نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
مهم‌ترین علت و "علائم پوکی استخوان"+ بررسی 7 راه مهم پیشگیری
مهم‌ترین "علائم پوکی استخوان" چیست؟ قبل از پرداختن به موضوع جدیدترین درمان استئوپروز لازم است در مورد نشانه‌های پوکی در استخوان‌ها بیشتر بدانید. نکته بسیار مهم این است که استئوپروز به‌هیچ‌وجه ایجاد درد نمی‌کند مگر اینکه سبب شکستگی استخوان‌ها شود که در این صورت درد بسیار شدید خواهد بود. مراحل اولیه پوکی در استخوان‌ها معمولاً هیچ علائم هشداردهنده‌ای ایجاد نمی‌کند.
استئوپروز یک بیماری مزمن است که تأثیری بر قوام و سختی استخوان‌ها دارد. این بیماری معمولاً بدون علائم خاص آغاز می‌شود، اما در طول زمان می‌تواند باعث ضعف و شکستن آسان استخوان‌ها شود. بعضی از نشانه های پوکی استخوان شامل کاهش قد، خمیدگی بیش از حد و شکستن استخوان‌ها در نتیجه فشارهای کمتر هستند. در صورت وجود عوامل خطر، مشورت با دکتر خوب برای پوکی استخوان برای ارزیابی وضعیت سلامت استخوان‌ها و مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و کپسول غضروف ساز توصیه می‌شود.
آنچه در این مقاله می خوانید:
استئوپروز و علائم اولیه پوکی استخوان چیست؟
استئوپروز، بیماری مزمن است که به طور تدریجی قدرت و چگالی استخوان‌ها را کاهش می‌دهد. در این بیماری، فرآیندهای طبیعی تجدید و بهسازی استخوان‌ها مختل می‌شود و استخوان‌ها کمتر جامد و سخت می‌شوند، در نتیجه آسیب‌پذیری بیشتری در مواجهه با ضربه‌ها و فشارهای خفیف‌تر دارند. بیماری پوکی در استخوان‌ها به علت کمبود کلسیم و ویتامین D در بدن است اما دیگر شرایط فیزیولوژیک هم در آن اثر دارد.
تشخیص استئوپروز بر اساس فعالیت‌های جسمانی، سابقه استئوپروز در خانواده، اندازه چگالی استخوان و آزمایش‌های خونی انجام می‌شود. درمان استئوپروز شامل تغذیه مناسب با کلسیم، ویتامین D و داروهایی که باعث افزایش چگالی استخوان می‌شوند، می‌باشد. همچنین، ورزش منظم، کاهش مصرف الکل و سیگار، کاهش استرس و جلوگیری از سقوط و آسیب‌های استخوانی نیز از جمله روش‌های درمانی است.
این مواد ضروری برای ساختن و حفظ استحکام استخوان‌ها لازم است. عوامل دیگری مانند سن، جنسیت، سابقه خانوادگی، عادات غذایی ناسالم، نداشتن فعالیت ورزشی، استفاده طولانی‌مدت از داروهای خاص و بیماری‌های مزمن نیز می‌توانند نقشی در بروز پوکی در استخوان‌ها داشته باشند.
علائم استئوپروز در مراحل ابتدایی ممکن است وجود نداشته باشد. باگذشت زمان، کاهش قد، خمیدگی اضافی و شکستگی‌های ناگهانی در نتیجه فشارهای کمتر ممکن است رخ دهد. ازاین‌رو، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. علائم اولیه استئوپروز شامل: کاهش قد، شکستگی آسان در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.
علائم استئوپروز چیست؟
استئوپروز یک بیماری مزمن است که باعث کاهش چگالی و قوت استخوان‌ها می‌شود. در این بیماری، روند تجدید و ساخت استخوان‌ها تخریب می‌شود و این موجب محکمیت کمتر و شکستگی‌های آسان‌تر در استخوان‌ها می‌گردد.
علائم پوکی استخوان به‌تدریج ظاهر شود و شاید اوایل بیماری قابل‌تشخیص نباشد. در ادامه، به برخی از علائم استئوپروز می‌پردازیم:
- درد استخوان: درد استخوان از علایم استئوپروز نیست مگر اینکه استخوان‌ها دچار شکستگی شده باشند که در این صورت درد بسیار شدید و طاقت‌فرسا خواهد بود.
- شکستگی‌های ناگهانی: استخوان‌های ضعیف در مقابل ضربه‌ها و فشارهای کمتر آسان‌تر شکسته می‌شوند. بنابراین، فرد مبتلا به پوکی در استخوان‌ها ممکن است شکستگی‌های ناگهانی در مناطقی مانند مچ دست، شانه، ران و استخوان‌های باسن داشته باشد.
- کاهش قد: استئوپروز می‌تواند منجر به کاهش قد شود. این امر به دلیل تضعیف استخوان‌ها و فشرده‌شدن آنها در نتیجه کاهش چگالی استخوان‌ها رخ می‌دهد.
- خمیدگی و تغییرات قامت: استخوان‌های ضعیف می‌توانند باعث خمیدگی و تغییرات در قامت فرد شوند. این خمیدگی معمولاً در ناحیه پشت، گردن و شانه‌ها مشهود است.
- کمبود انرژی و خستگی: استخوان‌های ضعیف می‌توانند منجر به کاهش قدرت عضلات شود که می‌تواند به خستگی و کاهش انرژی فرد منتهی شود. این امر ممکن است باعث کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره شود.
- کاهش عملکرد جنسی: استئوپروز می‌تواند تأثیری بر عملکرد جنسی داشته باشد. در آقایان ممکن است باعث کاهش نعوظ و کاهش توانایی رسیدن به ارتجاع کامل شود، درحالی‌که در بانوان ممکن است منجر به کاهش لذت جنسی و مشکلات در رابطه جنسی گردد.
مهم است بدانید که علائم پوکی استخوان در هر فرد ممکن است متفاوت باشد و درجه و شدت آن نیز متغیر باشد. علاوه بر این، در برخی افراد ممکن است علائم نامشخص یا بسیار خفیف باشد و تا زمانی که شکستگی استخوان رخ ندهد، تشخیص داده نشود.
علت و نشانه‌های مهم استئوپروز چیست؟
استئوپروز یک بیماری مزمن است که در آن چگالی استخوان‌ها کاهش می‌یابد و استحکام آنها ضعیف می‌شود. این وضعیت ناشی از عوامل متعددی است که می‌توانند در بروز و پیشرفت پوکی در استخوان‌ها تأثیرگذار باشند. در ادامه، به برخی از علل استئوپروز می‌پردازیم:
- کاهش سن: روند طبیعی پیری و روند زندگی انسان ممکن است باعث کاهش چگالی استخوان شود. با پیشرفت سن، فرایند تجدید و بازسازی استخوان کندتر می‌شود و میزان جذب کلسیم توسط بدن کاهش می‌یابد.
- کاهش هورمون‌های جنسی: در زنان، در دوران پس از یائسگی، سطح هورمون‌های استروژن به طور مشخصی کم می‌شود. استروژن نقش مهمی در حفظ چگالی استخوان‌ها دارد و کاهش آن می‌تواند سبب استئوپروز شود. در مردان نیز، با سن بالا، سطح تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) کاهش می‌یابد که ممکن است تأثیری در پوکی در استخوان‌ها داشته باشد.
- عوامل ژنتیکی: برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد استئوپروز هستند. اگر یکی از والدین یا افراد خانواده تاریخچه پوکی در استخوان‌ها داشته باشند، احتمال بروز این بیماری در فرد مورد نظر افزایش می‌یابد.
- کاهش فعالیت بدنی: کمبود فعالیت بدنی و عدم انجام ورزش‌های مورد نیاز می‌تواند به کاهش چگالی استخوان‌ها منجر شود.
- کمبود ویتامین D: ویتامین D نقش مهمی در جذب کلسیم و حفظ سلامت استخوان‌ها دارد. کمبود ویتامین D می‌تواند به کاهش جذب کلسیم از روده‌ها و کاهش چگالی استخوان‌ها منجر شود. عواملی مانند کمبود آفتاب‌سوزی، نارسایی مصرف ویتامین D از طریق غذا، و مشکلات در جذب ویتامین D توسط بدن می‌تواند به کاهش سطح این ویتامین در بدن منجر شود.
- استفاده بیش از حد از مواد مخدر و الکل: مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر می‌تواند به کاهش چگالی استخوان‌ها منجر شود. الکل و مواد مخدر تأثیر مستقیم بر فرایندهای تجدید استخوان دارند و باعث کاهش تولید استخوان جدید و افزایش تخریب استخوان می‌شوند.
- بیماری‌های مزمن: برخی بیماری‌های مزمن مانند روماتیسم، دیابت، بیماری‌های کلیوی و تیروئید، می‌توانند به استئوپروز منجر شوند. این بیماری‌ها اثر مستقیم یا غیرمستقیم بر فرایندهای ساخت و تخریب استخوان دارند و می‌توانند چگالی استخوان‌ها را کاهش دهند.
- استفاده از برخی داروها: مصرف برخی داروها مانند استروئیدها، آنتی‌دپرسانت‌ها، آنتی‌استیامین‌ها و برخی داروهای استفاده شده در درمان سرطان می‌تواند به استئوپروز منجر شود. این داروها ممکن است به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر فرایندهای تجدید استخوان تأثیرگذار باشند.
عوارض استئوپروز چیست؟
استئوپروز یک بیماری مزمن است که ممکن است عوارض جدی و متنوعی در بدن ایجاد کند. این عوارض بر کیفیت زندگی فرد دارند و در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، می‌توانند تا شکستگی‌های مکرر استخوان و ناتوانی‌های جسمی منجر شوند.
در ادامه، به برخی از عوارض استئوپروز می‌پردازیم:
- کاهش قدرت و استقامت عضلات: استئوپروز می‌تواند تأثیر مستقیم بر عضلات داشته باشد. با کاهش چگالی استخوان، استحکام پایه‌هایی که عضلات روی آنها نگهداری می‌شوند، کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند باعث کاهش قدرت و استقامت عضلات شود و به دلیل کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره و ورزشی، محدودیت‌های جسمانی ایجاد کند.
- کمبود تعادل و افزایش خطر سقوط: با کاهش چگالی استخوان، استحکام و پایه‌های پشتیبانی بدن ضعیف‌تر می‌شوند. این موضوع می‌تواند منجر به کمبود تعادل در فرد شود و خطر سقوط را افزایش دهد. توسط سرعت و قدرت ضربه‌پذیری کاهش‌یافته بر اثر استئوپروز، خطر بروز شکستگی‌های استخوانی در اثر سقوط نیز افزایش می‌یابد. این شکستگی‌ها می‌توانند عوارض جدی به همراه داشته باشند و منجر به عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره، محدودیت در حرکت و وابستگی به کمک‌های جانبی شود.
- عوارض روحی و روانی: استئوپروز می‌تواند تأثیرات منفی بر روحی و روانی فرد داشته باشد. افراد مبتلا به پوکی در استخوان‌ها ممکن است احساس ناتوانی، ناامیدی و افسردگی کنند. این موضوع ممکن است به دلیل محدودیت‌های جسمی، وابستگی به دیگران و تغییرات در زندگی روزمره باشد.
علائم پوکی استخوان در دوران شیردهی چیست؟
استئوپروز یکی از مشکلات جدی سلامتی است که ممکن است در دوران شیردهی نیز بروز کند. در این متن، به برخی از علائم پوکی استخوان در شیردهی می‌پردازیم:
- ضعف عضلانی: استئوپروز ممکن است باعث کاهش قدرت و استقامت عضلات شود. در دوران شیردهی، ضعف عضلانی می‌تواند اثرات جدی را بر روی توانایی انجام فعالیت‌های روزمره مادر و مراقبت از نوزاد داشته باشد.
- کاهش قد و تغییر شکل استخوان‌ها: استئوپروز ممکن است منجر به کاهش قد و تغییر شکل استخوان‌ها در دوران شیردهی شود. این تغییرات می‌توانند باعث انحنای ستون فقرات و کاهش قابلیت حرکت در مادر شود.
- شکستگی استخوانی: استخوان‌های ضعیف و پوک در دوران شیردهی ممکن است آسان‌تر شکسته شوند. شکستگی‌های استخوانی ممکن است با عوارض جدی همراه باشند و توانایی ادامه شیردهی را برای مادر محدود کنند.
سایر عوامل خطر پوکی در استخوان‌ها عبارت‌اند از:
- ژنتیک
- قفقازی یا آسیایی بودن
- داشتن سابقه خانوادگی استئوپروز
- تغذیه نامناسب
- نداشتن فعالیت بدنی یا کم‌تحرکی
- سیگارکشیدن
- وزن کم بدن
- استخوان‌بندی نامناسب
پیشگیری از پوکی‌استخوان چگونه است؟
پیشگیری از استئوپروز بسیار مهم است و می‌تواند از بروز این بیماری جلوگیری کند. در این متن، به برخی از روش‌های پیشگیری از پوکی در استخوان‌ها می‌پردازیم:
- مصرف کلسیم و ویتامین D: مصرف کافی کلسیم و ویتامین D از طریق رژیم غذایی می‌تواند به تقویت استخوان‌ها کمک کند. مواد غذایی مانند شیر و فرآورده‌های لبنی، سبزی‌ها و ماهی حاوی کلسیم بالایی هستند. همچنین، می‌توان از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D با مشورت پزشک استفاده کرد.
- مراقبت از رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی سالم و متنوع می‌تواند به پیشگیری از استئوپروز کمک کند. مصرف مواد غذایی غنی از مواد مغذی مانند فیبر، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیار مهم است. از مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم، مثل شیر و فرآورده‌های لبنی، سبزی‌های تازه، سویا، بادام و دانه‌های کامل نیز استفاده کنید.
- ورزش و فعالیت بدنی منظم: ورزش و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و افزایش چگالی استخوان کمک کند. فعالیت‌های وزنه‌برداری، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و تمرینات مقاومتی مثل یوگا و پیلاتس، بهبود عملکرد استخوان‌ها را تقویت می‌کنند.
- اجتناب از مصرف مواد مضر: مصرف مواد مضر مانند تنباکو و الکل بر روی سلامت استخوان‌ها تأثیر منفی دارد. سیگاری بودن به تضعیف استخوان‌ها و افزایش خطر ابتلا به استئوپروز می‌انجامد. بنابراین، برای پیشگیری از پوکی در استخوان‌ها بهتر است از مصرف این مواد خودداری کنید و در صورت نیاز به کمک‌های مناسب متخصصان بهداشتی و درمانی مراجعه کنید.
- جلوگیری از افزایش وزن: اضافه‌وزن و چاقی می‌توانند عواملی باشند که خطر پوکی در استخوان‌ها را افزایش می‌دهند. بنابراین، حفظ وزن سالم و کاهش وزن در صورت لزوم، به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کند. رعایت یک رژیم غذایی مناسب و متناسب با نیازهای بدن و ترکیب آن با فعالیت‌های بدنی می‌تواند به کنترل وزن کمک کند.
- بررسی هورمون‌ها: بررسی سطح هورمون‌ها، به‌ویژه هورمون استروژن در زنان پس از یائسگی، می‌تواند در پیشگیری و مدیریت استئوپروز موثر باشد. در صورت لزوم، مشاوره و درمان با پزشک متخصص زنان و هورمون‌درمانی می‌تواند مفید باشد.
- مصرف مکمل‌های مناسب: در صورت نیاز و با مشورت پزشک، مصرف مکمل‌های غذایی مناسب می‌تواند به تقویت استخوان‌ها کمک کند. مکمل‌هایی که حاوی کلسیم، ویتامین D، منیزیم و دیگر مواد مغذی مهم برای سلامت استخوان‌ها هستند، می‌توانند مفید باشند.
نحوه درمان پوکی‌استخوان چگونه است و علائم پوکی استخوان چیست؟
استئوپروز یک بیماری مزمن است که ممکن است عوارض جدی و متنوعی در بدن ایجاد کند. درمان‌های دارویی که برای استئوپروز استفاده می‌شود شامل مصرف داروهای زیر می‌شود:
- بیسفوسفونات: این داروها به‌عنوان مهارکننده تجزیه استخوان عمل می‌کنند و باعث کاهش ریسک شکستگی‌های استخوانی می‌شوند.
- هورمون تیروئید: در صورت وجود مشکلات تیروئیدی، درمان این مشکلات می‌تواند بهبودی در استئوپروز را به همراه داشته باشد.
- رالوکسیفن: این دارو به‌عنوان یک استروژن سنتزی عمل می‌کند و کاهش ریسک شکستگی‌های استخوانی را تسریع می‌کند.
ولی همچنان در نظر داشته باشید که باید به متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا داروهایی که استفاده می‌کنید زیر نظر پزشکتان باشد تا از خطرات و عوارض احتمالی جلوگیری کنید.
روش‌های خانگی برای درمان پوکی‌استخوان
درمان استئوپروز معمولاً شامل روش‌های خانگی طبیعی و ساده‌ای است که می‌توانند در تقویت استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی‌ها مفید باشند. در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنم:
- آفتاب‌سوزی معقول: میزان مناسبی از آفتاب‌گیری در ساعات اولیه صبح و عصر به شما کمک می‌کند تا ویتامین D لازم برای استخوان‌ها را به دست آورید. اما توجه داشته باشید که باید از آفتاب سوزی بیش از حد خودداری کنید تا از آسیب ناشی از اشعه مضر آفتاب جلوگیری کنید.
- مصرف مکمل‌های معدنی: در صورت نیاز، پزشک می‌تواند مصرف مکمل‌های معدنی مانند کلسیم و ویتامین D را توصیه کند. اما حتماً قبل از مصرف مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنید و دستورات و توصیه‌های او را رعایت کنید.
- کاهش استرس: استرس ممکن است تأثیر مخربی بر روی سلامت استخوان‌ها داشته باشد. بنابراین، روش‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، تمرین‌های تنفسی و روش‌های آرامش‌بخش می‌توانند در کاهش خطر استئوپروز مفید باشند.
- مراقبت از خود: پیشگیری از سقوط‌ها و جلوگیری از آسیب‌دیدگی استخوان‌ها بسیار مهم است. به‌منظور افزایش ایمنی خود، از استفاده از وسایل کمکی مانند تخته راه‌رفتن و دسته‌های دیوار استفاده کنید. همچنین، برای جلوگیری از تکرار سقوط‌ها، فضاهای خانه را مورد ارزیابی قرار داده و در صورت نیاز تغییرات لازم را ایجاد کنید.
- ماساژ استخوان: ماساژ استخوان می‌تواند به بهبود گردش خون در منطقه استخوان و تقویت استخوان‌ها کمک کند. می‌توانید از روغن‌های طبیعی مانند روغن‌زیتون یا روغن‌کرچک برای انجام ماساژ استفاده کنید.
- مصرف روغن‌های امگا-3: روغن‌های امگا-3 که در ماهی چرب مانند ماهی قزل‌آلا، ماهی سردریا و همچنین در بذرهای کتان و گردو یافت می‌شوند، می‌توانند به بهبود سلامت استخوان‌ها و کاهش التهاب‌ها کمک کنند.
سخن پایانی
استئوپروز تا اولین شکستگی هیچ زنگ خطری نمی‌زند، اما ما در کلینیک تخصصی استخوان‌پزشکی راهی متفاوت پیش پای شما می‌گذاریم: تشخیص زودهنگام با دستگاه سنجش تراکم استخوان نسل جدید، درمان‌های اختصاصی با داروهای توقف‌کننده تخریب استخوان(نه مسکن‌های موقتی) , برنامه‌های تقویتی تحت‌نظر متخصصان روماتولوژی با چندین سال سابقه.
استئوپروز یک اختلال مرتبط با کاهش چگالی استخوان است که ممکن است به‌خطرافتادن استخوان‌ها و شکستگی‌های مکرر منجر شود. در این متن، به‌صورت خلاصه به علل، علائم پوکی استخوان، تشخیص و درمان استئوپروز پرداخته شده است. علل پوکی در استخوان‌ها می‌توانند شامل نقص وراثتی، کاهش سطح هورمون‌های جنسی، کمبود ویتامین D و کلسیم، عدم فعالیت ورزشی، مصرف الکل و سیگار و سن بالا باشند. علائم و نشانه های پوکی استخوان شامل شکستگی‌های تکراری، کاهش قد، خمیدگی ظاهری استخوان‌ها و سستی در حرکت‌ها می‌باشد.
پیشگیری از استئوپروز نیز بسیار اهمیت دارد. برای پیشگیری، می‌توانید از رژیم غذایی مناسب با مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D استفاده کنید، ورزش منظم انجام دهید، مصرف الکل و سیگار را کاهش دهید، استرس را کنترل کنید و از وسایل ایمنی برای جلوگیری از سقوط و آسیب‌های احتمالی استفاده نمایید. برای جلوگیری از پوکی‌استخوان و درمان قطعی این عارضه به کلینیک تخصصی ارتوپدی ما مراجعه نمایید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو