نویسنده: دکتر فرزاد مریخ بیات
برای گرفتگی عضلات پا چه قرصی بخوریم؟ معرفی بهترین داروها
احساس ناگهانی انقباض یا درد شدید در عضلات ساق و کف پا یکی از شکایات شایع میان افراد در هر سن و جنس است. بسیاری از بیماران می‌پرسند: برای گرفتگی عضلات پا چه قرصی بخوریم تا سریع‌تر از این درد آزاردهنده خلاص شویم؟ واقعیت این است که انتخاب داروی مناسب بستگی به علت گرفتگی دارد. کمبود الکترولیت‌ها، ازجمله منیزیم، پتاسیم و کلسیم، یکی از دلایل اصلی این عارضه است. در چنین شرایطی، مکمل‌های حاوی این مواد می‌توانند بسیار مفید باشند. اگر گرفتگی‌ها ناشی از مشکلات عصبی یا گردش خون باشند، ممکن است نیاز به بررسی‌های تخصصی‌تر و تجویز داروهای خاص توسط پزشک وجود داشته باشد. رعایت رژیم غذایی متعادل، مصرف آب کافی و مشورت با پزشک پیش از استفاده از هر دارو، بهترین راه برای پیشگیری و درمان مؤثر این مشکل محسوب می‌شود.
آنچه در این مقاله می خوانید:
گرفتگی عضلات پا: چه قرص‌هایی می‌توانند کمک کنند و چه زمانی تجویز می‌شوند؟
گرفتگی عضلات پا، که «کرامپ» هم گفته می‌شود، معمولا با گرفتگی ناگهانی و غیرارادی عضلات همراه است. برای کم شدن گرفتگی‌های عضلانی از شل کننده‌های عضله مثل متاکاربامول یا سیکلوبنزاپرین، مسکن‌های ساده و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن یا استامینوفن، و در صورت کمبود ویتامین‌ها و مکمل‌ها می‌توان از منیزیم، کلسیم و پتاسیم و مکمل های دیگر استفاده کرد.
زمان تجویز این داروها به علت گرفتگی بستگی دارد. اگر علت گرفتگی فعالیت زیاد یا خستگی عضلات باشد، شل‌کننده‌های عضلانی کوتاه مدت کمک می‌کنند. اما اگر مشکل تکراری باشد، پزشک اول بررسی می‌کند که علت زمینه‌ای مثل مشکلات گردش خون، دیابت یا کمبود ویتامین وجود دارد یا نه.
وقتی عضله پا ناگهان می‌گیرد، چه دارویی مناسب است؟
وقتی عضله ناگهانی می‌گیرد، اگر امکان مصرف دارو نباشد، بهترین کار کشش عضله و ماساژ آرام. بعد از آن، اگر درد ادامه داشت، از داروهای مسکن یا شل‌کننده عضلات می‌توان استفاده کرد.
با مصرف داروهای شل‌کننده عضله، گرفتگی عضلات سریع و اسپاسم در عرض چند دقیقه تا چند ساعت کم می‌شود، اما مصرف طولانی این داروها بدون مشورت پزشک مناسب نیست. چون ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی مثل خواب‌آلودگی یا ضعف عضلات شود. پس بهتر است مصرف دارو فقط برای کنترل کوتاه مدت و همراه با بررسی علت های زمینه‌ای پزشک باشد.
قرص برای گرفتگی عضلات پا در شب: بهترین گزینه‌ها و هشدارها
گرفتگی‌های شبانه معمولا در ساق پا اتفاق می‌افتد و خواب را نامظم کند. در این موارد استفاده از مکمل های منیزیم و پتاسیم برای پیشگیری از اسپاسم شبانه، یا شل‌کننده عضلات و داروهای کوتاه مدت برای مصرف شبانه با اثر سریع، و استفاده کوتاه مدت از مسکن‌های ضدالتهاب اگر درد درد ادامه دار باشد می‌تواند مفید باشد. البته مصرف زیاد شل‌کننده‌های عضلات بدون مشورت پزشک می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات یا احساس خواب‌آلودگی شدید شود.
وقتی گرفتگی پا همراه با درد و اسپاسم شدید است: آیا شل کننده عضلات کافی است؟
گاهی گرفتگی عضلات همراه با درد زیاد و تورم است. در این صورت، مصرف شل‌کننده عضلات کافی نیست و باید علت زمینه‌ای مثل کمبود الکترولیت‌ها، مشکلات عروقی و دیابت و آسیب عضلات یا التهاب مفاصل بررسی شود.
پزشک ترکیبی از درمان‌های دارویی و غیردارویی توصیه می‌کند، مثل مصرف ویتامین‌ها، فیزیوتراپی و تغییر در فعالیت‌های روزانه. مصرف شل‌کننده عضلات بدون بررسی علت، مشکل را حل نمی‌کند و باعث ایجاد عوارض می‌شود.
گرفتگی عضلات پا مکرر دارید؟ دارو یا ویتامین؟ راهنمای ارتوپد برای انتخاب مناسب
اگر گرفتگی‌ها مکرر است، اول باید بررسی شود که کمبود مواد معدنی مثل منیزیم، پتاسیم و کلسیم وجود دارد یا نه. در صورتی که کمبود تأیید شد، مصرف مکمل‌ها مؤثر هستند.
اگرعلت گرفتگی، خستگی عضلانی یا ورزش زیاد باشد، شل‌کننده‌ها و مسکن‌ها کمک می‌کنند. توصیه پزشکان این است که داروهای شل‌کننده عضلات خودسرانه مصرف نشود و قبل از شروع هر نوع مکمل، آزمایش خون برای بررسی کمبودها انجام داد.
کدام داروها در ایران برای گرفتگی عضلات پا تجویز می‌شوند؟ نکات درباره عوارض و نکات مهم
داروهای شل‌کننده عضلات و مسکن‌های معمولی مثل متاکاربامول، سیکلوبنزاپرین، تیزانیدین، مسکن‌ها و ضدالتهاب‌هایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن، ناپروکسن و همچنین مکمل‌های ویتامینی شامل منیزیم، پتاسیم و کلسیم، در ایران بیشتر تجویز می‌شوند.
البته نباید در طولانی مدت از شل‌کننده‌ها استفاده کرد، و کسانی که بیماری‌های کبدی یا کلیه دارند باید این داروها را با دقت استفاده کنند؛ همچنین مصرف مکمل‌ها بدون آزمایش و تجویز پزشک خطرناک است تعادل مواد معدنی بدن را بهم می‌زند.
گرفتگی عضلات پا در ورزشکاران یا بعد از کار فیزیکی: چه مسکنی یا دارویی کمک می‌کند؟
ورزشکاران یا افرادی که فعالیت زیاد دارند، بیشتر دچار گرفتگی عضلات می‌شوند، و درمان معمول شامل گرما یا ماساژ برای شل کردن عضله، استراحت کوتاه و کشش، مصرف مسکن یا شل‌کننده عضلات کوتاه مدت است. و در صورت نیاز استفاده از ویتامین‌ها و مواد معدنی هم می‌تواند از گرفتگی عضلات پیشگیری کند، مخصوصا هنگام تمرین های سنگین یا هوای گرم که بدن آب و نمک بیشتری از دست می‌دهد.
گرفتگی عضلات پا در شب برای زنان باردار: چه دارویی ایمن است؟
گرفتگی عضلات پا در بارداری شایع است و به دلیل محدودیت مصرف دارو، معمولا با روش‌ها ایمنی مانند کشش عضلات قبل از خواب، گرم کردن و ماساژو در صورت نیازاستفاده از مکمل‌های کلسیم و منیزیم که با نظر پزشک کنترل می‌شود.
شل‌کننده‌های عضلات و مسکن‌های معمولی باید فقط زیر نظر پزشک زنان مصرف شوند. خوددرمانی در این دوران خطرناک است.
قرص یا روش‌های غیردارویی برای گرفتگی عضلات پا کدام اولویت دارد؟ نظر پزشک متخصص ارتوپد
بهتر است در ابتدا درمان‌های غیر دارویی مثل کشش عضلات قبل و بعد از فعالیت جسمی، گرم کردن و ماساژ عضله و آب کافی خوردن و هیدراته نگه داشتن بدن را امتحان کنید.
اگر این روش ها کافی نبود، پزشک ممکن است به مدت کوتاه شل کننده عضلات تجویز کند. ترکیب روش‌های غیردارویی و دارویی معمولا بهترین نتیجه را می‌دهد و عوارض جانبی کمتری دارد.
قبل از اینکه قرص بگیرید: علل گرفتگی عضلات پا و اینکه باید با پزشک مشورت کنید
گرفتگی پرتکرار عضلات پا ممکن است نشانه مشکلات زمینه‌ای مثل کمبود ویتامین یا مواد معدنی، بیماری‌های عصبی یا عضلانی و مشکلات گردش خون یا دیابت باشد.
قبل از مصرف خودسرانه دارو، مشورت با پزشک متخصص ارتوپد مهم است. بررسی دقیق علت گرفتگی، تجویز درست دارو و پیشگیری از عوارض احتمالی اهمیت زیادی دارد.
نتیجه‌گیری
برای گرفتگی عضلات پا چه قرصی بخوریم پرسشی است که پاسخ آن باید بر پایه تشخیص علمی داده شود، نه بر اساس توصیه‌های عمومی یا تجربه دیگران. در اغلب موارد، مکمل‌های منیزیم، پتاسیم و کلسیم می‌توانند به بازگرداندن تعادل الکترولیتی بدن کمک کرده و از بروز اسپاسم‌های شبانه جلوگیری کنند. درصورتی‌که علت گرفتگی ناشی از داروهایی مانند مدرها(ادرارآورها)، کم‌آبی یا فعالیت شدید بدنی باشد، پزشک ممکن است تغییر دارو یا برنامه تغذیه‌ای را پیشنهاد کند. مصرف خودسرانه قرص‌های شل‌کننده عضلات یا داروهای ضدالتهاب بدون نظر پزشک می‌تواند عوارض گوارشی یا اختلال در عملکرد کلیه ایجاد کند. همچنین در برخی بیماران، گرفتگی مداوم می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های عصبی یا متابولیکی مانند دیابت باشد. بنابراین، مراجعه به پزشک برای بررسی علت اصلی ضروری است. در کنار مصرف داروی مناسب، انجام حرکات کششی ملایم پیش از خواب، نوشیدن آب کافی و داشتن رژیم غذایی سرشار از سبزیجات برگ‌سبز و میوه‌های تازه، بهترین راه برای حفظ سلامت عضلات و پیشگیری از تکرار اسپاسم‌ها است.
دکتر فرزاد مریخ بیات
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو