علت بی حسی دست و پا؛ آرتروز گردن، سکته مغزی، آسیب های اعصاب نخاعی، نوروپاتی های محیطی و...

در این مطلب در رابطه با علت بی حسی دست و پا که یک سمپتوم و عارضه آزار دهنده برای بسیاری از افراد می باشد توضیح می دهیم و به علاوه برای شما تعدادی از روش ها و درمان های ثمر بخش را عنوان می کنیم تا از این پدیده رهایی پیدا کنید. از آن جا که برخی افراد ممکن است تنها در دستان خود یا صرفا پاهای خود دچار این مشکل باشند، ما سعی می کنیم تا عوامل مستقل از هم را برای هر یک از این اعضا برای شما شرح بدهیم. از آنجایی که این عارضه ممکن است نشانه ای از علائم جدی و خطرناک زمینه ای باشد نیاز قطعی و فوری برای مراجعه به کلینیک های تخصصی وجود دارد.

علت بی حسی دست و پا و علائم آن

برای پی بردن به علل بی حسی نیاز می باشد تا این پدیده را در هر دو عضو یعنی دسن و پا بررسی کنیم. قبل از بیان این موارد برخی این سوال را می پرسند که برای بی حسی دست به چه دکتری مراجعه کنیم در ادامه با ما همراه باشید تا به این سوال نیز پاسخ دهیم.

•    علل بی حسی دست:
بی حسی در دستان می‌تواند به دلیل بسیاری از علل ایجاد شود که برخی از آنها می توانند خطرناک و بسیار مهم باشند. در این بخش لیستی از علل شامل موارد زیر است:

●    بیماری ها و عارضه های مغزی و عصبی 
●    آرتروز گردنcervical spondylosis))
●    سندرم گیلن باره Guillain-Barré syndrome))
●    نشانگان منتج از سرطان یا سندرم پارانئوپلاستیک
●    نوروپاتی های محیطی (Peripheral neuropathy)
●    آسیب های اعصاب نخاعی
●    سکته مغزی 

آسیب های ناشی از تروما ها و فشار های وارده بیش از حد نظیر آسیب به شبکه عصبی بازویی( brachial plexus injury)، سندرم تونل کارپال و سوختگی یا یخ زدگی (Frostbite) می توانند منجر به بی حسی دست ها شوند. همچنین بیماری ها و عارضه های دیگری نظیر دیابت، مصرف بیش از حد الکل، تصلب شرائین(Multiple sclerosis) و بیماری های عفونی لایم و سفلیس نیز در ایجاد بی حسی دست ها اثر گذار می باشند.

●    علل بی حسی پا:
همانند علت های بی حسی دست، بی حسی پا ها نیز علل بسیاری دارد که گاها برخی از علل مشترک هستند.
به علت وجود شبکه حساس عصبی در سر تا سر بدن، هرگونه آسیب به بخشی از این شبکه عصبی منجر به بروز علائم بی حسی و درد در دیگر بخش های بدن  شود. در ادامه به بیماری ها و عارضه هایی که می توانند منجر به بروز بی حسی پا بشوند اشاره می کنیم.
دیابت و نوروپاتی های (اختلالات عصبی که به علت آسیب به اعصاب محیطی ایجاد می شوند) دیابتی، مصرف بیش از حد الکل، سرمازدگی پا، هرنی یا فتق دیسک کمر(بیرون زدگی دیسک کمر در اثر آسیب)، آسیب های وارده بر ستون فقرات، سیاتیک، سندرم گیلن باره(نوعی بیماری خود ایمنی )، بیماری عفونی لایم، تصلب شرائین می توانند دلیل اصلی بی حسی پا باشند. همچنین عوارض شیمی درمانی ها نیز می توانند سبب بروز علائم بی حسی در پا شوند.
با توجه به گستردگی و فراوانی علل مسبب بی حسی های دست و پا، در ادامه مقاله برخی از مهم‌ترین این موارد را توضیح می دهیم.

علت بی حسی دست و پا از منظر تخصصی و پزشکی 

همانطور که پیشتر هم به آن اشاره شد، بی حسی دست و پا یک علامت بالینی است که ممکن است به دلیل چندین علت ایجاد شود. برخی از این علل شامل مواردی همچون شکستگی فوق کوندیلی بازو، شکستگی دیستال رادیوس، دررفتگی استخوان هلالی و پارگی مچ دست با چاقو و شیشه هستند.
علاوه بر این، فشار تدریجی و طولانی روی عصب در مچ دست می‌تواند باعث سندرم تنگی کانال مچ دستی (CTS) شود. در صورتی که آسیبی به عصب مچ دست وارد گردد، می‌تواند منجر به آتروفی یا تورم تنار(منظور از تنار عضله پایینی شست می باشد) و بی حسی کف دست شود. به دلیل آتروفی تنار و قرار گرفتن انگشت شست نزدیک به انگشت اشاره به علت فلج عضلات پایینی انگشت شصت، دست دارای حالت خاصی می شود که به آن دست میمون یا Ape's hand گویند. 
معمولا مستعد ترین عصب اندام فوقانی به عارضه CTS یا سندرم تونل کارپال، عصب Median می باشد. در نتیجه، برای درمان بی حسی دست و پا، بهتر است ابتدا علت آن را تشخیص داده و سپس با استفاده از روش های مناسب به درمان آن پرداخته شود.

نقش سندرم تونل کارپال در علت بی حسی دست و پا

در محلی از دست که عصب های میانی انگشتان دست و مچ دست وجود دارند فضای کوچکی قرار داشته که به آن تونل کارپال می گویند. این اعصاب ماهیچه های دست را کنترل می کنند. اگر اعصاب این ناحیه مورد فشار و جراحت قرار بگیرند عارضه ای رخ می دهد به نام سندرم تونل کارپال.
در این سندرم، فشار روی این عصب باعث بی حسی در انگشت های کوچک، میانی و شست می شود. به همین دلیل، یکی از شک های شایع در هنگام بی حسی های دست وجود سندرم تونل کارپال می باشد. 
برای اینکه ساده تر بیان کنیم سندرم تونل کارپال یک بیماری عصبی ناشی از فشرده شدن عصب مدیان در مچ دست در نظر گرفته می باشد. این عصب از طریق تونل کارپال، که یک شکاف بین استخوان‌های مچ است، عبور می‌کند و وظیفه کنترل حس و حرکات بسیاری از انگشتان و ماهیچه‌های دست را دارد. 
در صورتی که تونل کارپال به هر دلیلی تحت فشار باشد، به موازات آن عصب میانی تحت فشار قرار می‌گیرد و منجر به بی حسی، درد، سوزش و ناتوانی انگشتان شست، نیمه خارجی انگشت چهارم، انگشتان کوچک و میانی می گردد.
معمولا افرادی که به طور مداوم از دست های خود برای فعالیت هایی نظیر تایپ طولانی مدت و یا استفاده بیش از حد از موبایل یا ابزارهای صنعتی نظیر دستگاه برش فلزات و یا کنترل کننده های رباتیک دستی استفاده می کنند به مرور دچار سندرم تونل کارپال می شوند .
به همین خاطر این بیماری به عنوان یک بیماری شایع شناخته شده است و نقش موثری در ایجاد بی حسی در دست های فرد دارد. درمان این بیماری ممکن است از طریق فیزیوتراپی، داروهای ضد التهابی و در موارد حاد تر عمل جراحی صورت گیرد.

علائم و نشانه های تونل کارپال

نشانه های عارضه تونل کارپال شامل گزگز، درد و ضعف، سوزن سوزن شدن و بی حسی، در دست می شوند که معمولا در انگشتان و دست، به ویژه انگشتان شست، اشاره و میانی، و حتی مچ دست انتشار می‌یابد. این علائم ممکن است شب ها بدتر شود و شما را از خواب بیدار کند. 
التهاب یا تورم بافتهای داخل تونل می‌تواند عصب مدیان را تحت فشار قرار داده و این باعث ایجاد الگوی خاص از بی حسی و درد در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و قسمتی از انگشت حلقه می‌شود. 
این الگوی خاص تحت عنوان الگوی درد تونل کارپال شناخته می‌شود و تعدادی از افراد ممکن است که این نوع درد را در هر دو دست خود تجربه کنند.

علائم دیسک کمر منجر به بی حسی 

صدمات در ناحیه کمر می‌تواند باعث بروز بی‌حسی در پاها، از دست دادن کنترل بر روی ادرار و مدفوع، فلج، تحلیل رفتن و ضعف عضلات شود. علاوه بر این، بیمار از ناحیه زانو به پایین علائمی از جمله درد، بی حسی، گزگز و مور مور، احساس سردی یا گرمی، گرفتگی مکرر عضلانی، ضعف یا کاهش وزن را تجربه می‌کند. 
بیمارانی که دچار دیسک کمر هستند، نمی‌توانند به راحتی خم شوند و هنگام خم شدن، احساس می‌کنند که رگ پشت زانو یشان کشیده شده و انتشار درد اجازه خم شدن یا چرخش بیش از حد را به آنها نمی دهد. درد بیمار با سرفه تشدید می‌شود و برخی از بیماران تنها از وجود گزگز و مورمور، ضعف یا درد در ناحیه ساق، مچ پا یا انگشتان پای خود شاکی هستند و اصلا احساس دردی در کمر ندارند.
 برای بسیاری از این بیماران، قبول کردن اینکه مشکلات آنها به علت وجود بیماری در ناحیه کمر است، خیلی دشوار می باشد. 
علائمی مانند ضعف، بی حسی، یا تحلیل رفتن عضلات در نواحی از گردن نیز قابل مشاهده می‌شوند. همچنین به همراه علائمی نظیر گزگز و مورمور، بی حسی، سرد یا گرم شدن، احساس ضعف و درد در ناحیه ساعد، کف دست و انگشتان نیز ممکن است رخ دهند.

علت بی حسی دست و پا و نحوه تشخیص آن

طبق مطالعات پژوهشی موسسه کلولند آمریکا فشار دائمی بر روی یک عصب می تواند نهایتا به عاملی برای بی حسی دست و پا منتهی گردد. طبق مطالعات فعالیت های عصبی، فشار دائمی بر روی یک عصب می‌تواند باعث شود که انتقال پیام درد از آن عصب پس از گذشت مدتی متوقف شود که دلیل این موضوع بی حسی عصب می باشد. با این حال، پرسیده می‌شود که چگونه فتق می‌تواند عامل یک درد همیشگی و مداوم باشد؟
دکتر آلف ناچمسون، یکی از پزشکان و محققان بسیار سرشناس که سال‌هاست در رابطه با این مشکل تحقیق می‌کند، در مقاله‌ای به نام "ستون فقرات"، به علل درد کمر اشاره کرده است که در اغلب موارد ناشناخته هستند.
یکی از روش های تشخیص بی حسی دست و پا، بررسی علائم و نشانه های بی حسی در عضو هدف می باشد. برای مثال، بیمار ممکن است احساس بی حسی در پاهای خود تجربه کند یا حس خود را در برابر حرارت، سرما، لمس و یا درد از دست بدهد.
یک روش دیگر برای تشخیص بی حسی دست و پا، انجام آزمایش های عصبی است. این آزمایش ها شامل بررسی سرعت انتقال پیام های عصبی از ناحیه ای که بی حسی رخ داده است، به مغز می باشند. این آزمایش ها می توانند باعث تعیین میزان و محل بی حسی شوند.
روش دیگری که برای تشخیص بی حسی دست و پا استفاده می شود، آزمایش های عضلانی است. در این آزمایش ها، بررسی می شود که عضلات پاها و دستان به درستی کار می کنند یا خیر. بیمار ممکن است در این آزمایش ها قادر به حرکت عضلات خود نباشد یا نتواند تحمل وزن بدن خود را بر روی پاهای خود داشته باشد.
در نهایت، پزشک ممکن است از تصویربرداری نیز برای تشخیص بی حسی دست و پا استفاده کند. در این روش، با استفاده از اشعه X و یا تصاویر MRI، محل و شدت بی حسی مشخص می شود.
در هر صورت، تشخیص بی حسی دست و پا باید توسط پزشک متخصص انجام شود و درمان آن بستگی به علت بی حسی دست و پا و شدت آن دارد.

بی حسی دست و پا و تأثیرات آن بر زندگی روزمره

زندگی روزمره و طبیعی افراد مبتلا به بی حسی با تشدید تدریجی این بیماری با چالش های بزرگتری روبرو خواهد شد. در این شرایط، فرد نمی‌تواند از احساس لامسه تجربه کند و این موضوع ممکن است باعث بروز مشکلات و خطرات برای او شود.
گاهی افراد دارای بی حسی ممکن است در درک و دریافت سیگنال ها و عوامل خطرزا محیطی ناتوان باشند. این عوامل می توانند مواردی نظیر تغییرات دما، وجود اشیای برنده و حتی برخی از جانوران و حشرات باشند. این مشکل می‌تواند باعث کاهش توانایی در انجام کارهای روزمره و همچنین باعث بروز مشکلاتی مانند زخم‌، سوختگی، خشکی و ترشحات ناخوشایند در اطراف دست‌ها و پاها شود.
در بعضی موارد، بی حسی دست و پا ممکن است باعث ایجاد افسردگی و اضطراب در فرد شود. این موضوع می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس، مشکلات خانوادگی و اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی شود.
بنابراین، برای تشخیص و درمان بی حسی دست و پا، لازم است به سرعت به پزشک متخصص مراجعه کنید. درمان صحیح و به موقع این مشکل می‌تواند باعث بهبود کیفیت زندگی شما شود و در مواردی، می‌تواند خطرات جدی را کاهش دهد.

علت بی حسی دست و پا و راهکارهایی برای جلوگیری از آن

بی حسی دست و پا یکی از مشکلات شایع سلامتی است که ممکن است توسط عوامل مختلفی نظیر آسیب عصبی، فشار بر روی عصب، التهاب و غیره ایجاد شود. بی حسی در دست و پا می‌تواند تاثیرات شدیدی بر زندگی روزمره افراد داشته باشد، بنابراین پیشگیری از آن بسیار مهم است.
روش های پیشگیری از بی حسی دست و پا عبارتند از:

●    پیشگیری از آسیب عصبی با استفاده از وسایل و تجهیزات محافظت کننده مانند کلاه، دستکش و پوشیدن کفش های مناسب.
●    کنترل و توجه کافی به بیماری های مزمن که می‌توانند عامل همراه برای بی حسی دست و پا باشند مانند دیابت، متاستاز تومورهای ستون فقرات(منظور از متاستاز انتقال و انتشار عامل بیماری زا و تاثیر گذاری آن بر نواحی دیگر می باشد) و فشار خون بالا.
●    ورزش و فعالیت بدنی منظم که می‌تواند عامل تقویت عضلات و افزایش جریان خون در بدن باشد.
●    رعایت تغذیه سالم و متعادل برای پیشگیری از بیماری های مزمن مانند دیابت و چاقی.
●    مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم نامطلوب مانند درد و احساس بی حسی در دست و پا.

به طور کلی، پیشگیری از بی حسی دست و پا با توجه ویژه به سلامت جسمی و روانی فرد و کاهش خطر بروز بیماری های مختلف مرتبط با آن می‌تواند مفید باشد.

روش های درمانی برای بی حسی دست و پا

بسته به علت بی حسی دست و پا، روش های درمانی ممکن است متفاوت باشند. درمان برای بی حسی ناشی از مشکلات اعصاب می تواند شامل داروها، فیزیوتراپی، رفتاردرمانی و نهایتا جراحی باشد. 
در بعضی موارد، درمان بی حسی دست و پا شامل داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، داروهای ضد افسردگی، مسکن‌ها و داروهایی که برای کاهش سطح قند خون مصرف می شوند می گردد. این داروها ممکن است به تسکین درد و بهبود علائم بی حسی کمک کنند.
همچنین فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی می توانند بهبود علائم بی حسی دست و پا را بهبود بخشند. این تمرینات شامل تمرینات تقویتی، تعادلی و انعطاف پذیری می باشد که به کمک این تمرینات، می توانید مهارت هایی برای مدیریت و مهار علائم بی حسی دست و پا پیدا کنید.
در برخی موارد، جراحی ممکن است برای درمان علت بی حسی دست و پا لازم باشد. جراحی در مواردی مانند فتق دیسک حاد و فشار ناشی از تنگی نخاع ممکن است توصیه شود. اگر بنا به دلایلی مانند دیابت بی حسی را تجربه می کنید، مهم است که به کنترل قند خون، مراقبت از پاها و دست ها و رعایت تغذیه مناسب توجه ویژه داشته باشید. همچنین، ممکن است پزشک شما به شما توصیه کند که از کفش طبی سفارشی سازی شده (کفشی که دقیقا اندازه گیری و شخصی سازی شده باشد) استفاده کنید.

در چه زمانی برای بی حسی دست و پا نیاز به جراحی می باشد؟

نیاز به جراحی در عارضه بی حسی دست و پا بسته به علت بی حسی و شدت آن متفاوت است. در برخی موارد، بهبودی با درمان های مانند فیزیوتراپی، داروها و تغییرات در سبک زندگی ممکن است به دست آید. اما در بعضی موارد مانند فشار شدید برخی از اعصاب، فتق دیسک، تورم نخاع و یا تشخیص تومور بدخیم، جراحی ممکن است ضروری باشد. 
همچنین، در صورتی که بی حسی باعث مشکلات روانی گردد و یا به کیفیت زندگی افراد آسیب برساند، نیاز به جراحی ممکن است تنها راه باقی مانده باشد. با این حال، تصمیم نهایی در مورد اقدام برای جراحی با توجه به مشاوره پزشکی و ارزیابی جدی و حرفه ای عوارض و مزایای ممکن، باید گرفته شود.

استفاده از روش های خانگی برای بی حسی دست و پا

شکستگی استخوان، اختلالات عصبی، تومورهای ستون فقرات و متاستاز(انتقال و انتشارعامل بیماری زا به بخشی دیگر) آنها به دیگر نقاط بدن می توانند از موارد تاثیر گذار و ریشه ای در بروز بی حسی های دست و پاهای افراد میانسال باشند.
با وجود آنکه اقدامات درمانی برای بی حسی ها می توانند با توجه به علل ایجادی آن از یکدیگر متفاوت باشند. برخی از درمان های خانگی به طور کلی می توانند به کاهش علائم بی حسی های ناشی از کارهای فیزیکی پر فشار کمک کنند.

●    ماساژ: ماساژ محل بی حسی می تواند به بهبود گردش خون در این ناحیه کمک کند و باعث افزایش حساسیت دست و پا شود.
●    تمرینات فیزیکی: تمرینات روزانه می تواند به بهبود عملکرد عضلات و عصب ها کمک کند. تمریناتی مانند پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری و تمرینات خفیف قابل انجام در خانه می توانند بهبود بی حسی دست و پا را تسریع کنند.
●    مصرف غذاهای سالم: مصرف غذاهایی که به افزایش حساسیت و گردش خون در بدن کمک می کنند، مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل، می تواند به بهبود بی حسی کمک کند.
●    آبگرم: قرار دادن ناحیه بی حس در آب گرم می تواند به تحریک حرکت خون و افزایش حساسیت دست و پا کمک کند. همچنین آب گرم با افزایش نسبی دمای بدن به آرامش بیشتر بدن کمک کرده که خود به صورت غیر مستقیم در تسکین درد ناشی از بی حسی تاثیر گذار می باشد.

با این حال، قبل از هرگونه درمان خانگی، بهتر است با پزشک مورد اعتماد خود مشورت کنید. زیرا گاهی اوقات نیاز به درمان های پزشکی جدی تری مانند داروها، فیزیوتراپی و در موارد وخیم تر استفاده از روش های جراحی محور می باشد.

سخن پایانی

بصورت کلی در بخش ابتدایی این پست ما به علت بی حسی دست و پا از منظر پزشکی و مشاهدات موجود اشاره نمودیم. در ادامه تمرکز ما بر دو نوع عارضه مهم در ارتباط با بی حسی های دست و پا تحت عنوان "سندرم تونل کارپال" و "دیسک کمر" بود که پس از توضیح در مورد این دو مورد به انواع روش های تشخیصی بی حسی دست و پا پرداختیم.
در ادامه در ارتباط با روش های درمانی مختلف که برای رفع بی حسی دست و پا وجود دارند مطالب مفیدی عنوان گشت اگرچه راه کار های درمانی ذکر شده کمک کننده هستند، اما برای استفاده از بهترین شیوه نیاز است تا با پزشکان متخصص و با تجربه ما در این زمینه گفتگو کنید.