش استروژن می‌تواند منجر به کاهش تراکم استخوان و بروز پوکی استخوان شود.
ژنتیک: وراثت یکی از عوامل مهم بروز پوکی در استخوان است. اگر در خانواده و یا اطرافیان نزدیک خود افرادی هستند که به پوکی استخوان مبتلا باشند، امکان این که شما هم این بیماری را به ارث ببرید وجود دارد.
سن: با افزایش سن، تراکم استخوان کاهش می‌یابد و احتمال بروز پوکی استخوان افزایش می‌یابد. بنابراین، سن بالا یکی از عوامل مهم در بروز پوکی استخوان است.
سبک زندگی نامناسب: عوامل زندگی مانند عدم مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، کاهش فعالیت بدنی، مصرف بیش از حد الکل و سیگار، مصرف برخی داروها (مانند استروئیدها) و رژیم غذایی نامناسب نیز می‌توانند به بروز پوکی استخوان در مراحل قبل از بارداری کمک کنند.
کمبود مواد مغذی و ویتامین ها: در دوران بارداری، نیاز بدن به مواد مغذی افزایش می‌یابد. اگر مصرف کلسیم و ویتامین D کافی نباشد، این موضوع می‌تواند منجر به کاهش تراکم استخوان و بروز پوکی استخوان شود.
تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی قوی در دوران بارداری، مانند افزایش هورمون استروژن و پروژسترون، می‌تواند تأثیر مستقیمی بر استحکام استخوان‌ها داشته باشد. این تغییرات هورمونی می‌توانند به کاهش تراکم استخوان و بروز پوکی استخوان در زنان باردار منجر شوند.
کمبود کلسیم: در دوران بارداری، نیاز بدن به کلسیم افزایش می‌یابد تا استخوان‌های جنین و رشد جنین را تامین کند. اگر جنین کلسیم کافی دریافت نکند، بدن ممکن است کلسیم را از استخوان‌ها استخراج کند، که منجر به کاهش تراکم استخوان و بروز پوکی استخوان نیز می‌شود.
مصرف قرص‌های ضد تهوع: برخی از قرص‌های ضد تهوع که در بارداری استفاده می‌شوند، ممکن است اثرات منفی بر استحکام استخوان‌ها داشته باشند و به بروز پوکی استخوان کمک بسیاری کند. بنابراین، در صورت مصرف این داروها، بهتر است با پزشک زنان مشورت کنید.
به احتمال زیاد این ضرب المثل معروف پیشگیری بهتر از درمان است را شنیده‌اید. شما با مراقبت و رعایت نکات مهم می‌توانید به پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان در بارداری (قبل و بعد این دوره)، کمک بسیاری کنید. برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان در بارداری، می‌توانید روش‌های زیر را امتحان کنید:
o مصرف کلسیم و ویتامین :Dمصرف مناسب کلسیم و ویتامین D بسیار مهم است. می‌توانید از منابع غذایی غنی از کلسیم مانند شیر و محصولات لبنی، سبزیجات سبز تیره و ماهی استفاده کنید. همچنین، به مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D زیر نظر پزشک خود مشورت کنید.
o فعالیت بدنی: انجام فعالیت‌های بدنی منظم و ملایم می‌تواند به حفظ سلامت استخوان کمک کند. مشاوره با پزشک خود در مورد فعالیت‌های مناسب در دوران بارداری و حفظ استحکام استخوان مفید است.
o رژیم غذایی مناسب: تغذیه متنوع و متعادل با مصرف مناسب مواد غذایی غنی از کلسیم، ویتامین D و دیگر مواد مغذی مهم است. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنی را در رژیم غذایی خود حتما در نظر داشته باشید.
o قطع سیگار و محدودیت مصرف الکل: سیگار و مصرف بیش از حد الکل می‌توانند به کاهش تراکم استخوان و بروز پوک شدن استخوان منجر شوند. بنابراین، بهتر است از مصرف دخانیات خودداری کرده و مصرف الکل را به مقدار معتدل محدود کنید.
o مشاوره پزشک: مشاوره با پزشک خود در مورد پیشگیری و مدیریت پوکی استخوان در دوران بارداری بسیار مهم است. پزشک شما می‌تواند بر اساس وضعیت شما، رژیم غذایی مناسب و نیاز به مکمل‌های مورد نیاز را تعیین نماید.
به مکمل‌های کلسیم و ویتامین D برای تامین نیاز بدن خود در دوران بارداری راهنمایی کند. همچنین، پزشک متخصص زنان و ارتوپد می‌تواند شما را در مورد سطح هورمون‌ها و وضعیت سلامت استخوان‌هایتان بررسی کند و در صورت لزوم تست‌های تشخیصی انجام دهد.
o استفاده از روش‌های مناسب برای کاهش تهوع: در صورت نیاز به استفاده از قرص‌های ضد تهوع در دوران بارداری، بهتر است با پزشک خود در مورد انتخاب قرص‌هایی که تأثیر کمتری بر استحکام استخوان‌ها دارند، مشورت نمایید.
o حفظ وزن سالم: حفظ وزن سالم در حد معقول در دوران بارداری مهم است. افزایش وزن بیش از حد می‌تواند بار زیادی بر استخوان‌ها و ساختارهای استخوانی را به طور چشمگیری کاهش دهد.
نحوه و روش تشخیص پوکی استخوان و بارداری پزشک با پزشک دیگر ممکن است متفاوت باشد، اما بطور کلی همه متخصصان هدف و تشخیص نهایی آنها تشخیص صحیح و روش درمان مناسب برای بیمار است. در ادامه با ما همراه باشید تا با مراحل و روش تشخیص پوکی استخوان و بارداری آشنا شوید.
• ارزیابی علائم: شکایات مرتبط با پوک شدن استخوان مانند درد استخوانی، کمردرد و شکستگی‌های ناخواسته می‌تواند توسط پزشک متخصص ارتوپدی در نظر گرفته شود.
• سابقه بیماری: با پرسش و دریافت سابقه بیماری جامع توسط پزشک متخصص ارتوپد، شامل سابقه پوکی استخوان، عوامل پیش زمینه مرتبط و تجربیات قبلی بارداری می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلات استخوانی باشد.
• آزمایش دکسا (DEXA): این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس، تراکم استخوان را اندازه‌گیری می‌کنند. این آزمایش برای تمامی بارداران توصیه نمی‌شود، اما در موارد خاصی که وضعیت پوک شدن استخوان در بارداری قابل بررسی است، ممکن است استفاده شود.
• برخی آزمایشات خون: اندازه‌گیری سطح کلسیم، ویتامین D و هورمون‌های مرتبط می‌تواند به شناسایی مشکلات مرتبط با پوکی استخوان در بارداری کمک کند.
این موضوع را هم حتما در نظر داشته باشید که برای تشخیص درست و دریافت راهکار درمانی مناسب با توجه به وضعیت بیماری شما، علاوه بر مراجعه به موقع به پزشک متخصص ارتوپدی، انتخاب این پزشک بسیار حائز اهمیت است. در انتخاب پزشک متخصص دقت کافی داشته و در رابطه با تخصص او تحقیقات لازم را انجام دهید.
درمان پوک شدن استخوان در زنان باردار باید با احتیاط و با در نظر گرفتن سلامتی جنین و مادر انجام شود. به دلیل تأثیرات ممکن داروها بر روی جنین، باید با پزشک متخصص زنان و ارتوپد مادر مشورت کند و راهنمایی‌های لازم را که متناسب با شرایط او است، دریافت کند.
در دوره بارداری، معمولاً درمان پوکی استخوان با استفاده از داروها محدود می‌شود و ترجیح می‌دهند از روش‌های غیر دارویی استفاده کنند. با این حال، در برخی موارد خاص و در صورت لزوم، پزشک ممکن است برخی داروها را تجویز کند. در هر صورت، درمان پوک شدن استخوان در دوره بارداری باید تحت نظارت دقیق پزشک صورت گیرد و شرایط جنین و مادر در نظر گرفته شود. در ادامه، روش‌های درمان پوکی استخوان در زنان باردار به صورت کلی ذکر کرده‌ایم:
تزریق کلسی تونین: کلسی تونین یک هورمون است که در تقویت استخوان‌ها مؤثر است. در صورتی که پزشک شما تصمیم بگیرد که استفاده از کلسی تونین مناسب است، ممکن است تزریق‌های کلسی تونین را تجویز کند.
درمان با هورمون تستوسترون: در صورتی که سطح هورمون تستوسترون در بدن کاهش یابد (این عامل می‌تواند پوک شدن استخوان را تشدید کند)، ممکن است پزشک شما درمان با هورمون تستوسترون تجویز کند.
فیزیوتراپی: انجام فیزیوتراپی تحت نظر فیزیوتراپیست می‌تواند برای تمرینات استحکام بندی و تقویت عضلات مفید باشد؛ زیرا برخی تمرین‌های فیزیوتراپی می‌توانند به تقویت استخوان‌ها کمک کنند. با مشورت پزشک متخصص ارتوپدی و فیزیوتراپیست، می‌توانید برنامه مناسبی را برای تمرینات ورزشی در دوران بارداری انجام دهید.
مشاوره تغذیه: مراجعه به پزشک تغذیه می‌تواند نکات و مراقبت های لازم در مورد رژیم غذایی مناسب برای تقویت استخوان‌ها در دوره بارداری به مادر توصیه کند.
توجه داشته باشید که تصمیم در مورد درمان پوکی استخوان در دوره بارداری باید با هماهنگی و راهنمایی دقیق پزشک متخصص ارتوپدی، زنان و پزشک تغذیه اتخاذ شود. پزشک متخصص مربوطه با توجه به شرایط خاص مادر و در نظر گرفتن فواید و مضرات درمان، بهترین روش را برای مادر مشخص خواهد کرد.
• مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامینD و تغذیه سالم: تأمین کلسیم و ویتامین Dبه اندازه کافی و مناسب از طریق رژیم غذایی برای حفظ سلامتی استخوان‌ها مهم است. مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر و لبنیات، سبزیجات و ماهی‌ها را به شما پیشنهاد میکنیم.
همچنین در برخی موارد، مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D با توصیه پزشک می‌تواند در تقویت استخوان‌ها و کنترل پوک شدن استخوان مؤثر باشد. اما حتماً باید با پزشک خود در مورد نوع و مقدار مناسب مکمل‌هایی که برای شما مناسب است، مشورت کنید.
• فعالیت بدنی: تحرک منظم و ورزش اصولی همراه با توجه به راهنمایی پزشک می‌تواند به تقویت استخوان‌ها کمک کند. انتخاب ورزش‌هایی که با شرایط بارداری سازگاری دارند، بسیار مهم است.
• تغییر سبک زندگی: جلوگیری از عادات بد مثل استعمال دخانیات، مصرف الکل و مصرف مواد مخدر بهبود سلامتی استخوان‌ها را تضمین می‌کند.
• مشاوره پزشک: در صورت لزوم و با توجه به شدت پوکی استخوان و فاکتورهای ریسک، پزشک می‌تواند در صورت لزوم داروهای مناسب برای درمان موقت یا کنترل پوک شدن استخوان تجویز کند. درمان با داروهای خاص در دوره بارداری باید توسط پزشک تخصصی و تحت نظارت صورت بگیرد.
• مراقبت‌های ویژه: هنگام انجام فعالیت‌های روزمره و تمرینات ورزشی سبک، مراقبت و احتیاط بیشتر لازم است تا از شکستگی استخوان‌ها پیشگیری شود.
• رعایت توصیه‌های پزشک: همواره باید توصیه‌ها و راهنمایی‌های پزشک خود را رعایت کنید. پزشک شما ممکن است شما را به متخصص تغذیه ارجاع دهد، بنابراین رژیم غذایی مناسب را که با شرایط بارداری شما سازگار است، رعایت کنید.
• استراحت کافی: استراحت کافی و به موقع در طول بارداری، به جلوگیری از ضعف استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی کمک می‌کند. همچنین، در هنگام خوابیدن، از وسایلی مانند بالشتک‌های مناسب استفاده کنید تا به استخوان‌ها و مفاصل فشار کمتری وارد شود.
• انجام ورزشهای روزانه و سبک: تحرک منظم و ورزش سبک که با شرایط بارداری سازگاری داشته باشد، می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و عضلات کمک کند. ورزش هایی مانند پیاده‌روی، شنا، یوگا و تمرینات تقویتی می‌توانند مفید باشند. در هر صورت، قبل از شروع هر گونه فعالیت بدنی، با پزشک متخصص زنان و ارتوپد حتما مشورت نمایید.
به طور خلاصه، با توجه به مشکلات خاص پوکی استخوان در دوران بارداری، همواره مشاوره پزشکی بسیار حیاتی و مهم است؛ زیرا پزشک متخصص ارتوپدی می‌تواند بر اساس شرایط و وضعیت جسمی شما، نیازهای خاص و فاکتورهای ریسکی مرتبط، برنامه درمانی مناسبی را تجویز نماید.
در این مقاله ما تمام تلاش خود را کردیم که در مورد موضوع اصلی پوکی استخوان و بارداری، مهم ترین دلایل پوکی استخوان قبل از بارداری، انواع روش های درمان پوکی استخوان در زنان باردار چه در منزل و چه به روش نوین توسط پزشک متخصص اطلاعات کامل و جامعی در اختیار شما عزیزان قرار دهیم و بتوانیم به سوالات شما پاسخ جامع و مناسبی بدهیم.
در مجموع، پوک شدن استخوان در دوره بارداری یک مسئله مهم است که نیازمند مراقبت و توجه خاص است. در حین بارداری، هورمون‌ها و تغییرات بدنی ممکن است منجر به کاهش چگالی استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی‌ها می‌شود.
پس از تشخیص علت پوک شدن استخوان در دوران بارداری توسط پزشک متخصص ارتوپدی، برای تقویت و حفظ تراکم استخوان‌ها با مصرف برخی مواد غذایی مانند ماهی، شیر، لبنیات، ماست، گوشت، تخم مرغ، مصرف میوه‌ها، سبزیجات، مغزیجات و... می‌توانیم به حفظ سلامت جنین و مادر کمک کنیم. همچنین با انجام برخی ورزشهای سبک مانند پیاده روی، یوگا، برخی تمرینات فیزیوتراپی تحت نظر فیزیوتراپیست می‌توانید به تراکم و تقویت استخوان عضلات کمک بسیاری کنید.
در نهایت از شما ممنونیم که تا اینجای مطالب همراه ما بودید، امیدواریم به تمامی سوالات شما پاسخ داده باشیم. در صورت ابتلا به پوکی استخوان در سنین مختلف و یا در دوران بارداری شما عزیزان می‌توانید به مجموعه ما واقع در تهران _ محدوده شریعتی مراجعه نموده و پس از انجام معاینات و بررسی‌های لازم تحت نظر متخصصین حاذق و مجرب ما باشید.