آشنایی با بهترین روشهای درمان پوکی استخوان در افراد مسن
پوکی استخوان بیماری خاموش، شایع و ناخوشایند عصر و زمان ماست که بسیاری از انسانها را در سراسر جهان به خود درگیر نموده است. طی این بیماری توده استخوانها از دست میروند و استحکام و مقاومت آنها روز به روز کمتر میشود. هر چند این بیماری در سنین مختلف رخ میدهد، اما افراد مسن و سالمندان، بیش از دیگران در معرض مبتلا شدن به این بیماری قرار دارند. ما در این مقاله تصمیم گرفتهایم شما عزیزان را با روشهای درمان پوکی استخوان در افراد مسن آشنا کنیم و خوشحال میشویم اگر تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
از نظر دکتر خوب برای پوکی استخوان یکی از اولین قدمهایی که میتوان برای درمان پوکی استخوان در افراد مسن برداشت، تغذیه سالم است. حتماً شما نیز به خوبی میدانید مواد غذایی که ما در طول روز مصرف میکنیم، تا چه میزان میتوانند برای جلوگیری و درمان این بیماری به ما کمک کنند. افراد مسن نیز از این قاعده مستثنی نیستند و اگر به پوکی استخوان دچار شدهاند، باید بیش از پیش به تغذیه سالم خود اهمیت بدهند. غذاهایی که افراد مسن مبتلا به پوکی استخوان در طول روز استفاده میکنند، باید شامل موارد زیر باشد:
1. کلسیم
آگاهی ما انسانها در طول سالهای اخیر، در زمینه بیماریها و تاثیر مواد غذایی برای درمان آنها، بیش از پیش افزایش یافته است. حال دیگر همه ما به خوبی میدانیم که سلولهای استخوانی، برای آن که همیشه سلامتی و استحکام خود را حفظ کنند، به بیشترین مادهای که نیاز دارند کلسیم است. تحقیقات دانشمندان در طول سالهای اخیر نشان دهنده آن است که میان مصرف کم کلسیم و ابتلا به بیماری پوکی استخوان، ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. بنابراین افراد سالمند باید در برنامه غذایی خود از ترکیباتی که حاوی کلسیم هستند استفاده کنند. این ترکیبات شامل لبنیات کم چرب، ماهی، سبزیجات، جو دوسر، آب پرتقال، حبوباتی مانند لوبیا و... هستند.
2. ویتامین دی
بدن ما انسانها برای آن که بتواند کلسیم موجود در غذاها را جذب نموده و از آن برای سلامت استخوانها استفاده کند، به ویتامین دی نیاز دارد. بهترین منبع ویتامین دی، نور خورشید است که در حال حاضر بسیاری از ما به سبب کار و زندگی در آپارتمانهای کوچک، از آن محروم هستیم. بنابراین افراد سالمند برای درمان پوکی استخوان، باید از مواد غذایی که حاوی این ویتامین ارزشمند هستند، بیش از پیش استفاده کنند. غذاهایی مانند زرد تخم مرغ، ماهی سالمون، ماهی قزل آلا، ماهی تن، جگر گاو، قارچ، پنیر، شیر و غلات، منابع غنی از ویتامین دی هستند که شما میتوانید از آنها استفاده کنید.
3. پروتئین
یکی دیگر از مواد مهمی که استخوانهای ما و به خصوص افراد سالمند برای سلامتی خود به آن نیاز دارند، پروتئین است. افرادی که در زندگی خود از مواد غذایی حاوی پروتئین بسیار کم استفاده کردهاند، با مشکلات متعددی مانند از دست دادن تراکم استخوان و شکستگی استخوان لگن روبرو شدهاند. حتماً به خوبی میدانید که برای دریافت پروتئین مورد نیاز جسم، باید از منابعی مانند ماهی، گوشت، مرغ، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات، سویا، آجیل و دانههای روغنی بیش از پیش استفاده کنید.
4. میوه ها و سبزیجات
بسیاری از میوهها و سبزیجاتی که در دسترس ما وجود دارند، حاوی انواع آنتی اکسیدانها و ریز مغذیها هستند. زمانی که شما در برنامه غذایی روزانه خود از میوهها و سبزیجات به اندازه کافی استفاده میکنید، قدمی هر چند کوچک برای تقویت استخوانهای خود برداشتهاید. انواع ویتامینها و مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم، فولات و... در میوهها و سبزیجات وجود دارند که به تحکیم و استقامت استخوانها کمک فراوانی مینمایند.
اگر بخواهیم به یکی از امنترین و موثرترین شیوههای درمان پوکی استخوان در سالمندان اشاره کنیم، بدون شک از تمرینات ورزشی نام خواهیم برد. ورزش مناسب با شرایط جسمانی سالمندان، از گسترش و پیشروی بیماری پوکی استخوان جلوگیری به عمل میآورد. سالمندانی که در طول هفته، حداقل سه روز به صورت منظم ورزش میکنند، کمتر از سایرین در معرض اتفاقات ناخوشایندی مانند شکستن استخوانها قرار دارند.
فراموش نکنید که اگر با وجود ابتلا به بیماری پوکی استخوان، ورزش را از زندگی خود حذف کنید، استخوانها و عضلات حمایت کننده از آنها، روز به روز ضعیفتر میشوند. بنابراین سعی کنید با مشورت پزشک خویش، بهترین ورزشی که با شرایط جسمانی شما سازگار است را پیدا کرده و آن را انجام دهید. ما نیز در این قسمت، برخی از بهترین ورزشها برای درمان پوکی استخوان در افراد مسن را به شما عزیزان معرفی میکنیم:
تمرینات استقامتی
تمرینات استقامتی برای جسم، به گونهای طراحی شدهاند که ماهیچهها و استخوانها را به قدری تقویت کنند تا کمتر دچار صدمه و آسیب شوند. اگر بخواهیم به بهترین و موثرترین تمرینات استقامتی اشاره کنیم، باید از ورزشهایی مانند پیاده روی، رقص، ایروبیک و... نام ببریم. بهتر است در طول هفته، برای دو الی سه روز و هر بار به مدت نیم ساعت، این ورزشها را انجام دهید. البته این نکته را فراموش نکنید که اگر پیش از این سابقه شکستگی استخوان در اثر پوک شدن استخوانها را دارید، قبل از انجام هر کاری با پزشک خود مشورت نمایید.
تمرینات مقاومتی برای تقویت عضلات
استخوانهای ما برای آن که همواره سالم و ایمن باقی بمانند، نیاز به عضلات قدرتمندی دارند که به خوبی از آنها حمایت کنند. بنابراین اگر پزشک به شما اجازه میدهد، میتوانید به آرامی شروع به تمرینات مقاومتی نمایید که باعث تقویت عضلات شما گردند. شاید برای شما نیز جالب باشد بدانید که ورزشیهایی مانند یوگا و پیلاتس نیز به عنوان تمرینات مقاومتی به شمار میروند که نقش مهمی در تقویت عضلات دارند. اما اگر پزشک به شما گفته که تراکم استخوانهای شما بیش از پیش کاهش پیدا کرده است، هرگز به سراغ انجام تمرینات مقاومتی نروید.
فعالیت بدنی با شدت کم
به طور قطع و یقین میتوانیم بگوییم که بهترین ورزش برای افراد مسنی که به بیماری پوکی استخوان دچار شدهاند، فعالیتهای ورزشی با شدت کم هستند. از جمله این ورزشها که خطری برای جسم به همراه نمیآورند، میتوانیم به پیاده روی، یوگا و تایچی اشاره کنیم. اگر شما در دوران جوانی خود ورزش نمیکردید و الان به تازگی میخواهید ورزش را شروع کنید، بهتر است از فعالیتهای بدنی که شدت بسیار کمی دارند شروع کنید و به آرامی پیش بروید.
گاهی اوقات ممکن است پزشکان بر اساس شرایط بیمار خویش، تصمیم به درمان پوکی استخوان از طریق تجویز دارو بگیرند. این که چه دارویی و با چه دوزی برای بیمار تجویز شود، به شرایط جسمانی او و میزان پوک شدن استخوانها بستگی دارد. ما در این قسمت، صرفاً برای آشنایی شما عزیزان با این داروها، آنها را به شما معرفی میکنیم. فراموش نکنید داروهایی که برای درمان پوکی استخوان در افراد مسن در داروخانهها وجود دارند، هرگز نباید به صورت خودسرانه مصرف شوند. تنها یک پزشک متخصص است که با توجه به شرایط جسمانی بیمار خویش، میتواند این داروها را برای او تجویز نماید:
بیس فسفوناتها
از جمله متداولترین داروهایی که پزشکان برای سالمندانی که به پوکی استخوان دچار هستند در نظر میگیرند، داروهای بیس فسفونات هستند. این داروها به گونهای طراحی شدهاند که روند پوک شدن استخوانها را به تعویق انداخته و به حفظ تراکم آنها کمک فراوانی میکنند. این داروها معمولاً به صورت خوراکی و تزریقی در داروخانهها ارائه میگردند. این پزشک متخصص است که تصمیم میگیرد کدام نوع آن را برای بیمار خود تجویز نماید. ممکن است پس از مصرف داروهایی بیس فسفوناتها، با عوارضی مانند حالت تهوع، دل درد، مشکل در بلع و یا زخم شدن مری مواجه شوید که باید آن را به اطلاع پزشک معالج خود برسانید.
دنوسوماب
دنوسوماب در واقع یک نوع داروی آنتی بادی منوکلونال است که پس از مصرف آن، روند تجزیه و پوک شدن استخوانها بسیار کند میشود. این دارو به صورت تزریقی و در داروخانهها در دسترس ما وجود دارد و تنها میتوان با نسخه پزشک آن را دریافت نموده و استفاده کرد. بهترین دوره زمانی برای تزریق این دارو، هر شش ماه یکبار است. از جمله عوارضی که پس از تزریق این دارو ممکن است برای بیمار به وجود آید، شامل عدم جذب کلسیم و اگزما است.
هورمون پاراتیروئید
گاهی اوقات پزشکان برای کسانی که به بیماری پوکی استخوان دچار بوده و در معرض شکستگی شدید استخوان قرار دارند، هورمون پاراتیروئید را تجویز میکنند. یکی از ویژگیهایی که این هورمون از آن برخوردار میباشد این است که روند رشد سلولهای سالم استخوان را افزایش میدهد. این دارو نیز به صورت زیر جلدی تزریق شده و شاید عوارضی مانند احساس خستگی، حالت تهوع و عوارض افزایش کلسیم در بدن را به وجود آورد.
تعدیل کننده گیرنده استروژن
معمولاً داروهایی که به عنوان تعدیل کننده گیرنده استروژن در دسترس ما قرار دارند، در ابتدا برای نوع خاصی از سرطان سینه طراحی شدهاند. اما در حال حاضر این داروها (که معروفترین آنها رالوکسیفن نام دارد) برای زنانی که در دوران یائسگی قرار دارند و با پوکی استخوان دست و پنجه نرم میکنند، تجویز میگردد. البته مصرف این داروها نیز ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد که از جمله آنها میتوان به خطر لخته شدن خون، تورم پاها و در موارد نادر سکته مغزی اشاره کرد.
کلسی تونین
کلسی تونین در واقع یکی از هورمونهایی است که به صورت طبیعی در بدن و غده تیروئید ما تولید میشود. وجود چنین هورمونی سبب میشود که استخوانها از قرار گرفتن در معرض اتفاقات ناخوشایندی مانند پوکی و تجزیه شدن در امان بمانند. البته این داروها، به اندازه داروهایی که تا پیش از این به شما معرفی کردیم، موثر نیستند. اما ممکن است برخی از پزشکان، در بررسیهای خود به این نتیجه برسند که چنین دارویی را برای بیمار سالمند خود که درگیر پوکی استخوان شده، تجویز نمایند.
برای درمان پوکی استخوان در سنین بالا، علاوه بر داروهایی که پزشک برای شما در نظر میگیرد، میتوانید از گیاهان مفید نیز استفاده کنید. برخی از بهترین گیاهانی که به عنوان معجون شفابخش برای درمان پوکی استخوان در افراد مسن به شمار میروند، عبارتند از:
کنجد
کنجد یکی از گیاهان و دانههای شگفت انگیزی است که طبیعت به ما هدیه داده تا بتوانیم از خواص نهفته در آن برای درمان بیماری پوکی استخوان استفاده کنیم. کنجد ویتامینها و مواد معدنی بسیاری دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان به کلسیم اشاره نمود. استخوانهای ما نیز برای رشد و تحکیم خود، همواره به کلسیم نیاز دارند. بنابراین شما میتوانید دانههای شگفت انگیز کنجد را آسیاب کرده و آن را درون یک لیوان شیر ریخته و در طول روز 2 بار این معجون را میل کنید.
دمنوش گزنه
گزنه از آن دسته گیاهانی است که سرشار از مواد معدنی مورد نیاز بدن ما انسانهاست. این مواد معدنی شامل کلسیم، منیزیم و آهن هستند که وجود هر کدام از آنها، استحکام باور نکردنی را برای استخوانها به وجود میآورد. شاید به همین سبب است که همواره به افراد درگیر با بیماری پوکی استخوان توصیه میشود که از دمنوش گزنه غافل نشوند. برای تهیه این دمنوش شفابخش و ارزشمند، تنها کافی است به عطاری مراجعه نموده و گیاه خشک شده گزنه را خریداری کنید. سپس مقداری از آن را درون آب جوش قرار داده و صبر کنید تا دم بکشد و سپس آن را میل کنید.
شیر بادام
اگر شما یک سالمند در خانه دارید و در فکر تهیه یک نوشیدنی طبیعی و ارزشمند برای درمان پوکی استخوان او هستید، چطور است برای مدتی شیر بادام را امتحان کنید؟ این ترکیب بی نظیر، حاوی مقادیر بسیار زیادی کلسیم است و اگر فردی در طول روز آن را مصرف کند، بیش از 30 درصد نیاز جسم او به کلسیم برآورده خواهد شد. برای تهیه شیر بادام، بهتر است بادامها را از شب قبل خیس کرده و پس از آن که پوست آنها را جدا کردید، آنها را آسیاب کنید. پس از آن که بادامها به صورت پودر یکدست درآمدند، آنها را به شیر گرم اضافه کرده و میل کنید. برای برخورداری بیشتر از خواص این معجون شفابخش، میتوانید اندکی عسل و دارچین یا زعفران نیز به آن اضافه کنید.
زمین خوردن در افراد مسن، خطرات بسیار زیادی را با خود به همراه دارد. چرا که آنها استخوانهای بسیار ظریف و شکنندهای دارند. میران تراکم توده استخوانی در آنها، بسیار کم است. بنابراین اگر به هر دلیلی زمین بخورند و دچار شکستگی استخوان شوند، فرایند درمان و جوش خوردن استخوان آنها بسیار سخت و زمانبر خواهد بود. چه بسا برخی از استخوانها هرگز به هم جوش نخورند و خطرات فراوانی برای جان و زندگی بیمار به وجود آورند.
بنابراین قبل از آن که به فکر درمان پوکی استخوان در افراد مسن باشید، باید از افتادن آنها جلوگیری به عمل آورید. پارامترهای زیر در این زمینه به شما کمک زیادی مینمایند:
♦ سعی کنید برای سالمند خود، یک برنامه ورزشی خوب طراحی نموده و به او کمک کنید که این تمرینات را دنبال کند. در میان این ورزش ها باید تمرینات قدرتی و تعادلی نیز وجود داشته باشد. چرا که انجام مستمر و همیشگی تمرینات تعادلی، باعث بهبود تعادل و هماهنگی جسم سالمندان خواهد شد
♦ اگر سالمند شما داروهای خواب آور مصرف میکند، باید بیش از پیش از او مراقبت کنید. چرا که این داروها، حتی در حالت بیداری نیز هوشیاری او را تحت تاثیر قرار داده و ممکن است باعث زمین خوردن سالمندان شوند
♦ فشار خون سالمندی که به پوکی استخوان دچار شده است، باید به صورت مرتب بررسی گردد
♦ مطمئن شوید خانهای که سالمند شما در آن زندگی میکند، به اندازه کافی نور و روشنایی دارد که سالمندان بتوانند به خوبی راه بروند و امور روزمره خود را انجام ده
♦ در صورتی که سالمند شما قدرت شنوایی خود را از دست داده است، حتماً یک سمعک برای او تهیه کنید. او در بسیاری از مواقع، با شنیدن میتواند از خود مراقبت نموده و در معرض آسیبهایی مانند تصادف یا زمین خوردن قرار نگیرد
♦ اگر سالمند شما در اثر افزایش سن، قدرت بینایی خود را از دست داده است، حتماً در اولین فرصت برای او یک عینک مناسب فراهم نمایید. عینک به آنها کمک می کند تا به خوبی اطراف خود را ببینند و دیگر زمین نخورند
♦ سالمندان باید در هنگام پیاده روی، خرید یا گشت و گذار بیرون از خانه، از کفشهای ایمن و راحت استفاده کنند
♦ در روزهایی که برف و یخبندان است، هرگز اجازه ندهید که سالمند شما برای پیاده روی یا خرید از خانه بیرون برود
♦ بهتر است برای سالمند خود تجهیزاتی مانند عصا فراهم کنید تا در هنگام راه رفتن از آن استفاده کند
برای درمان پوکی استخوان در افراد مسن، تمرینات فیزیوتراپی را هرگز فراموش نکنید. چرا که این تمرینات سبب میشوند استخوانها و عضلات بیمار به خوبی تقویت شده و آسیبهایی مانند شکستگی استخوان برای آنها به وجود نیاید. خوشحال میشویم اگر همچنان با ما همراه باشید تا برخی از بهترین تمرینات فیزیوتراپی که برای افراد سالمند مبتلا به پوکی استخوان مناسب هستند را به شما عزیزان معرفی کنیم:
1) تمریناتی برای وضعیت مناسب بدن
یکی از اولین تمریناتی که متخصص فیزیوتراپیست برای بیمار سالمند در نظر میگیرد، تمریناتی هستند که موجب میشوند بدن در یک وضعیت مناسب قرار گیرد. این تمرینات به گونهای طراحی شدهاند که از قسمت سر تا نوک انگشتان پا را در حالت تعادل قرار میدهد. با انجام این تمرینات، مشاهده خواهید کرد که ستون فقرات سالمندان بیش از پیش تقویت شده و کمتر در معرض شکستگی مهرهها و استخوان لگن قرار میگیرند.
2) تمرینات تقویتی
بدون اغراق باید بگوییم که تمرینات تقویتی، نقش بسیار مهم و سازندهای در حفظ سلامت استخوانها و جلوگیری از پوک شدن آنها دارند. شما با انجام چنین تمریناتی، عضلات خود را قدرتمند میکنید تا بتوانند از استخوانهای شما در برابر آسیبهای مختلف محافظت کنند.
3) تمرینات استقامتی
در صورت صلاحدید پزشک و متخصص فیزیوتراپیست، سالمندان میتوانند با انجام تمرینات استقامتی، عضلات بدن و به خصوص ستون فقرات و کمر خود را بیش از پیش تقویت نمایند.
4) فعالیتهای هوازی
یک متخصص فیزیوتراپیست، برای سالمندی که از بیماری پوکی استخوان رنج میبرد، برخی از فعالیتهای هوازی را در نظر میگیرد که از جمله بهترین آنها میتوان به پیاده روی، باغبانی و پیلاتس اشاره نمود.
ما در قسمتهای قبل، به صورت مفصل در زمینه تاثیر تغذیه سالم در درمان پوکی استخوان در افراد مسن، با شما عزیزان صحبت کردیم. حال در این قسمت میخواهیم به غذاهایی اشاره کنیم که با مصرف آنها، بیش از پیش به سلامتی نزدیک میشوید و استخوانهای شما استقامت خود را دوباره به دست میآورند؛ این غذاها عبارتند از:
سبزیجات
همه ما به خوبی میدانیم که سبزیجات جزو مواد غذایی بسیار کم کالری هستند و در عوض، در ترکیبات آنها مقادیر فراوانی از انواع ویتامینها، مواد معدنی و فیبرها یافت میشوند. در صورتی که شما به صورت روزانه و در سفره غذایی خود، از سبزیجات استفاده کنید، استخوانهای شما از آسیبهای ناگوار محافظت میشوند. افراد مسن با مصرف سبزیجات به صورت مداوم، میتوانند تراکم و استحکام استخوانهای خود را حفظ نمایند.
سیب زمینی
پزشکان عقیده دارند که استخوانهای ما انسانها و به خصوص سالمندان، برای آن که همواره سالم و مقاوم باشند، به دو ماده معدنی به نام منیزیم و پتاسیم بسیار نیاز دارند. در صورتی که منابع منیزیم در جسم شما رو به کاهش بگذارد، تعادل ویتامین دی به هم خورده و جسم شما نمیتواند به اندازه کافی کلسیم غذاها را جذب کند. یکی از مواد غذایی که منبع این دو ماده است و خوشبختانه به وفور در دسترس ما قرار دارد، سیب زمینی است. اگر سالمندان در طول روز یک سیب زمینی آبپز را بدون نمک میل کنند، میتوانند بخشی از نیاز بدن خود به مواد معدنی را تامین نمایند.
گریپ فروت
متخصصان به سالمندانی که از بیماری پوکی استخوان رنج میبرند، توصیه میکنند که حتماً در برنامه غذایی روزانه خود مصرف گریپ فروت را لحاظ کنند. گریپ فروت از آن دسته میوههایی است که میتوان به عنوان یکی از منابع غنی ویتامین سی بر روی آن حساب کرد. اگر شما در طول روز تنها یک گریپ فروت را میل کنید، نیاز بدن شما به ویتامین سی که یکی از اساسیترین نیازهای استخوانهاست، به طور کامل تامین میشود.
انجیر
انجیر از آن دسته میوههای شیرین و خوشمزهای است که بسیاری از پزشکان و دانشمندان آن را به عنوان یکی از میوههای تقویت کننده استخوان میشناسند. بنابراین اگر شما سالمندی هستید که به بیماری پوکی استخوان دچار شدهاید، حتماً در لیست خرید خود، باید انجیر تازه و در صورت نبود آن، انجیر خشک را قرار دهید. اگر شما در طول روز تنها 5 عدد انجیر میل کنید، بخش عظیمی از نیاز جسم شما به کلسیم، پتاسیم، منیزیم و... برطرف خواهد شد. شاید انجیر تازه تنها در فصلهای تابستان و پاییز در دسترس ما باشد، اما خوشبختانه انجیر خشک را در تمام طول سال میتوان پیدا کرد و از مواهب آن برخوردار شد.
ماهی
غذاهای دریایی و به خصوص ماهی سالمون و ماهی تن، دارای مواد مغذی هستند که استخوانهای ما انسانها (به خصوص در دوران سالمندی) بیش از پیش به آنها نیاز دارند. در ترکیبات این ماهیها میتوان مقادیر فراوانی از ویتامین دی و اسیدهای چرب امگا 3 را مشاهده نمود که بهترین انتخاب برای استخوانهای ما به شمار میروند. حتی اگر ماهی تازه در دسترس شما نبود، میتوانید با خرید کنسرو ماهی، تا حدودی جسم خود را از قرار گرفتن در معرض عوارض پوکی استخوان مصون نگه دارید. بنابراین سعی کنید در طول هفته برای یک یا دو بار، حتماً ماهی میل کنید و سلامتی را به جسم و جان و استخوانهای خود هدیه دهید.
ابتلا به پوکی استخوان، به معنای پایان همه چیز نیست و شما هرگز نباید امید خود را برای درمان آن از دست بدهید. خوشبختانه در حال حاضر درمانهای پزشکی، خانگی و سنتی بسیار زیادی وجود دارند که میتوانند در این زمینه به ما کمک کنند. ما با ارائه این مقاله، تلاش کردیم شما را با انواع روشهای درمان پوکی استخوان در افراد مسن آشنا کنیم. فراموش نکنید که با انتخاب یک سبک زندگی سالم و پیروی از روشهایی که با شما عزیزان در میان گذاشتیم، میتوانید تا سالهای سال از یک زندگی خوب و سالم برخوردار باشید. البته هرگز نباید نقش متخصصان و پزشکان را در زمینه کمک به افراد مبتلا به پوکی استخوان نادیده گرفت. پس با مشورت با یک متخصص حاذق و با تجربه، بیماری پوکی استخوان خود را کنترل و درمان نموده و یک زندگی شاد و سالم برای خود رقم بزنید.