بهترین روشهای درمان پوکی استخوان چیست؟
استخوان مانند سایر اندامهای بدن از بافت و سلولهای زندهای تشکیل شده که به صورت مداوم این سلول و بافتها از بین میروند و بافتهای جدید جایگزین میشوند؛ اگر مقدار ساخت استخوانهای تازه با میزان استخوانهای نابودهشده با هم برابر و در ارتباط نباشند، مشکل پوکی استخوان رخ میدهد. اگر پوکی استخوان سبب شود تا مهرهها به شدت ضعیف شوند، قسمت فوقانی ستون فقرات را تحت تأثیر قرار میدهد و پشت بدن به آرامی دچار خمیدگی میشود. اگر این عارضه به وجود آید، امکان صاف کردن دوباره ستون فقرات وجود ندارد. درمان پوکی استخوان اهمیت بسیاری دارد. در صورتی که از پوکی استخوان رنج میبرید، در اولین فرصت برای معاینه و دریافت روشهای درمانی به دکتر خوب برای پوکی استخوان مراجعه کنید.
در ابتدا قصد داریم برای شما عزیزان توضیح دهیم که پوکی استخوان چیست و درمان آن به چه صورت است. پوکی استخوان بیماری است که در آن استخوانها قدرت خود را از دست میدهند و دچار ضعف و شکنندگی بالا میشوند. به نحوی که برخی از حوادث پیش پا افتاده مانند افتادن بر زمین و در موارد حادتر این عارضه، فشارهای بسیار جزئی مثل خم شدن یا عطسه و سرفه زیاد سبب شکستگی استخوانها میشود.
تمامی افراد اعم از خانمها و آقایان در معرض دچار شدن به این بیماری هستند. بد نیست بدانید که درمان پوکی استخوان برای تمامی افراد برابر و یکسان نبوده و به عوامل بسیاری از جمله شرایط و وضعیت بیمار، شدت بیماری و ... بستگی دارد. در اصل میتوان گفت که پوکی استخوان نوعی بیماری خاموش و ساکت است؛ زیرا تا هنگامی که تعدادی از مهرهها دچار صدمه و همچنین استخوانها دچار شکستگی نشود، با نشانهای همراه نیست. از مهمترین نشانههای شکستگی مهره میتوان درد شدید در ناحیه کمر، کوتاه شدن قد، وجود برخی از ناهنجاریها در ناحیه ستون فقرات از جمله خم شدن را نام برد.
استخوانهایی که بسیار ضعیف شدهاند و پوکی استخوان بر روی آنها تأثیر گذاشته، احتمال دارد که بسیار ضعیف و شکننده شوند. در برخی مواقع این نوع از شکستگیها بدون دخالت عامل خاصی و به تنهایی با در اثر عوامل زیر اتفاق میافتد:
● افتادن آرام روی زمین یا افتادن از یک ارتفاع بسیار کوتاه که در شرایط معمولی باعث شکسته شدن استخوان سالم نمیشود.
● انجام برخی از حرکتهای عادی از جمله بلند شدن، سرفه یا عطسه یا خم شدن
بد نیست بدانید که سلولهای استخوان به طور دائم در حال از بین رفتن و جایگزین شن هستند. بدین شکل که استخوانهای جدید تولید شده و استخوانهای کهنه و فرسوده نابود میشوند. هنگامی که در سن جوانی قرار دارید، بدن شما پیش از آنکه استخوان کهنه را تجزیه و نابود کند، ابتدا استخوانهای تازه را تولید کرده و در نهایت توده استخوان بدنتان بیشتر میشود.
بعد از سن ۲۰ سالگی، این فرایند آرامتر شده و اکثر اشخاص در سن سی سالگی به بیشترین حد توده استخوانی خواهند رسید؛ البته با بیشتر شدن سن، توده استخوان به تدریج کمتر میشود و پیش از آنکه ساخته شود، نابود میشود. امکان دچار شدن به این بیماری و سرعت درمان پوکی استخوان تا حدودی به مقدار توده استخوانی بدن شما در دوره جوانی وابسته است.
بد نیست بدانید که مقدار توده استخوانی اغلب ارثی بوده و از نظر قومیت و نژادهای گوناگون نیز یکسان نبوده و تفاوتهای بسیاری با یکدیگر دارد. به هر اندازه که شما از توده استخوانی بیشتری برخوردار باشد، ذخیره بالاتری دارید و با بیشتر شدن سن امکان اینکه شما به پوکی استخوان دچار شوید، کاهش مییابد.
از دیگر علتهای ابتلا به این بیماری، کمبود کلسیم است. در صورتی که شما از غذاهای سرشار از کلسیم استفاده نکنید، توده و تراکم استخوانی بدنتان کم شده و در نهایت خطر به وجود آمدن شکستگی بیشتر میشود. همچنین کلسیم در درمان پوکی استخوان خفیف تأثیر فراوانی داشته و تا حدودی روند بهبودی را افزایش میدهد.
استفاده از رژیمهای لاغری فشرده و سنگین به صورت مداوم و کم شدن وزن به مقدار زیاد در کوتاه مدت، تأثیر بسیاری در ضعیف و کمتر شدن تراکم استخوانها در تمامی افراد اعم از خانمها و آقایان دارد. از اینرو درمان پوکی استخوان برای این دسته از افراد بسیار زمانبر است و حتی ممکن است درمان آن برای این افراد قطعی نباشد.
برخی از عوامل امکان به وجود آمدن پوکی استخوانها را بیشتر میکنند. سن، ژنتیک، روش زندگی، شرایط جسمی فرد، نژاد و ... از جمله عوامل بسیار مهم در به وجود آمدن پوکی استخوان هستند. علاوه بر این برخی از عوامل که به عنوان موارد خطر شناخته شدهاند و امکان تغییر آنها وجود ندارد، سبب میشوند تا شما به پوکی استخوان دچار شوید. بدانید که این عوامل کاملاً از کنترل شما خارج بوده و شما هیچ دخالتی در آن ندارید. مهمترین این عوامل به شرح زیر است:
1. جنسیت
به صورت کلی خانمها نسبت به آقایان بیشتر به پوکی استخوان دچار میشوند.
2. سن
با بیشتر شدن سن، خطر دچار شدن به پوکی استخوان نیز بیشتر میشود.
3. نژاد
به صورت کلی انسانهای سفید پوست که در آسیا ساکن هستند، نسبت به سایر افراد بیشتر به پوکی استخوان مبتلا میشوند.
4. ژنتیک
اگر که یکی از افراد خانواده مانند مادر، خواهر، برادر و … درگیر پوکی استخوان شده باشد، به ویژه اگر پدر یا حتی مادر شما به علت ابتلا به این بیماری استخوان ناحیه لگن آنها دچار شکستگی خفیف یا شدید بده شاد، ممکن است شما در آینده به پوکی استخوان دچار شوید و احتمال این امر بسیار زیاد است.
5. سایز و توده بدنی
کسانی که سایز بدن آنها کم و بسیار کوچک است، نسبت به سایر افراد بیشتر به پوکی استخوان دچار میشوند؛ چرا که احتمال دارد ذخیره و میزان توده استخوان آنها کمتر از سایر افراد باشد.
6. سطح هورمونی
درمان پوکی استخوان و امکان ابتلا به این بیماری در کسانی که هورمونهای ویژهای در بدن آنها به صورت پیوسته در حال کم یا زیاد شدن است، رایجتر است. مهمترین این هورمونها عبارت است از:
● هورمونهای جنسی
با کم شدن سطح و میزان هورمونهای جنسی، استخوانها ضعیف و دچار شکستگی میشوند. کمتر شدن میزان استروژن در خانمها به ویژه در زمان یائسگی از جمله مهمترین دلایل برای دچار شدن به بیماری پوکی استخوان است. علاوه بر این استفاده از شیوههای درمانی مختلف برای سرطان پروستات که میزان تستوسترون را در آقایان کمتر میکند و روشهای مختلف برای درمان سرطان در خانمها که میزان استروژن را کمتر میکند، به احتمال زیاد کمتر شدن تراکم استخوان را سریعتر میکند.
● مشکلات تیروئید
زمانی که تعداد هورمونهای تیروئید در بدن شما بیش از اندازه، زیاد شود، ممکن است سبب از بین رفتن استخوانها شود. در صورتی که غده تیروئید شما بسیار زیاد فعالیت داشته باشد یا حتی در صورتی که به منظور درمان کمکاری تیروئید، انواع داروهای مخصوص هورمونی را مصرف میکنید، امکان اینکه به پوکی استخوان دچار شوید، بسیار زیاد است.
7. دیگر غدد
میتوان گفت که به وجود آمدن بیماری پوکی استخوان رابطه مستقیمی با عملکرد زیاد سایر غدد مانند غده پاراتیروئید و غدد فوق کلیوی دارد.
8. فاکتورهای تغذیهای
بیماری پوکی استخوان در کسانی که موارد زیر را انجام میدهند، بیشتر رخ میدهد:
● استفاده کم از کلسیم
کاهش میزان کلسیم در بدن، آن هم برای مدت زمان زیاد، تاثیر بسیار زیادی در دچار شدن به پوکی استخوان دارد. استفاده کم از مواد سرشار کلسیم تراکم استخوان را به صورت قابل توجهی کاهش داده. در نهایت خطر شکستگی استخوان را بیشتر میکند.
● مشکل در اشتها
مصرف کم غذا و کم کردن ناگهانی وزن، استخوانها را در خانمها و حتی آقایان بسیار ضعیف میکند.
● جراحی سیستم گوارش
کسانی که به منظور کمتر کردن حجم معده یا برداشتن قسمتی از روده، عمل جراحی انجام میدهند، میزان جذب شدن برخی از مواد ضروری مانند کلسیم را بسیار کم میکنند. هدف از انجام این دسته از جراحیها، کمک به کم کردن وزن و دیگر مشکلات گوارشی است.
درمان پوکی استخوان بیشتر بر پایه مقدار خطر شکستگی استخوان در طول ده سال آتی و با کمک اطلاعات مختلف از جمله آزمایش توده و تراکم استخوانی صورت میگیرد. در صورتی که مقدار خطر زیاد نباشد، احتمال نیاز به دارو بسیار کم است و به جای آن باید سبک و شیوه زندگی خود را اصلاح کرده و عوامل خطر را به حداقل برسانید تا از این طریق بتوان درمان پوکی استخوان را انجام داد.
از جمله سؤالاتی که برای افراد مبتلا به این بیماری پیش میآید، این سؤالات است که برای پوکی استخوان چه باید کرد؟ آیا درمان پوکی استخوان مادرزادی وجود دارد؟ ما در ادامه این مطلب قصد داریم به این سؤالات که ممکن است سؤال شما نیز باشد، پاسخ دهیم. بهترین داروها برای درمان پوکی استخوان عبارتاند از:
1. داروهای بیس فسفونات
برای تمامی افراد اعم از خانمها و آقایانی به پوکی استخوان دچار شدهاند یا اینکه امکان خطر شکستگی استخوان برای آن وجود دارد، داروهای مختلفی بر اساس بیس فسفونات از طرف پزشک متخصص تجویز میگردد. بیس فسفوناتها شامل انواع داروهای گسترده هستند که به منظور درمان پوکی استخوان برای تمامی افراد با هر جنسیتی استفاده میشود.
از مهمترین این داروها میتوان به داروهای اسید ریزدرونیت، داروهای زولدرونیک اسید، داروهای ریزدرونیت و آلندرونات و ایباندرونیک اسید اشاره کرد. از عوارض مهم این داروها که ممکن است برخی از افراد را درگیر کند، میتوان تهوع و استفراغ، درد در ناحیه شکم، نشانههایی مانند سوزش در ناحیه سر دل را نام برد. اگر که این داروها را کاملا صحیح و درست مصرف کنید، امکان اینکه به این عوارض دچار شوید، کاهش مییابد.
توجه کنید که داروهای درون وریدی بیس فسفونات در بیشتر موارد سبب ناراحتی و درد معده نمیشود؛ البته ممکن است سایر عوارض مانند تب بالا، درد در عضلات و حتی سردرد را ایجاد کند. از جمله عوارض بسیار کمی که بیشتر به واسطه داروهای بیس فسفونات رخ میدهد، به وجود آمدن شکستگی یا ایجاد ترک در قسمت میانی استخوان ران است. عارضه بعدی که همچنان نادر و کم است، طول کشیدن زمان بهبودی استخوان ناحیه فک است. این مسئله ممکن است بعد از جراحی دندانپزشکی تهاجمی از جمله کشیدن دندان شما رخ دهد.
2.داروهای دنوزوماب
به صورت کلی میتوان گفت که داروهای دنوزوماب نسبت به بیس فسفوناتها، با نتایج مطلوبتری در بهتر شدن تراکم استخوان همراه هستند و استفاده از این داروها امکان شکستگیهای مختلف را بعد از مدت زمان کوتاه کمتر میکند. استفاده از دنوزوماب از راه تزریق زیر پوستی دو بار در سال یعنی هر شش ماه یک تزریق صورت میگیرد.
دقیقا مانند بیس فسفوناتها، داروهای دنوزوماب نیز در برخی مواقع که بسیار نادر است، سبب شکستگی یا به وجود آمدن ترک در قسمت میانی استخوان ران و از بین رفتن استخوان فک میشود. در صورتی که شما از داروهای دنوزوماب استفاده میکنید، امکان دارد که نیاز باشد از این داروها به صورت نامحدود استفاده کنید. تحقیقات انجام شده بیانگر این نکته است که خطر شکسته شدن ناحیه ستون فقرات بعد از قطع کردن این دسته از داروها، احتمال دارد که افزایش یابد.
3. درمان پوکی استخوان با هورمون
خانمها باید بدانند که بلافاصله بعد از وارد شدن به دوره یائسگی باید استروژن مصرف کنند. هورمون استروژن قادر است تا تراکم استخوان را تا حدودی حفظ کند؛ البته حتما به این نکته توجه کنید که استفاده از روش درمانی استروژن ممکن است ابتلا به سرطان سینه و لختگی خون را بیشتر کند. علاوه بر این ممکن است سبب سکته نیز شود. از اینرو بهتر است که این شیوه درمانی به منظور حفظ سلامت استخوانی در خانمهای جوان یا در خانمهایی که نشانههای یائسگی در آنها به درمان نیاز دارد، مورد استفاده قرار بگیرد.
از دیگر داروهای عالی برای درمان پوکی استخوان یا جلوگیری از ابتلا به آن، داروی رالوکسیفن است. تأثیر این دارو دقیقاً مانند استروژن بوده و سبب زیاد شدن تراکم استخوانها در خانمهای یائسه میشود؛ همچنین این نوع دارو قادر است خطر دچار شدن به بعضی از سرطانها مانند سرطان سینه را کمتر کند. بد نیست بدانید که این دارو با عوارض مختلفی همراه است. از عوارض داروی رالوکسیفن میتوان به گرگرفتگی و حتی بیشتر شدن خطر لخته خون اشاره کرد.
با بیشتر شدن سن در آقایان مقدار ترشح هورمون تستوسترون کم میشود و در نتیجه احتمال دارد که این مسئله سبب دچار شدن به پوکی استخوان شود. از اینرو میتوان از هورمون تستوسترون برای بهتر شدن نشانههایی که در اثر کاهش این نوع هورمون رخ داده، استفاده کرد. علاوه بر این به منظور درمان پوکی استخوان تا حد ممکن از داروهای ویژه این بیماری به همراه هورمون تستوسترون استفاده کنید.
4. داروهای استخوانساز
پوکی استخوان و درمان آن از جمله مسائل رایجی است که افراد در سنین میانسالی و پیری با آن روبرو میشوند. امروزه برای پوکی استخوان درمانهای بسیاری از سوی پزشکان و دانشمندان مطرح شده است. داروهای استخوانساز از جمله این روشها به شمار میرود. در صورتی که شما از پوکی استخوان حاد رنج میبرید و حتی در صورتی که از روشهای درمانی مختلف برای درمان پوکی استخوان استفاده کردهاید و به نتیجه مطلوب نیافتهاید، امکان دارد که متخصص انجام موارد زیر را به شما پیشنهاد کند:
● داروهای تری پاراتاید
این دسته از داروها بسیار قوی هستند و همچنین شباهتهایی به هورمون پاراتیروئید دارند. از مزیتهای این دارو میتوان به تحریک استخوانهای تازه تولید شده اشاره کرد. این دارو را باید طی دو سال به طور روزانه به صورت زیر پوستی، تزریق کنید.
● داروهای آبالوپاراتید
از جمله داروهایی که به هورمون پاراتیروئید شباهت بسیار زیادی دارد، آبالوپاراتید است. شما عزیزان این امکان را دارید که فقط برای دو سال از این دارو استفاده کنید.
● داروهای روموسوزوماب
از دیگر داروهای بسیار عالی استخوانساز برای درمان پوکی استخوان، روموسوزوماب است. به تازگی از این دارو به صورت گسترده به منظور درمان این بیماری استفاده میشود. این دارو باید توسط پزشک هر ماه برای یکسال تزریق شود.
بعد از اینکه استفاده از هر کدام از داروهای استخوانساز برای درمان پوکی استخوان را قطع کردید، به منظور حفظ رشد و تولید استخوانهای تازه، باید از سایر داروهای تکمیلی برای درمان این بیماری استفاده کنید.
شاید این سؤال شما باشد که برای پوکی استخوان چکار کنیم؟ در پاسخ به این سؤال ابتدا پیشنهاد ما به شما انجام برخی از کارها به منظور جلوگیری از دچار شدن به این بیماری است. به هر حال اگر قبلاً به پوکی استخوان بیتوجه بودهاید و در حال حاضر به این بیماری مبتلا شدهاید، میتوانید از داروهای ذکر شده در قسمت قبل برای درمان پوکی استخوان استفاده کنید و حتی از روشهای خانگی که در ادامه ذکر خواهیم کرد، استفاده کنید.
شما میتوانید با بهتر کردن سبک زندگی خود تا حدودی به درمان پوکی استخوان خود کمک کنید. همچنین انجام توصیههایی که در ادامه ذکر خواهیم کرد، احتمالاً دچار شدن به پوکی استخوان و حتی شکسته شدن استخوان را کاهش میدهد. مهمترین این توصیهها عبارتاند از:
1. عدم استفاده از سیگار
کشیدن سیگار و استفاده از سایر دخانیات، امکان از بین رفتن استخوان و امکان شکستگی آن را زیاد میکند.
2. کم کردن مصرف الکل و تا حد ممکن عدم استفاده از آن
مصرف زیاد الکل، به عنوان مثال بیشتر از دو نوبت در شبانهروز احتمال دارد که تراکم استخوان را به صورت قابل توجهی کاهش دهد. همچنین ممکن است خطر زمین خوردن را نیز بیشتر کند.
3. مانع از افتادن روی زمین
در صورتی که از کفشهای پاشنه بلند زیاد استفاده میکنید، بهتر است کفشهایی که کفی آنها اصلا لغزنده نیست را خریداری کنید. علاوه بر این انواع مواردی که سبب زمین خوردن شما میشود، مانند انواع سیمهای برق، موکت، فرش یا دیگر موانع را شناسایی و سپس برطرف یا درست کنید. بهتر است همیشه تمام نقاط خانه را روشن نگه دارید تا بتوانید به خوبی به تمامی فضای خانه دید داشته باشد.
4. انجام حرکتهای مختلف برای تحمل وزن
بد نیست بدانید که انجام برخی از تمرینات ورزشی مخصوص تحمل وزن و قوی کردن عضلات، سبب شدن تا استخوانهای بیشتری رشد کنند و در نتیجه مانع از پوکی استخوانی که به دلیل بیشتر شدن سن به وجود میآید، میشود. از مهمترین این ورزشها میتوان به پیادهروی، انواع پرشها به ویژه با طناب، مصرف انواع غذاهای گیاهی و تخمیری، ورزش اسکی، بالا رفتن از پله و ... اشاره کرد.
در بعضی از میوه و سبزیجات مقدار قابل توجهی از مواد معدنی و مغذی که برای رشد استخوانها مفید و ضروری هستند، وجود دارد. از جمله این مواد مغذی میتوان به انواع ویتامینهای گروه C و گروه K، کلسیم، پروتئین، مواد معدنی منیزیم، پتاسیم و ... اشاره کرد. علاوه بر این بعضی از سبزیجات خاصیت ضد التهاب و همچنین خاصیت آنتی اکسیدان بسیار زیادی دارند و به ترتیب با تورم و اضطراب و استرس اکسیداتیو مبارزه میکنند.
به تازگی تحقیقاتی انجام شده که بیان میکند استفاده از انواع میوه و سبزیجات مانع از پیری سلولها میشود و همچنین برای درمان پوکی استخوان بسیار مفید و مقوی هستند. به بیان دیگر استفاده زیاد از این گروه مواد غذایی با بیشتر شدن توده استخوانی در ارتباط بوده و در اصل رابطه مستقیم دارد.
استفاده از غذاهای تخمیر شده از جمله ماست، کیمچی و همچنین کلم ترش و حتی کفیر میتواند بر روی استخوانهای شما تأثیرات شگفتانگیز و مثبتی داشته باشد. از آنجایی که در این دسته از مواد غذایی مقدار قابل توجهی از پروبیوتیکها وجود دارد، میزان جذب روده را افزایش میدهد.
خانم و آقایانی که بیشتر از ۵۰ سال سن دارند و در طول یک روز کمتر از ۶ ساعت میخوابند، نسبت به سایر افراد احتمال اینکه به پوکی استخوان دچار شوند، بسیار زیاد است. به صورت کلی میتوان گفت که افراد بزرگسال حدوداً به ۷ الی ۸ ساعت خواب احتیاج دارند تا در ابتدای صبح کاملاً با حال خوب و بدون خستگی بیدار شوند و مراقب سلامت خود باشند. پس بهتر است به منظور جلوگیری از ابتلا به این بیماری یا رفع و درمان پوکی استخوان حتماً خواب کافی و خوب داشته باشید.
علاوه بر این تغذیه سالم و خوب و ورزش کردن به صورت مرتب تأثیر بسیاری سالم ماندن استخوانها دارد و انجام این موارد در طول زندگی بسیار مهم و ضروری است. از دیگر اقداماتی که میتوانید برای درمان پوکی استخوان و رفع این بیماری انجام دهید، مصرف کلسیم بیشتر است. خانمها و آقایان بین سن ۱۸ الی ۵۰ سال تقریبا به هزار میلیگرم کلسیم در طول یک روز احتیاج دارند.
از بهترین منابع کلسیم میتوان به لبنیات کم چرب، انواع فراوردههای سویا مانند توفو، ماهی به خصوص ماهی سالمون یا ساردین که با استخوان کنسرو شده، آب پرتقال، انواع غلات غنی شده، سبزیجات تیره رنگ و ... اشاره کرد. اگر که کلسیم مورد نیاز شما از راه مواد غذایی وارد بدنتان نشود، باید از مکملهای کلسیم استفاده کنید؛ البته حتماً به این مورد دقت کنید که زیادهروی در مصرف کلسیم، سبب ایجاد سنگ کلیه میشود؛ البته که این مسئله تا به امروز اثبات نشده، اما بسیاری از متخصصان بر این باور هستند که استفاده زیاد از کلسیم به ویژه مکملهای آن احتمال دارد که بیماریهای قلبی را بیشتر کند.
پوکی استخوان در برخی موارد با خطرات جدی همراه است و از اینرو به عنوان بیماریهای پرخطر شناخته میشود که ممکن است عوارض بسیار مهمی ایجاد کند. این عوارض سبب شکستگی استخوان میشود. علاوه بر این پوکی استخوان درمانهای زیادی دارد و مدت بهبودی را افزایش میدهد و عارضههای دیگری را به وجود میآورد. امروزه پزشکان جامعترین پکیجها را در قالب فیلم درمان پوکی استخوان به بیماران و مراجعان خود ارائه میدهند تا آنها بهتر با درمان این بیماری آشنا شوند.