نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
سیر تا پیاز درمان گرفتگی عضلات رحم؛ 5 زمان طلایی مراجعه پزشک
آیا "درمان گرفتگی عضلات رحم" ممکن است؟ اسپاسم عضلات رحم از جمله بیماری‌های شایع در زنان بوده که سبب ایجاد دردهای شدید و ناگهانی در ناحیة شکمی می‌شود. عوامل مختلفی شامل: عفونت‌ها، تغییرات هورمونی می‌شود. از طرفی این گرفتگی، دوران قاعدگی، بارداری و روابط جنسی شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. اگر این اسپاسم‌ها به‌موقع درمان نشوند، به مشکلات خطرناکی مانند: آسیب دائمی به رحم، عدم باروری و یا بیماری‌های جدی‌تری منجر می‌شود.
یکی از تخصصی‌ترین روش‌هایی که به تشخیص بیماری اسپاسم عضلات رحم کمک می‌کند و دکتر برای گرفتگی عضلات، روش بهتر را پیدا می‌کنند، این است که از طریق فرستادن یک دوربین به داخل واژن و رحم، تصویر جداره رحم را ببینند. این روش را هیستوروسکوپی می‌گویند که با درد خفیف همراه است. ما در ادامه مقاله اطلاعاتی را برای شناخت دلیل این مشکل، علائم ، روش‌های تشخیص و درمان گرفتگی رحم آن را تشریح کرده ایم.
آنچه در این مقاله می خوانید:
علت گرفتگی عضلات رحم چیست؟
خواهرم در هفته‌های ۳۶ تا ۳۸ بارداری بود و احساس می‌کرد که عضلات رحمش برخی اوقات به‌شدت فشرده می‌شوند، مخصوصاً در شب‌ها. این وضعیت باعث ایجاد نگرانی و ناراحتی بیشتر در او شده بود.
در ملاقات با پزشک خود، خواهرم مشکلات خود را بیان کرد. دکتر با گفتگو دقیق با او، اطلاعات بیشتری درباره شرایط و علائمی که خواهرم تجربه می‌کند، جمع‌آوری کرد.
پس از ارزیابی، دکتر توضیح داد که گرفته‌شدن عضلات در رحم در این مراحل از بارداری ممکن است به‌عنوان بخشی از تمرین‌های طبیعی برای زایمان تلقی شود. او تأکید کرد که در اکثر موارد، این وضعیت به درد زایمان تبدیل نمی‌شود و تدابیر ساده می‌توانند به تسکین از ناراحتی‌ها کمک کنند.
من که همراه خواهرم داخل مطب بودم پرسیدم که علت گرفتگی عضلات رحم چیست؟ و آیا همیشه طبیعی است؟ چه زمانی باید نگران شد و سریعاً به اورژانس یا پزشک مراجعه کرد؟
او توضیح داد که گرفته‌شدن عضلات در رحم یا به‌عبارت‌دیگر گرفتگی رحم را بسیاری از زنان در دوران حاملگی و زمان تولد نوزاد تجربه می‌کنند. این علائم نشان‌دهنده فعالیت عضلات رحم هستند که به تنظیم ترکیب بدن مادر و آماده‌سازی برای زایمان کمک می‌کنند.
علت اصلی گرفتگی رحم به ترتیب زمانی در زیر آمده است:
گرفتگی‌های برنامه‌ریزی:
این گرفتگی‌ها به‌عنوان تنظیم‌کننده زمانی است که برای آماده‌کردن رحم برای زایمان شروع می‌شوند. آنها به‌تدریج افزایش می‌یابند و ممکن است به همراه حالت‌های دیگر نظیر دیلاتاسیون (گشادشدن گردن رحم) در زمان زایمان اتفاق بیفتند.
گرفتگی‌های با شدت کم و ناگهانی:
این گرفتگی‌ها به‌شدت کمتر و ناگهانی اتفاق می‌افتند و بیشتر به‌منظور تنظیم فشار و جریان خون به جنین و پلاسنتا در هنگام حمله‌های قوی‌تر زایمان هستند.
انقباضات براکستون هیکس یا کاذباین گرفتگی‌ها در حالت تمرینی هستند و به تعداد کم و به‌صورت نامنظم پیش می‌آیند. آنها به این معناست که رحم در حال آماده‌سازی برای زایمان است.
گرفتگی‌های رحم در زمان خواب:
این گرفتگی‌ها ممکن است در زمان خواب اتفاق بیفتند و برخی زنان ممکن است آن را احساس نکنند.
گرفتگی‌های پس زایمانی:
پس از زایمان نیز گرفتگی‌ها ادامه دارند تا رحم به‌اندازه‌ای کوچک‌تر و عادی برگردد.
تا زمانی که گرفتگی‌ها در مراحل زایمان طبیعی و در تناوب منظم به وجود می‌آیند و با سایر نشانه‌های زایمان همراه هستند، معمولاً امری طبیعی و نرمال است.
درمان گرفتگی عضلات رحم چیست؟
پزشک در ادامه یک‌سری درمان‌های ساده و توصیه‌هایی که باید رعایت کنند را به ما گفت و با جزئیات به توضیح آنها پرداخت.
استراحت و تغذیه
استراحت برای درمان اسپاسم عضلانی رحم می‌تواند به شما کمک کند. در واقع، استراحت یعنی به بدن و ذهن فرصتی بدهید تا آرامش یابند و از فشار و تنش کاسته شود.
اینجا چند نکته و مثال برای استراحت بهتر در مواجهه با گرفتگی‌ها هستند:
مثلاً اگر حس کردید گرفتگی شدیدتر می‌شود، می‌توانید بنشینید یا دراز بکشید و بدن خود را در وضعیت راحت قرار دهید. ممکن است این کمک کند که فشار اضافه به رحم کمتر شود. یا اگر در حین انجام کاری ایستاده‌اید، اگر می‌توانید بهتر است بنشینید.
روی نفس‌کشیدن خودتان تمرکز کنید. توجه به نحوه تنفس خود و انجام تمرینات تنفسی آرام و عمیق می‌تواند به کاهش تنش عضلات کمک کند. به‌آرامی نفس بکشید و به‌آرامی خارج کنید.
برای استراحت بین کارهایتان زمان‌بندی کنید. تعیین زمان‌های خاص برای استراحت، به‌عنوان‌مثال هر ساعت یکبار، می‌تواند به بهترین نحو برنامه‌ریزی شده و مفید باشد.
همچنین قراردادن یک بالش نرم زیر ناحیه پشتی بدن و پایین شکم می‌تواند به شما کمک کند تا در وضعیتی راحت‌تر استراحت کنید.
از همه این نکاتی که در بالا ذکر کردم حفظ آرامش و استراحت منظم می‌تواند تأثیرات مثبتی در کاهش ناراحتی ناشی از گرفته‌شدن عضلات در رحم داشته باشد. به یاد داشته باشید که اگر دیدید تعداد گرفتگی‌ها زیاد شده‌اند یا همراه با خونریزی هستند این وضعیت را نرمال ندانید و باید به پزشک خود اطلاع دهید.
تغذیه مناسب می‌تواند نقش مهمی در کنترل و درمان اسپاسم عضلانی رحم داشته باشد. پزشک خواهرم چند نکته و مثال برای یک تغذیه سالم در کنار مثال‌های ساده داده است:
- مصرف مواد مغذی: مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم، منیزیم، و پتاسیم (مانند شیر و فرآورده‌های لبنی، میوه‌ها، سبزی‌ها) می‌تواند به تقویت عضلات و کنترل گرفتگی‌ها کمک کند.
- مصرف غذاهای پرپروتئین: خوردن غذاهای حاوی پروتئین (مانند گوشت، مرغ، ماهی، لوبیا و نخود) می‌تواند به تقویت عضلات بدن کمک کند.
- مصرف غذاهای حاوی فیبر: مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات کامل و حبوبات می‌تواند به بهبود گوارش و کنترل وزن کمک کرده و تأثیر مثبتی در کاهش گرفتگی‌ها داشته باشد.
- مصرف آب به میزان کافی: آب باعث حفظ رطوبت بدن و کمک به عملکرد بهتر عضلات می‌شود. توصیه می‌شود روزانه حداقل ۸ لیوان آب مصرف شود.
- اجتناب از مصرف مواد تحریک‌کننده: مصرف مقدار معتدلی از قهوه و مشروبات الکلی که ممکن است تنش عضلات را افزایش دهند، می‌تواند مفید باشد.
- وعده‌های غذایی کوچک و منظم: تقسیم وعده‌های غذایی به وعده‌های کوچک و منظم می‌تواند در کنترل گرفتگی‌ها و جلوگیری از افت شدید قند خون کمک کند.
او در آخر این توصیه‌های غذایی گفت که هر فرد می‌تواند نیازها و عادات تغذیه‌ای خود را داشته باشد، اما در کل، این چند نکته را در نظر بگیرید:
تقسیم وعده‌های غذایی به ۳ وعده اصلی و ۲ تا ۳ وعده خوراکی کوچک میان‌وعده می‌تواند مفید باشد. از جمله وعده‌های مهم صبحانه، ناهار و شام هستند.
غذاها را به‌آرامی و بادقت مصرف کنید. جویدن خوب و تمرکز بر خوردن می‌تواند در مصرف کمتر و لذت بیشتر از غذاها کمک کند.
غذاها را خوب بجوید میل کنید و عجله نکنید.
اندازه وعده‌ها بستگی به نیازها و میزان فعالیت فیزیکی دارد. اما معمولاً توصیه می‌شود وعده‌های کوچک‌تر و متعادل را بیشتر انتخاب کنید.
اگر احساس گرسنگی نمی‌کنید، میان‌وعده‌های سالم می‌توانند انتخاب خوبی باشند. از مواد خوراکی سالم مثل میوه، مغزهای خوراکی، یا یوگورت برای میان‌وعده استفاده کنید.
همیشه هنگام غذاخوردن، آب بنوشید. مصرف مقدار کافی آب به هنگام غذاخوردن به حفظ رطوبت بدن کمک می‌کند.
اگر قبل از فعالیت‌های فیزیکی می‌خواهید بخورید، وعده‌های کوچک و سبکی را انتخاب کنید تا انرژی فوری فراهم شود.
یادآوری مهم: توصیه می‌شود با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا برنامه تغذیه مناسبی بر اساس نیازها و شرایط شما تهیه شود.
استفاده از گرما
گرما دادن یکی از راه‌هایی است که می‌تواند به کاهش درد و درمان اسپاسم عضلانی رحم کمک کند. گرما باعث گشادشدن عروق خونی و کاهش تنش عضلات می‌شود. در زیر چند نکته و مثال برای گرما دادن به عضلات آورده شده است:
استفاده از دستگاه گرما
مثلاً از یک کیسه آب گرم یا دستگاه گرمایی استفاده کنید. این دستگاه‌ها را می‌توانید روی ناحیه پایین شکم قرار دهید.
حمام گرم
حمام گرم بگیرید. آب گرم به بدن کمک می‌کند تا گرما به عمق پوست و عضلات نفوذ کند و تنش را کاهش دهد.
استفاده از حوله گرم
حوله‌ای را روی بخاری یا هر روش دیگری گرم کنید و آن را روی ناحیه دردناک قرار دهید. این کار می‌تواند به گرفتگی‌ها کمک کرده و تسکین آورد.
استفاده از گرمای مرطوب
یک دستمال را به آب گرم آغشته کرده، بر روی ناحیه مورد نظر قرار دهید. این مواد مرطوب باعث نفوذ بهتر گرما به عضلات می‌شوند.
تمرینات آرامشی
تمرینات تنفسی آرام و عمیق می‌توانند به کنترل تنش عضلات و افزایش آرامش کمک کنند.
ماساژ
در اینجا چند نکته و مثال برای انجام ماساژ خفیف در ناحیه پشت و پایین شکم به‌عنوان درمان گرفتگی عضلات رحم آورده شده است:
قبل از شروع ماساژ، از یک روغن یا لوسیون خوب برای کاهش اصطکاک استفاده کنید. این کار باعث حرکت آسان دستان کسی که ماساژ می دهد، می‌شود. با استفاده از حرکات چرخشی، به‌آرامی و با فشار کم ماساژ دهید. به ناحیه پشت و پایین شکم توجه کنید و حرکات دایره‌ای یا خطی انجام دهید.
فشار را به‌تدریج افزایش دهید. ابتدا با فشار خفیف شروع کنید و سپس به‌تدریج فشار را افزایش دهید. از فرد بپرسید و فشار را بر اساس تجربه او تنظیم کنید. در نواحی‌ای که حساسیت بیشتری دارند (مثل نواحی اطراف شکم در دوران بارداری)، بادقت بیشتری ماساژ دهید و از فشار زیاد خودداری کنید.
به فرد توصیه کنید در طول ماساژ تنفس عمیق و آرام داشته باشد. تنفس عمیق به افزایش آرامش و کاهش تنش عضلات کمک می‌کند. همواره از فرد سوال کنید که آیا فشار و حرکات ماساژ برایشان راحت است یا خیر.
شنیدن موسیقی یا مدیتیشن
گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش یا انجام تکنیک‌های مدیتیشن می‌تواند به تسکین از ناراحتی‌ها کمک کند.
درهرصورت، در صورت تشدید ناراحتی یا هرگونه مشکل، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که وضعیت طبیعی است و هیچ مشکل جدی وجود ندارد.
آیا درمان‌های طبیعی و گیاهی در طب سنتی برای درمان اسپاسم عضلانی رحم وجود دارد؟
در طب سنتی، برخی درمان‌های گیاهی و طبیعی به‌عنوان روش‌های کمکی برای کنترل گرفتگی رحم مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرچند که این روش‌ها ممکن است در برخی افراد تأثیرگذار باشند، اما همواره باید به مشورت با پزشک خود اقدام کنید و هیچ درمانی را بدون مشاوره پزشکی آغاز نکنید. در زیر، چندین روش طبیعی و گیاهی که برخی افراد ممکن است به‌عنوان درمان اسپاسم عضلانی رحم استفاده کنند آورده شده‌اند:
- نعناع: گفته می‌شود که مصرف چای یا عصاره نعناع ممکن است به تسکین گرفتگی‌های عضلات رحم کمک کند.
- زنجبیل: زنجبیل به‌عنوان یک ضدالتهاب طبیعی معروف است و مصرف آن ممکن است به تسکین درد و تنش عضلات کمک کند.
- آویشن: گفته می‌شود که استفاده از آویشن به‌عنوان اسانس یا به‌عنوان چای می‌تواند به تسکین گرفته‌شدن عضلات در رحم کمک کند.
- گلابی: گلابی به‌عنوان یک منبع غنی از فیبر شناخته شده است و مصرف آن ممکن است به تنظیم فعالیت عضلات رحم کمک کند.
- رازیانه: گفته می‌شود که رازیانه به‌عنوان یک گیاه ضدالتهاب طبیعی مفید است و مصرف آن ممکن است به تسکین درد و تنش عضلات کمک کند.
درمان گرفتگی عضلات رحم در دوران قاعدگی
گرفته‌شدن عضلات در رحم در دوران قاعدگی نسبت به دوران بارداری کمتر متداول است، اما برخی از زنان ممکن است در این دوره نیز با این مشکل مواجه شوند.
استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌تواند به تسکین درد و تنش عضلات کمک کند.
استراحت و اجتناب از فعالیت‌های شدید ممکن است به تسکین گرفتگی عضلات کمک کند.
استفاده از گرما
تغذیه سالم و مصرف آب کافی می‌تواند در کنترل علائم گرفتگی عضلات موثر باشد.
ماساژ خفیف در ناحیه پشت و پایین شکم ممکن است به کاهش تنش و افزایش راحتی کمک کند.
ورزش‌های ملایم مانند پیاده‌روی یا یوگا ممکن است به بهبود علائم گرفتگی عضلات کمک کند.
درصورتی‌که گرفته‌شدن عضلات در رحم در دوران قاعدگی باعث اختلالات شدید در زندگی شما شده و درد زیادی داشته باشد، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما می‌تواند علت این مشکل را ارزیابی کند و بر اساس شدت علائم، درمان اسپاسم عضلانی رحم را پیشنهاد دهد.
چه زمانی برای درمان اسپاسم عضلانی رحم به دکتر مراجعه کنیم؟
پزشک خواهرم در آخر به ما توصیه کرد که درصورتی‌که موارد زیر را تجربه کردیم حتماً باید به دکتر مراجعه کنیم.
- گرفتگی‌های متداول و مداوم: اگر گرفته‌شدن عضلات در رحم شما متداول و مداوم باشد، به‌خصوص اگر در مدت‌زمان طولانی ادامه داشته باشد، نیاز به مشاوره پزشکی دارید.
- درد شدید: اگر درد ناگهانی و شدید همراه با گرفتگی رحم داشته باشید، به‌خصوص اگر درد به‌صورت منظم و قوی احساس شود، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
- تغییرات در ترشحات و خونریزی: اگر تغییرات در ترشحات و خونریزی داشته باشید، به‌ویژه اگر خونریزی واضح باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- هر گونه علائم نگران‌آور دیگر: اگر هرگونه علائم نگران‌آور دیگری از جمله تنفس سریع، سردرد شدید، یا حالت‌های دیگری که مشکوک به مشکلات بیشتر باشند، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
- هرگونه تغییرات در جنین: اگر به هر دلیلی متوجه تغییرات در حرکت‌های جنین خود شدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
سؤالات متداول مردم درباره درمان گرفتگی عضلات رحم
گرفتگی عضلات رحم چیست؟
گرفته‌شدن عضلات در رحم یا تمرین‌های Braxton Hicks، انقباض‌های ناگهانی هستند که در طول بارداری رخ می‌دهند و به آماده‌سازی رحم برای زایمان کمک می‌کنند.
آیا گرفته‌شدن عضلات در رحم دردناک است؟
گرفتگی‌های عضلات رحم معمولاً دردناک نیستند و بیشتر به‌عنوان یک احساس تنش یا فشار توصیف می‌شوند. این احساس معمولاً با استراحت و تغییر وضعیت بدن کاهش می‌یابد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر گرفتگی‌ها متداول و در طول زمان طولانی ادامه دارند، یا اگر همراه با علائم دیگری مانند خونریزی و درد شدید هستند، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
آیا گرفتگی‌های عضلات رحم در هر بارداری رخ می‌دهند؟
بله گرفتگی‌های عضلات رحم در هر بارداری رخ می‌دهند. این احساس معمولاً در ماه‌های آخر بارداری شدیدتر می‌شود.
آیا استفاده از گرما به کاهش گرفتگی‌ها کمک می‌کند؟
بله
آیا ماساژ می‌تواند مفید باشد؟
بله ماساژ خفیف در ناحیه پشت و پایین شکم می‌تواند به کاهش تنش عضلات و افزایش راحتی کمک کند.
آیا گرفته‌شدن عضلات در رحم نشانه زایمان است؟
خیر، گرفتگی‌های عضلات رحم معمولاً نشانه آغاز زایمان نیستند. این گرفتگی‌ها تمرین‌هایی هستند که به آماده‌سازی رحم برای زایمان کمک می‌کنند.
آیا درمان اسپاسم عضلانی رحم باید در طی دوران بارداری مدام انجام شود؟
درمان اسپاسم عضلانی رحم در دوران بارداری ممکن است مداوم نیاز داشته باشد، اما بهتر است هر گونه تغییر در درمان با مشاوره پزشک صورت گیرد.
آیا گرفته‌شدن عضلات در رحم در غیر از دوران بارداری هم اتفاق می‌افتد؟
در افراد غیرباردار نیز، تنش و گرفتگی عضلات ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله استرس یا فعالیت‌های فیزیکی شدید.
آیا گرفته‌شدن عضلات در رحم در دوران قاعدگی رخ می‌دهد؟
گرفته‌شدن عضلات در رحم در دوران قاعدگی کمتر متداول است، اما برخی از زنان ممکن است در این دوره نیز با این مشکل مواجه شوند.
سخن پایانی
درمان گرفتگی عضلات رحم می‌تواند در برخی مواقع به‌شدت ناراحت‌کننده باشد و درصورتی‌که به‌شدت یا به طور مداوم ادامه یابد، اهمیت مراجعه به پزشک بیشتر می‌شود. پزشکان متخصص می‌توانند علت گرفتگی‌ها را ارزیابی کنند و راهنمایی‌های لازم در مورد درمان گرفتگی رحم ارائه دهند. همچنین، آنها می‌توانند به شما در مورد تغییرات در زندگی روزمره، تغذیه، و تمرینات مناسب برای کنترل گرفته‌شدن عضلات در رحم نیز کمک کنند.
مهم‌ترین نکته این است که هرگز نباید از مشاوره پزشکی پرهیز کرد و هر گونه نگرانی یا علائم ناشی از گرفتگی عضلات را به پزشک اطلاع داد. پزشکان ما در کلینیک با داشتن تجربه زیاد و تحصیلات بالا می‌توانند سریع‌تر درمان مناسب را برای شما انتخاب کنند.
پزشکان کلینیک ما با سال‌ها تجربه، آماده‌اند تا بهترین خدمات را به شما ارائه دهند. اگر این روزها دچار گرفته‌شدن عضلات در رحم شده‌اید، همین حالا با کلینیک ما تماس بگیرید و وقت مشاوره خود را رزرو فرمایید.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو